Ordu artean txikitzea txarra da, oso txarra, eta kosta ahala kosta saihestu behar da, batez ere haurren artean. Baliteke hori izatea herritar gehienek anglosaxoiek "snacking" deitzen dioten ohiturari buruz duten pertzepzioa, eta guretzat "pikotar"-aren antzekoa izango litzateke, hau da, ordu artean jatea, mokaduak egitea edo janari nagusietatik kanpo zerbait arina jatea. Ordu artean txikitzeak gizendu egiten du, eta beste desoreka nutrizional batzuk eragiten ditu. Baina kontua da hori ez dela horrela, edo, behintzat, ez beti. Mokadua kaltegarria izatea ez da jaten den kopuruaren eta jaten den maiztasunaren araberakoa, jateko hautatzen diren elikagaien kalitatearen araberakoa baizik. Ondoren, mokadutxoak zergatik duen ospe txarra azalduko dugu, are gehiago haurren mokokoaren kasuan, maiz jateak dituen onurak azalduko ditugu, eta mokokada osasungarria egiteko ideiak emango ditugu.
Haurren mokadutxoa: zergatik du fama txarra?
Herritarrek pikoteoari buruz duten iritzi negatiboak jatorri asko ditu: lagun edo senitartekoen aholkuak eta komunikabideetako mezuak, helduei nahiz haurrei zuzentzen zaizkien osasun arloko profesionalen gomendioak eta elikadura-gidak. Elikadura- eta nutrizio-hezkuntzako material gehienetan, mokadurik ez egitea gomendatzen da, eta ohitura hori arazotzat jotzen da. Hala ere, ordu artean jatea ohitura osasungarria den ala ez baloratzean, funtsezkoa da zer pika den jakitea.
Oro har, ordu artean jaten diren elikagaiak gantz saturatu, azukre eta gatz ugariko produktuak dira.
Gidariek ez dute azaltzen, ez dute ñabardurarik egiten edo batzuetan ez da behar bezala irakurtzen; izan ere, mokaduaren eragozpena hauxe da: ordu artean jaten diren elikagaiak, oro har, koipetan (saturatuak), azukreetan eta gatzetan aberatsak izatea: gazta-puska bat, galletak, txokolate-zati bat, baso bat zuku, freskagarri-lata bat, izozki bat, opil bat…
Elikadura arloko Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentziak (AESAN) haurrentzako elikadurari buruzko gidan adierazten duen bezala, picoteoa ohitura txarra da, oso kalorikoak diren elikagaiekin egiten baita, eta, aldi berean, ez dute beste mantenugairik dieta orekatzeko. Gozokiak, pastelak, litxarreriak edo opilak jateak lagundu egiten dio haurrari “pisua handitzen, bere dietan kaloria hutsak gehitzen eta, epe luzera, gizen bihurtzen”.
Maiz jatearen onurak
Nutrizioan, dietetikan eta osasunean diharduten adituek eta erreferentziazko erakundeek adierazten dute haurrek nahi dutena jan behar dutela eta helduek eskaintzen dieten horretatik nahi dutena (jakina, helduek elikagai osasungarriak proposatzen dituztela). Horretarako, honako premisa hau hartu behar da kontuan: haurrek modu osasungarrian jateko estrategiarik onena etxean elikagai osasuntsuak bakarrik izatea eta adibidearekin predikatzea da.
Haurrek otordu nagusien artean gosea dutenean, gosea ase beharko lukete. Eta horrek ez ote du pisua handituko? Alderantziz: maiz jateak ez du gosez hurrengo jakira iristea galarazten, eta hori elikagai kalorikoagoen aldeko lehentasunarekin lotzen da. Gainera, helduetan nahiz haurretan, ikerketek egiaztatu dute maizenik jaten dutenek arrisku gutxiago dutela gizentasuna, hipertentsioa eta hiperkolesterolemia izateko, eta arrisku hori argi eta garbi lotuta dagoela bihotz-hodietako gaixotasunarekin. Hori bai, onurak elikagai osasungarriak hautatzen dituztenentzat dira.
Ordu batetik bestera ibiltzeak onurak dakarzkigu. Hona hemen jaki-biltegian izan beharko genituzkeen aukera batzuk, bai guri bai gure txikiei jateko gogoa sartzen zaienean:
- Fruta freskozko pieza bat.
- Fruitu lehor, gordin edo txigortu eskukada bat, gatzik gabe.
- Fruta lehortuen eskukada bat (orejoiak, mahaspasak, mahaspasak…).
- Ogi xerra bat (integralik onena) oliba-olioarekin.
- Arto- edo arroz-opiltxoak.
- Jogurt bat (azukrerik gabea, eta hobe naturala eta gaingabetua).
- Ogi-makilatxo batzuk, ahal dela integralak eta oliba-olioz eginak.
- Etxean egindako krispetak, zartaginean eginak, oliba-olio txorrotadatxo batekin.
