Gauza gutxi daude, hotza iristean, esne bero edalontzi bat baino. Haurrek eta helduek gehien onartzen duten elikagaietako bat esnea da, gosaritan, askarietan, errezeta ugaritan eta baita afarian ere, lo egin aurretik. Hala ere, produktu nutritiboa izan arren, bitamina eta mineral ugaritan aberatsa -adibidez, kaltzioa- guru faltsuek gehien zigortzen duten elikagaietako bat da, eta oinarri zientifiko gutxiko dieta-zurrumurruak zabaltzen dituzte, baina sare sozialetan ospe handia dute. Artikulu honetan, hurbiletik berrikusten dira garrantzitsuenak.
Esnea elikagai nutritiboa da, eta dieta osasungarria izan daiteke. Nutrizio Komunitarioaren Espainiako Elkartearen eta Familia eta Komunitateko Medikuntzaren Espainiako Elkartearen arabera, haurrek egunero 2 eta 3 errazio bitartean hartu behar dituzte esnekiak (200 ml bakoitzeko); helduak, 2 eta 4 errazio artean (250 ml bakoitzeko); eta adinekoak, egunean 3 errazio (250 ml bakoitzeko). Esne kontsumoa ez bada elikagai begetal gutxi prozesatuak hartzen, hala nola fruta freskoak, barazkiak, fruitu lehorrak edo lekaleak, onurak izango dira.
Hala ere, osasunarentzat onak diren arren, sinesmen faltsuen zerrenda luzea du esneak. Horietako batzuk herri-irudimenean hain sustraituta daude, eta ez dago modurik horiek zabaltzeko. Ziurrenik, sare sozialei esker, zurrumurruek gaur egun duten abiadurarekin ez ezik, proposamen dietetiko zorrotzagoak eta zentzugabeagoak egiteko joerarekin ere zerikusi handia du horrek; izan ere, epe laburrera, gure bizimoduko aldaketa orokor baten (epe luzera, hori bai) onura eztabaidaezinetan baino gehiago.
Esnearekiko alergiei edo intolerantziei buruzko uste okerrak
Norbaitek esnearen proteinekiko alergia badu, esnekiak kendu behar dizkio, zalantzarik gabe. Baina horrek ez du esan nahi, inola ere, esnea hartzen duena berandu edo goiz amaituko denik alergia izateagatik. Esnekien proteinekiko alergia, alergologo bat diagnostikatu behar duena, ohikoagoa da haurtzaroan, baina haurtxoen %5 baino gutxiagori eragiten die, eta gainera, urte osoan desagertzen da.
Oso garrantzitsua da ez nahastea intolerantzia laktosarekin (laktosa da esneak berez duen azukrea), esne-proteinei alergia dielako. Lehen kasuan, sintoma gastrointestinalak izaten dira, eta, oro har, arinak eta iragankorrak izaten dira; bigarren kasuan, berriz, sintoma larriak izaten dira (pertsona alergikoak esnekiak hartzen baditu), eta, gainera, bizia arriskuan jar dezakete.
Puntu honetan, garrantzitsua da bi gauza aipatzea. Batetik, laktosarekiko intolerantzia duten kasu “auto-diagnostikatuak”, azterketa mediko zorrotzekin baieztatu ohi ez direnak. Garrantzitsua da erreferentziazko estamentu zientifikoek bermatzen ez dituzten intolerantzia-testak ez fidatzea, ‘Elikagaien intolerantziaren testa Gizarte Segurantzarekin egin daiteke?’ artikuluan ohartarazten denez. ‘.
Bigarren gai garrantzitsua -eta mundu guztia ez dakitena-, benetan intolerantzia duten pertsonek esne-baso batean dagoen laktosa kantitatea har dezakete sintomarik aurkeztu gabe, 2010ean Elikagaien Segurtasunerako Europako Agentziak (EFSA) adierazi zuenez.
Esneak ez du mukirik sortzen
Esnekiek mukiak sortzen dituztelako aipamen berezia merezi du. Hori 2005eko abenduan galdu zen Journal of the American College of Nutrition aldizkarian. Zuricheko Unibertsitate Ospitaleko Alergologia Unitateko (Suitza) ikerlarien eta ikertzaileen ondorioa erabatekoa izan zen: “Asmaren sintomak induzitzen dituztelako esnekiak ez hartzeko gomendioek ez dute sostengurik literatura zientifikoan”.
Esnerik ez
Esnearekin lotutako eztabaidek ez dute intolerantziarik, mukirik edo alergiarik sortzen; are gehiago, zalantzan jartzen dute hezurren osasunean duten zeregina. Horrela, gaur egun, oso erraza da informazio gutxi duten iturrietan esnea deskaltzifikatzea. Nahiz eta kasurik gehienetan ez den kontraesan horren oinarri den bibliografiarik ematen (esnekiak dira dietan kaltzio iturri nagusia), batzuetan eransten dira esneki gehien kontsumitzen diren herrialdeetan hezur-haustura gehiago daudela.
Hala ere, behaketa-azterketak (edo zeharkakoak) nola interpretatu ezagutzen duen edozein zientzialarik ez du kontuan hartuko, eta, gainera, beste ezaugarri batzuk ere izango ditu: beste ezaugarri batzuk ere badaude: tabakismoa, beste ezaugarri batzuk: tabakismoa, sedentarismoa, eguzkiari buruzko azterketak interpretatzea (edo zeharkakoak), alkoholismo-tasa handiagoak (D bitaminaren sintesia), alkoholismo-tasa handiagoak, gatz askoz gehiago hartzea edo botika gehiago kontsumitzea. Faktore horiek guztiak dira osteoporosiaren eta hezur-hausturen tasa kezkagarrien erantzule nagusiak.
Hausturen prebentzioaren gakoa ez da esnekiak kopuru handitan hartzea (bizimodu ona jarraitzea askoz ere garrantzitsuagoa da), Nutrizio Ospitaleetako aldizkarian 2013ko azaroan argitaratu zen espainiar adostasun batek ondorioztatu zuen “funtsezko papera” dela kaltzio-beharrak asetzeko, eta mineral garrantzitsua hezurren konfigurazioan.
Esneak ez ditu hilkortasun-tasak areagotzen
Esnearekin zerikusia duten sinesmen faltsuetan gehien entzuten dena da elikagai horrek minbizia sortzen duela, diabetesa sortzen duela edo gaixotasun kardiobaskularrak sortzen dituela. Hori dela eta, Susanna C doktoreak aztertu du ikerketa berri bat. Larsson eta haren kolaboratzaileak (Nutridents aldizkaria). Ondorioa izan da: esnearen kontsumoa ez da aipatutako hiru gaixotasunetako baten tasa handiagoekin lotzen, ezta beste edozein arrazoirengatik heriotza-arriskua handitzearekin ere.
Ezin dugu ahaztu merkatuan badirela esnearen deribatu asko, azukre asko erantsi zaienak (flanak, natillak, izozkiak edo bestelako esneki postreak). Produktu horiek, esnearen nutrizio-profil oso desberdina dute. Hala, esnea gure eguneroko elikadurako osagai izan daitekeen bitartean, produktu horien kontsumoa -kaloria-ekarpen handia- noizbehinkako hobea da.
