Galiziako lakoia produktu gordin ondua da, trinkoa, zapore leuna eta kolore arrosakara duena, eta gero eta gehiago kontsumitzen eta ezagutzen da. Jaki hori plater askotara egokitzen da, eta sarrera gisa edo lagun gisa jan daiteke, bereziki barazkiekin. Horrela, lakon ezaguna greloekin egiten da, plater galiziar nagusia, oso gozoa eta elikagarria.
Nola egiten da?
Lakoi hitza galiziar ahots bat da, latinezko lacca-tik eratorria, gaztelaniarako itzulpenik ez duena. Lakoia txerriaren aurreko gorputz-adarretatik dator, batez ere Celta, Large White, Landrace eta Duroc arrazetatik. Txerrikume horiek hautaketa zorrotzaren mende daude, eta horrek produktuaren azken kalitatea bermatzen du. Gutxienez sei hilabeteko adinarekin hiltzen dira, eta gutxienez 90 kilo.
Aurreko hankak egiteko, urdaiazpiko onduari aplikatzen zaionaren antzeko prozesua erabiltzen da, baina zertxobait laburragoa, 35 bat egunekoa, eta etapa hauek ditu: pieza gazitzea, gatz-hondarrak kentzeko garbitzea, finkatzea eta lehortzea edo heltzea. Prozesu horren bidez, txerriaren brazueloak laikoi ondu bihurtzen dira. Lakoiak lortzeko ez dago baimenduta ketzeko prozesuak aplikatzea, produktuaren ezaugarri organoleptikoak galduko bailirateke.
Ezaugarriak
Galiziako lakoiak forma biribildua du ertz biribilduekin, eta txerri-hankaren zati guztiak mantentzen ditu, eskapulak izan ezik, eta azala eta apatxak ere hartzen ditu. Hiru kilotik bostera bitarteko pisua du. Ezpata garbi bat izan behar du eta ukimena irmoa. Kolore zuriko edo horixkako koipea du, eta piezaren usain eta zapore atseginari laguntzen dio. Masa magra arrosa du, aroma leuna eta gazi samarra.
Esneak jaso duen elikadura motaren arabera, galiziar lakoi mota bi ezagutzen dira. Tradizionalaren ezaugarria da azken hiru hilabeteetan zereal, gaztaina, tuberkulu eta ezkurrez bakarrik elikatu diren txerriak direla; eta galiziar lakoi arrunta, Izen Espezifikoaren Kontseilu Arautzaileak baimendutako eta kontrolatutako pentsuetan oinarritutako elikadura duten txerriak.Galiziako lakoiak jatorri-izendapena izan dezan, bai produkzioa bai elaborazioa Galizian bakarrik egin behar dira. Horrela, Galiziako abeltegietan jaiotako, hazitako eta inskribatutako txerrietatik heldu diren lakoiek bakarrik lortzen ahalko dute izen hori.
Nutrizio-ezaugarriei dagokienez, balio biologiko handiko proteina-iturri ona da lakoia. Nutrizio aldetik paletillaren antzeko osaera du, eta, beraz, urdaiazpiko onduak baino gantz gehiago (%20 inguru) eta proteina gutxiago. Txerrikia, oro har, B taldeko bitamina iturri garrantzitsua da, azido folikoa izan ezik. Gainera, base puniko gutxien dituen haragia da, metabolizatzean azido urikoa sortzen duten substantziak, tanta duten pertsonengan mugatutako elementua.
Lakoia sukaldean
Bere ezaugarriei esker, lakoia sukaldaritzako prestakin askotan erabil daiteke. Sarrerakoetan, aperitiboetan eta askotariko plateretan jaten da, eta ezagunenetako bat lakoi greloduna da. Patatekin edo saldekin eta egosiekin ere egin daiteke. Betegarria, pastela edo moussea egin daiteke. Gainera, hainbat sukaldaritza-teknika onartzen ditu, hala nola txingarretan erretzea, egostea, etab. Horrela, lakoiaren usainari, testurari eta koloreari esker, plater aberatsak, askotarikoak eta oso gustukoak lor daitezke.
