O capital natural, como a biodiversidade, os bosques ou os humidais, non se asume como un valor da economía dun país. Por iso, se se destrúe, non se concibe como unha perda de riqueza. Este feito pon en risco non só a estabilidade económica do país, senón o medio ambiente e o presente e o futuro dos seus cidadáns. Diversos expertos e institucións destacan a necesidade e os beneficios económicos e ambientais de darlle ao capital natural o seu verdadeiro valor. Este artigo explica que os países non valoran o seu capital natural e achega as medidas para valoralo.
Os países non valoran o seu capital natural
A potencia económica dun país mídese tradicionalmente polo seu Produto Interior Bruto (PIB). Como este indicador só ten en conta os ingresos, os países máis ricos do mundo son quen demostran a maior capacidade para logralos. Diversas institucións e expertos defenden que o PIB non serve para coñecer a riqueza real dun país nin, sobre todo, para garantir o seu desenvolvemento sustentable. O premio Nobel de Economía Joseph Stiglitz lembra que as empresas privadas non só analízanse polos seus ingresos, senón tamén polo seu balance.
Ao non ter en conta o medio ambiente na economía, contribúese á súa destruciónNeste sentido, o PIB estaría a dar unha imaxe enganosa da situación económica mundial. O capital natural, como os recursos madeireiros, os humidais ou a biodiversidade e a súa contribución na produción de materias primas, de mitigación do cambio climático, ou no mantemento das condicións de vida de todos os seres vivos do planeta, ignórase por completo.
Ao non ter en conta o medio ambiente na economía, contribúese á súa destrución. Un país que logra moitos ingresos, á conta de danar o seu medio ambiente ou o doutros países, pode lograr un PIB moi alto, pero pon en risco o seu futuro económico e o benestar dos seus cidadáns. Cando un país sobreexplota os seus minerais, os seus recursos pesqueiros ou hídricos, en realidade esgota a súa riqueza.
A redución dos bens naturais non aparece no PIB e, por tanto, non se mide. Así o advirte a Alianza Mundial da Contabilidade da Riqueza e Valoración dos Servizos dos Ecosistemas (WAVES), unha iniciativa do Banco Mundial para impulsar a incorporación do capital natural. A idea consiste en facer un balance dos ecosistemas que producen un fluxo renovable de bens e servizos que sustentan a economía e proporcionan beneficios directos e indirectos ás empresas e á sociedade.
O obxectivo de incorporar o medio ambiente á economía real dun país non é novo, pero o seu percorrido foi máis ben escaso. O Comité sobre Capital Natural, unha entidade independente que asesora ao Goberno de Reino Unido sobre a devandita cuestión, publicaba en datas recentes un informe no que recompila os avances ata agora. Os seus responsables subliñan que “a integración do medio ambiente na economía é obstaculizada pola ausencia case total dunha contabilidade ordenada dos activos naturais. En xeral, o que non se mide é ignorado”. Por iso, recomendan ao Goberno británico que teña en conta ao medio ambiente nas súas decisións a longo prazo, que invista en capital natural de maneira sustentable e que compense as perdas “para garantir que as futuras presións que se exerzan sobre el non lle afecten de forma negativa”.
A incorporación do capital natural nas análises económicas pode axudar ademais a lograr un planeta máis xusto. Os países ricos en capital natural adoitan estar en vías de desenvolvemento e non contemplan sistemas sustentables de xestión dos seus recursos. O coidado da biodiversidade ou outros servizos ambientais non só favorecerá aos devanditos países, senón a todos os demais, e non só no presente, senón tamén no seu devir futuro.
Medidas para valorar o capital natural
A Declaración do Capital Natural (NCD), unha iniciativa do Programa de Nacións Unidas para o Medio Ambiente (PNUMA), lembra que as institucións financeiras e as empresas están expostas aos riscos derivados do capital natural, e por iso deberíanse ter en conta á hora de avaliar os resultados. “Non suxerimos monetizar unha hectárea de selva tropical ou un arrecife de coral, senón promover que as institucións financeiras incorporen o coidado do capital natural como unha oportunidade de negocio”, sosteñen os seus responsables.
O grupo de traballo de WAVES considera varias medidas necesarias para potenciar o capital natural e incorporalo ás decisións económicas fundamentais:
- Axudar aos países a adoptar e aplicar as contas relevantes para as políticas e compilar as experiencias.
- Desenvolver unha metodoloxía de contabilidade dos ecosistemas.
- Establecer unha plataforma mundial para a capacitación e o intercambio de coñecementos.
- Crear un consenso internacional sobre a contabilidade do capital natural.
Diversos países empezaron a incluír as recomendacións dos expertos en capital natural. Madagascar, país rico en biodiversidade, estuda como financiar máis de 60.000 quilómetros cadrados de zonas protexidas; Costa Rica avalía o valor dos usos da terra e a forma economicamente óptima de investir a longo prazo en enerxías renovables; ou Botswana mellora a administración dos seus escasos recursos hídricos a medida que diversifica a súa economía.
