Aspalditik erabiltzen dira patataren azala eta laranjen eta kakahueteen oskolak etxeko animalien elikadurarako azpiproduktu gisa. Beti hartu da kontuan landare-hondakinei etekina ateratzeko modu logiko eta erabilgarria. Abeltzaintzako industriak aukera aprobetxatu zuen hondakin horietatik abiatuta elikagaiz aberastutako pentsuak fabrikatzeko. Elikagai-industriak ahalmen hori konpondu du, eta prozesatutako produktuetatik sortzen diren hondakinei ahalik eta etekin handiena ateratzeko teknikak garatzen ditu.
Hondakinak ustiatzea aurrezpen ekonomikoagatik eta nutrizio balioagatik nabarmentzen den baliabidea da, beste elikagai batzuk fabrikatzeko balio baitezake. Azken urteetan, aprobetxamendu hori dibertsifikatu egin da. Honako hauek nabarmentzen dira: esne-gazuraren aplikazio dietetiko eta nutrizionalak, osagarri proteiko gisa; barazki-hondakinetatik zuntza fabrikatzea; eta hainbat frutaren hondar-zuntzetatik datozen aromak eta zaporeak indartzeko gehigarriak lortzea.
Aprobetxa daitekeen esne-gazura
Erresuma Batuan urtean 4,1 milioi tona hondakin sortzen dira elikagaien ekoizpenetik, Waste and Resources Action Programme (WRAP) programa nazionalak bildutako datuen arabera. Hainbat ikerketa-taldek berrerabili nahi dituzte hondakin horiek.Seruma aurrekaririk gabeko aurkikuntza bihurtu da, bere proteinen kalitate bikaina ezagutu ondoren. Gaur egun, pertsona gaixoen, jateko gogorik gabeen, elikatu gabeen edo zaharren nutrizio-tratamenduan erabiltzen diren osagarri dietetiko hiperproteiko askok esne-gazura erabiltzen dute proteina-iturri gisa. Horien kontsumoak nabarmen handitzen ditu muskuluko proteina-erreserbak, seruma osatzen duten aminoazidoak bereizita ematearekin alderatuta.
Zaporeko fruta-hondarrak
Hainbat azterketa epidemiologikok berretsi dute fruta eta barazkien kontsumoaren eta osasunaren arteko lotura. Landare batzuen babes-efektuak dituzten osagai zehatzak identifikatu dira, hala nola tomateen likopenoa, tearen eta kakao puruaren katekinak, mahats beltzaren resberatrola edo azetako glukosinolatoak. Beste konposatu batzuk, ordea, misterio bat dira oraindik zientziarentzat.2006. urtearen amaieran, Leatherhead Food International erakundeak proposatu zuen landareen osagai bioaktibo gehiago identifikatzea eta hondakin organiko horiek aprobetxatzeko alternatibak aurkitzea.
Ekimen horren bidez lortutako produktuetako bat zaporebat da, hainbat frutaren zuntzetik abiatuta. Gehitzen diren elikagaien zaporea indartzeko euskarri bat da, nahiz eta produktuen zuntz edukia ere handitu egiten den. Orain arte lortu den zapore-sortak sagar, andere-mahats beltz, laranja, limoi eta melokotoiaren gustua hartzen du. Labean egindako gozokietan, postreetan, esnekietan eta barratxo energetikoetan erabiltzen da.
Ildo beretik, ikertzaile italiar batzuek jakin dute bergamota-zukua, fruta zitrikoa, erabil daitekeela fruta-zukuak sendotzeko, gehigarri sintetikoen ordez. Olio esentziala oso erabilia dute farmaziaindustriak botiketako eszipiente gisa eta kosmetika industriak lurrin eta makillajeetan. Elikagaien sektoreak gozoki, likore eta infusioen aromatizatzaile gisa erabiltzen du esentzia. “Earl Grey” tea aromatikoenetako bat da, bergamota-esentzia baitu.
Bergamotatik zukua ere ateratzen da, baina baztertu egin da zapore mikatz handia duelako. Ikertzaileek jakin dutenez, sagar eta arbeletxeko-zuku gozoagoekin nahastuz gero, emaitza onargarria da. Antioxidatzaile gehiago dituen produktua lortzen da, eta horrek balio erantsi handia ematen dio.
Herrialde edo eskualde bakoitzak gehien ekoizten dituen elikagaien hondarrak aprobetxatzeko aukerak ikertzen ditu. Arazo horrek eragina du nekazaritzan, abeltzaintzan eta elikaduran egiten den ikerketan, produktuek gaixotasunei aurrea hartzeko duten gaitasunagatik. Espainian, zainzuria urte-sasoiko ekoizpen handiko landare bat da, eta kontsumitu aurretik erabiltzean hondakin ugari sortzen du. Espainiako ikertzaile-talde batek egiaztatu zuen zurtoinaren zatirik zurkarienak, botatzen denak, osagai funtzional gisa balio dezakeela, zuntz asko duelako.
Arroz-industria indiarrak arroz-zahiaren olioa lortzeko aukera aurkitu zuen, herrialdeko milioika biztanleko eguneroko dietaren oinarrizko elikagaia. Gamma oryzanol (fitosterol) eta antioxidatzaile (E bitamina, azido ferulikoa) ugari dituenez, plasmako kolesterol-maila murrizteko gaitasun frogatua duen elikagai funtzionala da.
Okarari erreparatzen diote zenbait ikerketak, edaria lortzean eta soja-mamia egitean sortzen den hondakinari (tofu). Elikagaien testura eta nutrizio-balioa hobetzeko zenbait ezaugarri ditu, hala nola zuntz ugari, profil proteiko ona eta emultsionatzeko gaitasun bikaina.
