Elikatze-jokabidearen nahasteen (EJN) arazo nagusietako bat diagnostikoaren zailtasun izugarria da. Askotan sufritzen dutenek isildu egiten dute, jasanezina bihurtu arte. Gainera, osasun sistema publikoan arreta homogeneorik ematen ez denez, zaila da gutxi gorabeherako kopuruak lortzea. Bestalde, paziente batek bere diagnostikoa alda dezake sendatze-prozesuan zehar. Horrelako nahasteak tratatzen dituzten profesional guztiak bat datoz infradiagnostiko izugarriarekin.Zer egin behar dugu (eta zer ez) familian edo lagunartean EJN bat dagoela susmatzen badugu?
Elikaduraren Portaera Nahasmenduak Aztertzeko Espainiako Elkartearen (AEETCA) datuen arabera, Espainian 400.000 pertsona inguruk dute janariarekin lotutako arazoren bat, eta gehienak —300.000 inguru— 12 eta 24 urte bitarteko gazteak dira. Baina baliteke kopuru hori motz geratzea. Gure inguruan ohikoa da une batean edo bestean horrelako arazoak izan dituzten pertsonak ezagutzea, eta, batez ere, kontuan hartu behar dugu ez dela beharrezkoa arazo bat garatzea, elikadurarekin dugun harremana zaintzeko.
‘Buruko Arazoen Diagnosi eta Estatistikarako Eskuliburua’ (DSM-5) da era horretako nahasteak tratatzeko espezialisten oinarria. Besteak beste, nerbio-anorexia, nerbio-bulimia eta atrakonagatiko asaldura aipatzen ditu. Sintoma asko ohikoak dira hainbat arazotarako, eta pertsona batek bat edo gehiago izan ditzake, baita eboluzionatu ere. Baina, etiketa horiek alde batera utzita, janariarekin zerikusia duen arazoren bat dagoenean, gure eguneroko lanean garrantzi handiagoa edo txikiagoa duenean, garrantzitsua da arreta jartzea eta baliabideak bilatzea, gehiago ez joateko.
EJN: zer egin (eta zer ez)
Gure inguruko norbait horrelako nahasmendu bat jasaten ari dela susmatzen badugu, edo, besterik gabe, jokabide edo jokabide-aldaketa batzuk kezkatzen badizkigute, helburu nagusia laguntza profesionala jasotzea izan behar du. Baina ez da beti posible izango, eman beharreko urratsa baita.
Toledoko Elikadura Nahasteen Unitateko psikologo kliniko Laura Hernangomezek zenbait gako ematen dizkigu nola jokatu jakiteko:
- Sintometatik haratago ikusi. Pertsonaren egoera emozionalean jarri behar dugu arreta, zer egoeratan dagoen, zer emoziok eraman ahal izan duten “larrialdi-irteera” erabiltzera.
- Ez ditugu kontuan hartu behar alarma-zeinuak. Kezkatzen gaituzten portaerak ikusten baditugu, jakinarazi egin behar dugu. Epaitu gabe, errua egotzi gabe, gure kezkaren berri emanez soilik.
- Ez erabili xantaia, tranpa edo zeharkako galderarik. Gure kezkak argi, zuzen eta errespetuz azaldu behar ditugu. Lagundu nahi diogula uler dezan behar dugu, eta “taldea egitea” bilatuko dugu.
- Oso garrantzitsua da pertsonak gure kezka ikustea eta ulertzea. Jakin ezazu prest dagoenean laguntzeko prest gaituzula.
Laura Hernangomezen aburuz, garrantzitsua da, halaber, kaltea bilatu gabe egin dezakegula ohartzea. “Batzuetan, senide, lagun edo ezagun baten aldaketa fisikoa goraipatu edo kritikatzen da, zer eragin duen jakin gabe. Benetan kezka bada, ez dugu irizpen gisa adieraziko: “nola zaude?” bakarrarekin pertsona horrekiko dugun benetako interesa transmititzea lortuko dugu”, azaldu du.
Oro har, hiru segundotan aldatu ezin den beste pertsona baten gorputzari buruz ez genuke ezer esan behar. Adibidez, orrazkera eginda zaude, hortzen artean zerbait duzu… Norbait negarrez ikusten duzunean ez dakizu berri on edo txar batengatik den, ezin dugu jakin zer eragin duen pisua galtzea edo irabaztea.
Egunero jaten dugu, eta garrantzitsua da ekintza erraza izatea eta arazorik ez izatea. Garrantzitsua da, halaber, janariaz gozatzea. Horregatik, arreta jarri behar diogu janariarekin dugun harremanari, eta erne egon zerbait guztiz ondo ez doala adierazten diguten seinaleen aurrean.
