Elikadura ezinbestekoa da organismoari hazten eta adin bakoitzera egokitzen laguntzeko. Giza gorputza etengabe aldatzen ari da, eta etengabe egokitzen da bizitzako etapa bakoitzaren beharretara. Eta dieta guztietan funtsezkoa da. Elikagaiak egoki hautatzea —bereziki, bizitzaren lehenengo urteetan— funtsezkoa da hazkundea eta osasuna ziurtatzeko, ez bakarrik haurtzaroan, baita helduaroan eta zahartzaroan ere. Erreportaje honetan, elikadurak garapenean duen garrantzia azaltzen da, zer elikagai diren gomendagarrienak hazteko, eta ariketa batzuk egiten dira garaiera handitzen laguntzeko.
Gorputzaren elikadura eta garapena
Kaltzioa, burdina, proteinak eta bitaminak lagungarriak dira gorputzaren hazkundean
Kaltzioa, burdina, proteinak eta bitaminak mantenugai berariazkoak dira, gorputzaren hazkundean laguntzen dutenak. Beraz, elikagai horiek dituzten elikagai guztiek garatzen laguntzen dute. Berez, elikagaiek baino gehiago, elikagaiek betetzen dute eginkizun hori. Hala ere, organismoa behar bezala garatzeko giltzarria, fisikoa nahiz mentala, elikadura askotarikoa eta orekatua da, eta, batez ere, kopuru nahikoetan, ez gehiago.
Helduetan, hazkuntza genetikarekin oso lotuta dago: geneek gure azken garaiera markatzen dute. Pubertaroa igaro ondoren pertsona batek bere altuera handitu dezakeen ebidentzia zientifikorik ez dago. Hala ere, organismoari ehunak konpontzen, berriak sortzen, muskuluen luzapena hobetzen eta hezurrak indartzen laguntzen dioten nutrizio-jarraibide egokiak jarrai daitezke.
Hazteko elikagaiak
Irudia: CONSUMER EROSKI
Hazkuntzaren giltzarria giharrak eta hezurrak dira. Horregatik, hazkundea sustatzeko, funtsezkoa da kaltzio, fosforo eta magnesio ugari duen dieta. Proteinak eta karbohidratoak ere, elikagai konplexuagoak direnez, funtsezkoak dira organismoaren hazkundea ziurtatzeko.
Haurtzaroa eta pubertaroa dira hazkundearen bi etapak, eta horregatik dira funtsezkoak mantenugaien beharrak haur eta nerabeentzat. Hala ere, hazteko elikagaiak kontuan hartu behar dira bizitza osoan, giza gorputzak etengabe aldatzen baitu.
Proteinak
Mantenugai hori ezinbestekoa da hazteko, eta, beraz, ez da inoiz falta behar eguneroko dietan, ez haur batengan, ez heldu batengan. Oso garrantzitsuak dira oilasko haragia, esnekiak (gazta, esnea edo jogurta) eta arrautza. Haren funtzio nagusia ehun berria sortzea da, baina, gainera, aminoazidotan aberatsak direnez, hazkundearen hormona estimulatzeaz arduratzen dira (triptofanoa, arginina, lisina eta tirosina), batez ere txikienetan.
Karbohidratoak
Elikagai-talde horrek energia ematen dio gorputzari, eta proteinak zaintzen ditu, funtzioak zuzen bete ditzaten. Xurgapen moteleko karbohidratoak, azukre konplexuak (osoko zerealak, lekaleak, barazkiak) eta, energia berehala ematen duten azukre azkarrak direnez, fruta gomendatzen da.
Gantz asegabeak
Gantzak garrantzitsuak dira organismoarentzat, sistema kardiobaskularra babesten baitute eta organoak estaltzen dituzten mintzen parte baitira. Fruitu lehorrak, oliba-olioa edo landare-olioa eta era guztietako haziak jatea gomendatzen da.
Ura
Ura bizi-iturria da; urik gabe, ezinezkoa da. Gainera, muskuluak hornitzen ditu handitzen direnean, eta inoiz ez da falta behar. Egunean bi litro ur edatea nahikoa da organismoaren beharrak asetzeko.
Bitaminak
Neurri handi batean, ehunak konpontzearen erantzule dira (odolaren eta gorputzeko ehunen arteko gas-trukea). Energia-metabolismoan parte hartzen dute (energia lortzen dute), eta kolagenoaren sintesian ere jarduten dute. Hauek dira hazkunde egokiaren eragile diren bitamina nagusiak eta horiek metatzen diren elikagaiak: zitrikoak, C bitaminaren iturria; barazki freskoak, A bitaminaren iturria; oliba-olioa, E bitaminaren iturria; haragia, esnea eta jogurtak, B taldeko bitamina-iturriak; edo arrautza eta arraina, D bitaminaren iturriak.
Mineralak
Kaltzioa, fosforoa eta burdina ezinbestekoak dira ondo hazteko. Kaltzioa esnean eta esnekietan, lekaleetan, arrainean eta fruitu lehorretan dago. Fosforoa elikagai horietan eta haragian bertan egoten da. Burdina hosto berdeko barazkietan, lekaleetan, haragian eta osoko zerealetan egoten da.
Elikagai horiek dietan sartzen saiatzeaz gain, oso garrantzitsua da tabakoa eta alkohola saihestea. Frogatuta dago zigarretek eta edari alkoholdunen kontsumoak hormonen hazkuntza eta garapena eragozten dutela.
Dena ez da pubertaroan amaitzen.' Bizitza osoan landu daitezke giharrak, luze iraun dezaten. Ariketa batzuek, dieta orekatu batekin batera, zentimetroak irabazteko aukera ematen dute pazientzia eta konstantzia izanez gero.
- Zintzilikatzeko barra: barra eskuekin heldu eta pisua erortzen uzten da, zorua oinekin ukitu gabe. Horrek bizkarrezurra zuzentzen laguntzen du.
- Oin-puntak ukitu: zutik, besoak gorantz luzatuta, hankak luzatuta eduki eta gorputz-enborra pixkanaka jaitsi, oin-puntak ukitu arte. Egon posizio horretan segundo batzuetan. Bost aldiz errepikatu.
- Buruz behera, zangoak altxatuta: ahoz behera luzatuta, esku-ahurrak lurrean bermatuta, gorputzaren ondoan. Hankak ahalik eta altuena altxatu, oinak elkartuta dauden bitartean. Errepikapen bakoitzean, saiatu goian lau segundoz egoten.
