Isodieta “obesitatearen kontrako iraultza” gisa sustatzen da, nahiz eta dieta-sistema ez oso serioa dela esan, zuzenean talka egiten baitu elikadura-ohiturei eta osasuna babesteari buruzko ebidentzia zientifiko oinarrizkoenarekin. Munduko obesitate-tasa handiak, horri lotutako gaixotasunak izateko arrisku-faktoreak areagotzeak eta baldintza estetikoek lagundu egiten dute sendabide miragarriak eta iraultzaileak ugaritzen, oinarri zientifikorik gabe. Esparru horretan, herritarrak, askotan, babesik gabe egoten dira, ez baitute argudio zientifikorik argaltzeko era askotako metodoen adierazpenei aurre egiteko.
Argaltze-sistema auzitan
Isodietak gantz- eta proteina-proportzio handiarekin elikatzea iradokitzen du, bereziki animalia-jatorrikoarekin. Azken batean, gantz saturatuak edo kolesterola hartzea dakar, eta, gainera, zetoazidosia eta hezurren desmineralizazioa jasateko arriskua, besteak beste.
Ameriketako Dietetika Elkarteak, bibliografia-bilduma zehatz baten ondoren, artikulu bat argitaratu zuen 2006an. Artikulu horretan, modu zehatz eta zehatzean aipatzen ziren argaltzeko sistemek normalean izaten dituzten ezaugarri orokorrak. Artikulu horren arabera, komeni da argaltze-sistema bat zalantzan jartzea, berezitasun hauetakoren bat badu:
- Emaitza azkarrak agintzen ditu.
- Kezkagarria da beste erregimen batzuei jarraitzeak edo zenbait produktu kontsumitzeak eragin ditzakeen kalteak.
- Alegazio onegiak egiten ditu.
- Gai konplexuen ondorio sinplistak ateratzen ditu.
- Azterlan bakar batean edo beste batzuetan oinarritutako gomendioak sustatzen ditu, arlo horretako adituen berrikusketarik gabe.
- Baieztapen kategorikoak egiten ditu, izen handiko zientzia-erakundeekin kontraesanean.
- Baimendutako (onak) eta baimendu gabeko (txarrak) elikagaien zerrendak ditu.
- Produktu jakin bat erostea gomendatzen du (maiz dieta partikular horri lotua).
- Aholkuak ematen ditu, pertsonen arteko edo kolektiboen arteko aldagarritasuna kontuan hartu gabe, hau da, “mundu guztiarentzako” dietak gomendatzen ditu.
EROSKI CONSUMER aldizkariak Nafarroako Dietista Diplomadunen Elkarteak egindako azterlan baten berri eman zuen. Ikerketa hori esparru nazionalean tirada handiena duten aldizkarietan argitaratutako mirari-dieten baliogabetasunari buruzkoa da. Proposamen horietako askok ezaugarri horietako batzuk dituzte. Antzeko zerbait gertatzen da isodietarekin.
Jaime Brugosek, “Isodieta (Dieta isolipoproteikoa)” liburuaren egileak, dieta-planteamendu berri horretan gomendatutako karbohidratoen kopuruekin eta balioekin nahasten ditu biztanleak. Autoreak kritikatu du %55eko karbohidratoak gomendatzen direla, bai pertsona meheentzat, bai gizenentzat, baina berdintasun hori, termino erlatiboetan, ez da hala termino absolutuetan. Elikadurako profesionalek aholkatzen dute dietaren balio kaloriko osoaren %55 karbohidratoetatik datorrela, eta, beraz, zenbat eta gutxiago kontsumitu, orduan eta karbohidrato gutxiago kontsumitu behar da, eta alderantziz.
Sistema horrek sortzen duen polemika handienetako bat da landare-jatorriko elikagaiei buruz duen ikuspegi negatiboa eta ez kontsumitzeko gomendioa. Komunitate zientifikoak ilarak ixten ditu eta jarrera hori aho batez eta zalantzarik gabe kritikatzen du. Fruten eta barazkien kontsumo egokia eta egunerokoa funtsezkoa da gaixotasun kroniko, degeneratibo eta kardiobaskular ugari tratatzeko eta prebenitzeko, baita obesitatea eta zenbait minbizi-mota tratatzeko ere.
Isodietaren printzipioak
Brugos-en planteamendua, baieztatzen duenez, nutrizioa ulertzeko unean akats “historiko giltzarri” bat aurkitzetik abiatzen da, Krebsen Zikloa izaki bizidunen metabolismoa ezaugarritzen duen oinarrizko eskema biokimikotzat oker interpretatzeari dagokionez. Autorearen arabera, XX. mendearen erdialdetik aurrera, berehalako hiru printzipioen (karbohidratoak, proteinak eta koipeak) ibilbide metabolikoak eta horietatik abiatuta energia lortzeko Krebs-en ziklo horretan zuten elkargunea deskribatu zirenean, interpretazio okerra egin zen. Karbohidratoak beste makronutriente mota bat dira, beste biekin, proteinekin eta gantzekin, parekatu edo aldera daitezkeenak.
Isodietak ez du gomendatzen landare-jatorriko elikagaiak modu generikoan kontsumitzea
Bere arrazoibideen arabera, kontzeptu-errore horrekin, osasun-agintariek mezu oker bat helarazi diete herritar guztiei elikadurako makronutrienteen banaketa egokiari buruz (kaloria guztien %55 karbohidratotan, %15 proteinatan eta %30-35 lipidotan). Mezu hori elikadura osasungarriaren piramidearen irudi grafikoa osatzeko oinarria da.
Mezu horiek, Brugosen iritziz, gaur egungo gizentasun-tasaren erruaren zati handi bat dute, ezin baita proportzionaltasun bera gomendatu mundu guztiarentzat, pertsona meheak eta jarduera fisiko handia dutenak izan, edo bizitza sedentarioa duten gizenak izan. Isodietako aginduen arabera, karbohidrato ugariko elikagaiek osasunean duten alderdi negatiboa azpimarratzen da (alde batera utzita digestio- eta metabolismo-desberdintasunak), eta ez da komeni horiek kontsumitzea, batez ere. Premisa horiekin, landare-jatorriko elikagaiak ez kontsumitzea ere aholkatzen da, oro har, eta, beraz, karbohidrato ugari duten elikagai guztiak, “landare-erreinukoak baino ez baitira”.
Alderatu laranja-zuku edalontzi baten osaera nutrizionala eta baso bat ur azukrearekin. Analisi bromatologiko baten ondoren, ikus daiteke laranja-zukuak, frutaren azukre naturalez gain (batez ere fruktosa), fitonutriente antioxidatzaileak, bitaminak, mineralak eta zuntza ere badituela, eta berez ez daudela azukredun uretan. Autoreak dio ez duela elikadura-interes handiagorik izan behar lehenengoak bigarrenak baino. Hori justifikatzeko, esan du ezen, gaur egun, XXI. mendean, animalia-ekoizpenean animalia-pentsuetan funtsezkoak diren hainbat mantenugairen osagarriak egiten badira, giza elikadurak ez duela gutxiago izan behar. Hori dela eta, bitaminen, aminoazidoen, proteinen eta gainerako substantzien osagarri kontzentratuen lerro bat merkaturatzean oinarritzen da isodietako sistema, elikagaiei gehitzeko.
Argaltzeko sistema “berri” baten eraginkortasunari buruzko gaiak bigarren mailara pasa daitezke, gainera, haren segurtasuna zalantzan jartzen denean. Haien jarraipenak ondorio kaltegarriak ekar diezazkioke osasunari eta kaltegarriak izan daitezke, dieta eta metodo miragarri askorentzat datuek erakusten duten bezala.
Ez dago berehalako konponbiderik, ez lasterbiderik pisua galtzeko. Beraz, osasunarentzat arazoak sor ditzaketen sistema dietetiko berriak erabiltzen hasi aurretik, gomendagarria da profesional baten esku jartzea.
