Janari mina plazera baino zerbait gehiago da duela urte batzuetatik. Zenbait ikerketak iradokitzen dutenez, baliteke txile mingarria edo piperbeltza bezalako espezieek termogenesia handitzea eta, ondorioz, gorputzaren gastu kalorikoa handitzea. Termogenesiaren ondorioz, gorputzak beroa sortu eta askatzen du, eta, beraz, termogenesi handiagoak energia-gastu handiagoa eragiten du koipeen oxidazioaren bidez. Hori horrela bada, hipotesi hau ez da zentzugabea: pikante pixka batek areagotu egiten du kaloria-gastua bazkalostean, eta argaltzen laguntzen du. Teoria ez da espezietara mugatzen. Kafeina edo tearen katekinak bezalako konposatuek termogenesia handitu dezaketela ere uste da. Kontua da hori tresna lagungarria izan ote daitekeen obesitatearen arazoari aurre egiteko.
Maastricheko Unibertsitateko (Herbehereak) Giza Biologia Saileko ikertzaile-talde batek argitaratu berri du pisuari eta haren emaitzei eusteko proposatu diren estrategia batzuen berrikuspena American Journal of Physiology-Regulatory, Integrative and Comparative Physiology aldizkarian. Ikertzaileek diotenez, eraginkorrak diruditen konposatuetako bat kapsaizina da, txileari zapore mingarria ematen diona. Hala ere, maila klinikoan erabiltzen bada, tratamenduaren jarraipena behar da, dosi handitan, eta oraingoz ez da frogatu posible denik.
Kapsaizina ere efedrinarekin batera aplikatzen saiatu da, landare-jatorriko alkaloide batetik datorren farmakoa, nahiz eta efedrinaren ondorio kaltegarriek ez duten posible egiten estrategia hori. Aldiz, pisuari eusteko efektu positiboak ikusi dira, te berdearen nahasteak erabiliz, katekinak eta kafeina baitauzka, eta horiek batera jardun lezakete. Hain zuzen, 2005ean egindako ikertzaileek egindako lan batek erakutsi zuen dieta hipokaloriko baten emaitzak eraginkorragoak izan zitezkeela te berdearen eta kafeinaren nahasketa batekin batera egiten bazen. Azterketa lau astez dieta hipokalorikoa egin zuen parte-hartzaile talde batekin egin zen, eta erakutsi zuen normalean kafeina gutxi hartzen zuten parte-hartzaileek, te berdearen eta kafeinaren gehigarriak, hobetu egin zituela dietaren emaitzak. Hala ere, kafeina-dosi handia hartu ohi zutenetan, badirudi gehikuntzak ez duela eraginik; horrek frogatzen du hipotesia oraindik ez dela frogatu, eta ez dela unibertsalki funtzionatzen duen zerbait.
Ebidentziak bilatzen
Zenbait ikerketak erakutsi dutenez, otordu batean capsaizina sartzeak %23 handitzen du energia-gastua.
Nola eragiten dute espezieek termogenesia estimulatzeko? Piperbeltz beltzari buruzko ikerketa batzuek erakutsi dutenez, piperinak, espezia horren konposatu pikante nagusiak, TRPV1 izeneko hartzaile bati eragiten dio, zeina garunean eta nerbio-sistemaren beste leku batzuetan baitago. Errezeptore hori, minaren pertzepzioarekin zerikusia duena, gorputzeko termometro gisa jokatzen ariko litzateke. Aktibatzen denean, azaldu dute ikertzaileek gorputzean bero gehiago sortzen dela. Jakina da kapsaizinak (txileko konposatu narritagarria) ere eragiten diola hartzaile horri. Beste espezie bat, jengibrea, herrialde anglosaxoietan latindarretan baino gehiago erabiltzen dena, hartzaile horrengan ere jarduten du, nahiz eta ahula izan, ikertzaileek aurreko lanetan azaldu zutenez.
Hainbat espezia (jengibrea, piperbeltza, coriandroa, kuminoa edo kurkuma) dituzten nahasteek batera jardun dezakete eta organismoan ondorio onuragarriak izan ditzakete. Karraskariekin egindako zenbait ikerketak erakutsi dutenez, mota horretako espezien konbinazioak, indiarren janarian erabili ohi direnak, onuragarriak dira digestioan, digestio-entzimen jarduera eta azido-jariaketa sustatzen baitituzte. Noski, hori ez litzateke panazea izango, laguntza bat baizik, obesitatearen ondoren hainbat arrazoi daudelako, eta horietako bat, hain zuzen ere, termogenesiaren alterazioa izan daiteke. Hala ere, ikerketa batzuen arabera, janari batean kapsaizina sartzeak %23 handitzen du energia-gastua, janari hori jan eta berehala.
Tsukuba Unibertsitateko (Japonia) eta Laval Unibertsitateko (Kanada) ikertzaileek egin zuten 1998ko beste azterlan bat, eta British Journal of Nutrition-en argitaratu zen. Haren arabera, kapsaizinak emaitza positiboak eman zitzakeen termogenesian alterazioak zituzten emakumeengan, eta zailtasunak zituzten gantzak erretzeko karbohidratotan aberatsa zen dieta batetik koipetan aberatsa den batera aldatzen zirenean. Txile mina, kapsaizina ugaria, gantzdun dietari gehitzeak lipidoen oxidazioa estimulatzen zuen, eta badirudi normalizatu egiten zuela erantzun termogenikoa. Arazoari irtenbidea eman gabe, lanak erakutsi zuen espezieek koipeen oxidazioa elikagaiaren irensteari egokitzeko aukera ematen zutela. Eta, zergatik ez, agian lortuko dugu dieta batek errutina gogor eta espartana izan behar ez izatea.
Munduko Osasun Erakundearen arabera (8OME), munduan 300 milioi helduk baino gehiagok dute obesitatea. AEBetan, biztanleen laurdena gizena da. Europan, portzentajea, txikiagoa izan arren, azkar ari da handitzen. Espainiako Osasun Ministerioaren datuen arabera, 2 eta 24 urte bitarteko Espainiako haur eta gazteen artean obesitatearen prebalentzia bereziki kezkagarria da, eta goranzko joera duela bi hamarkada. Populazio-talde horretan, biztanleriaren %13,9k obesitatea du, eta %12,4k gehiegizko pisua.
Obesitatea handiagoa da gizonezkoetan (%15,6) emakumezkoetan baino (%12). Kopuru handienak aurrepubertaroan daude, eta, zehazki, 6 eta 12 urte bitarteko adin-taldean, obesitatearen prebalentzia %16,1ekoa da. Bestalde, helduen artean, obesitatea %14,5ekoa da, eta gehiegizko pisua biztanleen %40ra iristen da.
Espainia bitarteko postuetan dago Europako beste herrialde batzuekin alderatuz gero, heldu obesoen ehunekoan. Hala ere, haurrei dagokienez, Osasun Ministerioaren arabera, Espainiak zifra altuenetako bat du. 10 urteko haur espainiarretan, obesitatearen prebalentzia Italia, Malta eta Greziako haurrek bakarrik gainditzen dute.
