Elikadurak garrantzi berezia du haurdunaldian, baina are gehiago nerabezaroan gertatzen bada. Garai horretan, energia- eta mantenugai-eskariak bizitzako beste etapa batzuetan baino handiagoak dira. Etorkizuneko amaren nutrizio-hezkuntza beti da komenigarria, baina ezinbestekoa haurdun dagoen nerabe batentzat.
Nutrizio-beharrak handitzea
Gaur egun, menarkiaren edo lehen hilekoaren batez besteko adina 12 eta 13 urte bitartekoa da. Normalean, hazkundeak 4 urte gehiago irauten du, baina pubertaroaren aurreko aldian baino erritmo motelagoan. Uste da neskak, pubertaroan, biologikoki heldugabeak direla oraindik haurdun geratzeko. Izan ere, hori gertatzen bada, haurdunaldirako behar diren beharren batura eta bere hazkuntzarako behar direnak izango dira haren nutrizio-eskakizunak. Hazkuntza amaitu ondoren (4-5 urte inguru edo 17 urte inguru), haurdun dagoen nerabearen nutrizio-beharrak haurdun dagoen emakume helduarenaren antzekoak izango dira.
Nerabeentzako energia-eskakizunen batezbesteko totala 2.200 kcal/eguneko da. Energia-gastua aldakorra denez, irenstea egokia dela bermatzeko modurik onena pisua behar adina handitzea da.
Aholkularitza jarraitua eta pertsonalizatua
Haurdun dagoen nerabearen nutrizio arloko balorazio eta heziketa egokia lortzeko, etengabeko eta banakako aholkularitza behar da. Balorazio horretan, hazkundea, egungo tamaina eta pisua eta ginekologia-adina (adin kronologikoa ken menarkiaren adina) aztertu behar dira, baita ohitura dietetikoei buruzko galdeketa ere. Azken puntu horri dagokionez, garrantzitsua da haurdunaldiaren aurreko ohitura dietetikoak, gerta daitezkeen arazo dietetikoak, otordu nagusi eta osagarrien kopurua eta ordutegia, janari motak eta kaloria-murrizketak aztertzea.
Adin ginekologiko gaztea edo gaizki elikatua duten nerabe haurdunak dira nutrizio premia gehien dituztenak. Lehen hilekoa eman eta gutxira esnatzen den emakume gazte batek arrisku fisiologiko handia du, eta, nahiz eta amaren pisua handitu, neonatoen jaiotza-pisuak baxu mantentzen dira.
Fetuaren hazkundea murrizteko arrisku handiago hori fetuaren odol-fluxuan eta fetuari mantenugaiak transmititzean eragiten den interferentziari zor zaio, amaren hazkundeari dagozkion ezaugarri fisiologikoen ondorioz.
Proteinak, kaltzioa eta burdina
Nutrizio-hezkuntza egokia izateko, haurdunaldiaren aurreko ohitura dietetikoak aztertu behar dira.
Haurdun dagoen nerabearen behar proteikoak nahiko handiak dira. 16 urte bitarteko neska haurdunentzat, 1,5 g proteina behar dira kilo eta eguneko. 15 urtetik beherakoek 1,7 gramo behar dituzte. Halaber, funtsezkoa da proteinak hazkunde eta garapen organikorako erabili ahal izateko behar den kaloria-irenstea.
Haurdun dauden nerabeen kaltzio- eta burdin beharrak biltzeko, ezinbestekoa da zainketa berezia, bi elikagai horiek gutxi irensten direlako. Gomendatzen da 1600 mg kaltzio hartzea hazten ari diren nerabe haurdunentzat, eta hori litro bat esnez edo elikagai baliokideez (jogurta, gazta edo mamia) estaltzen da. Behar adina kaltzio izateko eta fetuaren garapen normala lortzeko behar den kantitatea da, amaren hezur-erreserbak erabili beharrik gabe.
Nerabeak, hazten ari den bitartean, burdin premia handia du, muskulu-masa eta odol-bolumena handitu egiten baitira. Izan ere, beharrezkoa izan daiteke, bai haurdun dagoen emakume helduarentzat, bai nerabearentzat, burdinazko osagarri bat gomendatzea.
Ama nerabeak dituzten haur jaioberrien batez besteko pisua askoz txikiagoa izaten da emakume helduena baino. Era berean, heriotza-tasa handiagoa da. Haurtxoen batez besteko pisua, ordea, handitu egiten da amaren adinean gora egin ahala. Muskuluak ez daude behar bezala garatuta, eta, seguruenik, eskeletoa ez da mineralizazio-maila hoberenera iritsiko. Amaren zenbait mantenugai (batez ere burdina, azido folikoa, A eta B12 bitaminak), ongi elikatutako emakume helduarenak baino txikiagoak dira.
Alderdi horiei nerabeen elikadura-ohitura desegokiak gehitzen zaizkie, bai kopuruari dagokionez, bai energia- eta mantenugai-kalitateari dagokionez desordenatuak eta desorekatuak. Neska gazte askok modu gogorrean mugatzen dute janaria, argal egoteko eta gorputz-irudi bat lortzeko, batzuetan eredu anorexikora gehiago hurbiltzen dena eredu fisiologikora baino. Portaera hori nutrizio-arrisku gehigarria da haurdun dauden nerabeentzat, bai pisu txikia dutelako haurdunaldiaren aurretik, eta hori arrisku perinatal handiagoekin lotzen da, bai behar bezala hazteko nutrizio-behar egokiak betetzeko gaitasunik ez dutelako.
