Europako kontsumitzaileen artean dieta osasungarria sustatzeko, Europar Batasuneko arduradunek elikagaien etiketei buruzko araudi berria onartu zuten iaz, eta nahitaez bete beharrekoa da 2014. urtean. Horrek informazio gehigarria eta ulergarriagoa emango dio kontsumitzaileari alergeno jakin bat edo nanoosagai bat egoteari buruz. Erregelamendu berriak legeria eguneratu eta finkatzen du, bai etiketatze orokorrekoa bai nutrizionalekoa, eta Europako hainbat zuzentarau integratzen ditu, kontsumitzaileek erosten dituzten elikagaiei buruzko informazio argia, osoa eta zehatza jasotzeko duten eskubidea bermatzeko. Hona hemen berrikuntza nagusiak.
Elikagaien etiketei buruzko araudi berria: berrikuntza nagusiak
Hauek dira elikagaiak etiketatzeari buruzko araudi berrian jasotako berrikuntza nagusiak:
Irakurgarritasun handiagoa, etiketaren tamainaren arabera. Amaitu da hainbeste kostatzen den “letra txikia”, batez ere adin handieneko kontsumitzaileen artean. Informazioa ikusi egin beharko da, gutxienez 1,2 mm-ko letraz, 80 cm2-ko edo gehiagoko gehieneko azalera duten ontzietan, eta 0,9 mm-koa ontzi txikiagoetan. Araudiak salbuespen pare bat aurreikusten ditu: 25 cm2-tik beherako ontziek ez dute nutrizio-informaziorik izan behar, eta beste ontzi txiki batzuek, berriz, 10 cm2 ingurukoak. Horietan nahikoa izango da elikagaiaren izena, alergenoak, kantitate garbia eta iraupena adieraztea.
Elikagaiaren jatorria zerri, ardi, ahuntz eta eskortako hegaztietan. Elikagai horien osagai primarioaren jatorrizko herrialdea edo tokia zehaztu beharko da, edozein motatakoa dela ere: haragi freskoa, hoztua edo izoztua. Orain arte, behi, fruta, barazki, ezti eta oliba olioaren haragi freskoan baino ez zen nahitaezkoa, bestela kontsumitzaileari iruzur egiten bazitzaion. Hiru urteko epean, betebehar hori beste elikagai batzuetara, hala nola esnera eta esnearen deribatuetara, beste haragi batzuetara eta haragira, zabaltzeak duen eragin ekonomikoa aztertuko du Batzordeak, elikagai baten erdia baino gehiagoko osagai edo osagai gisa.
Elikagaian dauden animalien zein landareen olio edo koipeen jatorri espezifikoa. Koipeen eta olioen jatorria zehaztu behar da, eta zeregin bat bete gabe dago. Trans koipeak etiketatzearen betebeharretik kanpo geratu dira, Europako Batzordeak hiru urteko epean txostena aurkeztu eta horri buruzko araudia aldatu behar den ala ez erabakitzeko zain.
Izozte eta desizozte data. “en izoztua” legenda, eta, ondoren, prozesu horren data, nahitaezkoa da eraldatu gabeko haragietan, haragi-produktuetan eta arrantza-produktuetan. “en desizoztua” esamoldea produktu desizoztuetan agertu beharko da saldu aurretik, azken produktuan dauden osagaiak, produkzioan izoztu behar diren beste batzuk edo ekintza horrek eragin negatiborik ez duenean.
Etiketa nutrizionala. Kapitulu honetan, nahitaezkoa eta borondatezkoa bereizten dira. Lehenak balio energetikoari eta koipeei buruzko datuak eman beharko ditu, eta, horrez gain, koipe aseak, karbohidratoak, proteinak, azukreak eta gatza zehaztu beharko ditu, multzoka eta irakurtzeko moduan, 100 g edo 100 ml bakoitzeko edo elikagaiaren zati bakoitzeko. Nahi izanez gero, informazioa beste elikagai batzuen balioekin osatu ahal izango da, hala nola gantz-azido mono edo poliasegabeak, polialkoholak, almidoia, elikagai-zuntza, bitaminak edo mineralak. Erregulazio berriak, gainera, piktograma edo sinbolo semaforoen bidez ekarritako energia eta elikagaiak adierazten ditu. Etiketak nahi izanez gero, nutrizio informazioa ontziaren alde nagusian errepikatuko du. Kaloria-kopurua eta, horrez gain, gantzak, gantz aseak, azukreak eta gatza ere sar daitezke. Ontziratu gabeko elikagaiek ez dute nutrizio-etiketarik izan behar, salbu eta estatu kideek, beren nazio-esparruan, kontrakoa erabakitzen badute.
Erreferentziako eguneroko janaldiak. Etiketak informazioa eman beharko du erreferentziazko irensteei buruz, helduentzat gomendatutako eguneroko kontsumo tipikoei buruz, batez ere bitamina eta mineralen kasuan. Horrela, elikagai horiek gomendatutako kopuruarekin alderatuta zenbat elikagai dituzten jakin ahal izango da.
Alergenoak. Osagaien zerrendan, araudiak zehazten du balizko alergenoak sartu beharko direla bai ontziratutako produktuetan, bai tipografia bereziz nabarmendu beharko direnetan, bai ontziratu gabeetan. Osagai-zerrendarik ez badago, “barruan…” legenda jarri behar da, eta, ondoren, alergenoa izan daitekeen substantzia edo produktua, araudiaren eranskin batean dagoena.
Nanomaterial artifizialak. 100 nm inguruko dimentsioekin nahita egindako edozein material. Nanomaterial artifizialen formako osagai guztiak argi eta garbi adierazi behar dira etiketako osagaien zerrendan. Osagai horien izenek parentesi artean nano hitza izan behar dute.
Nahitaezko beste aipamen batzuk. Gainera, etiketan beste substantzia batzuk ere adierazi beharko dira, hala nola kafeina edo fitoesterolak, edo produktua baldintza berezietan ontziratu den, atmosfera babesle gisa.
Urrutiko salmenta. Nahitaezko elikadura-informazioa erosketa egin aurretik eskuratu ahal izango da, eta urrutiko salmentaren euskarrian agertuko da, edo elikagai-enpresetako operadoreak zehaztutako beste bitarteko egoki batzuen bidez emango da; kasu horretan, kontsumitzaileei ez zaie kostu gehigarririk ezarriko.
Alkoholak produktu-kontzeptu berria dira, eta, beren ezaugarriengatik, nahasketak eragin ditzakete. Printzipioz, alkoholdun freskagarriak dira, nahiz eta araudi berriak legez definitu beharra aipatzen duen: ezin izango dira freskagarri tradizionaltzat hartu eta modu desberdinean arautuko dira.
Alkohol-edukia %1,2 baino handiagoa bada, alkohol-maila zehaztu beharko da, nahiz eta osagaien zerrenda eta nutrizio-informazioa alde batera utz daitezkeen. Neurri horren arabera, alkohol-bolumena %1,2 baino handiagoa duten edari alkoholdunen maila berean daude “alkoholdunak”, eta horiek ere ez daude behartuta beren osagaiak zehaztera, oraingoz behintzat. Izan ere, Batzordeak txosten bat aurkeztu beharko du beren mantenugaiei eta, bereziki, beren energia-balioari buruzko informazioa eman beharra izan dezaketen jakiteko.
