Badirudi osasunera bideratutako janari lasterreko jatetxeetara joaten diren kontsumitzaileen ehunekoak gora egiten duela. Baina hazkunde hori ez dator bat, ezinbestean, espero bezain dieta orekatuaren jarraipenarekin. Hala dio INSEAD frantziar negozio-eskolak egindako azterlan batek. Azterketa horretan, bi janari azkarreko kate handiren kaloria-kontsumoak alderatu dira, bata «osasungarri» gisa saldua eta bestea konbentzional gisa definitua. Emaitzak harrigarriak dira.
Gero eta establezimendu gehiagotan eros daiteke janari azkar «osasuntsuagoa». Agian, gizentasunaren epidemiari aurre egiteko azken urteotako ahaleginaren ondorioz, janari lasterreko establezimendu tradizionalen gainetik jarri da. Era berean, azken horiek beren kartak zabaldu dituzte koipe gutxiagoko aukerekin, beren dieta eta pisuaz arduratzen diren bezeroak bereganatzeko. Hala ere, ez neurriak ez gerrikoak ez dira murriztu. Gehiegizkoa da Estatu Batuen kasua, non biztanleriak ez baitu inoiz gizendu orain adina.
Journal of Consumer Research aldizkarian berriki argitaratu den ikerketa frantses batek lagundu lezake azaltzen zergatik kaloria gutxiagoko menuek ez duten izan espero zen eragina, ez kaloria-kontsumoaren murrizketan, ez obesitatearen aurkako borrokan, ez dieta orekatuaren jarraipenean. INSEAD (Fontainebleau, Frantzia) negozio-eskolako ikertzaileek egin dute azterketa, eta janari lasterreko bi jatetxetan jarri dute arreta, bata «osasungarria» (Subway) eta bestea konbentzionala (Mcdonald’s).
Haren ondorioetan, ikerketak dio pertsonek gutxietsi egiten dutela osasungarritzat jotzen diren elikagaien kaloria-edukia, eta horrek pisua azkar handitzea ekar lezake. Alde horretatik, Pierre Chandonek, eskola berekoa eta azterlanaren egilekidea denak, hauxe dio: «Pertsonek uste dute 1.000 kaloriako janari berak 159 kaloria gutxiago dituela Subwaykoa bada Mcdonald’s-ekoa baino». Gaineratu duenez, «pertsona horiek astean bitan jaten badute Subwayn, urtean 2,20 kilo inguru igo litezke».
Kaloria berak
Pisua kontrolatu nahi duten pertsonek modu objektiboan pentsatu beharko lukete kaloria-edukian
Subwayn edo McDonald’s-en Estatu Batuak ez diren hiru hiritan kontsumitu zuten 105 pertsonari egindako inkesten bidez egin zen azterketa. Irtetean, zenbat kaloria kontsumitu zituzten galdetzen zieten. Jatetxe «osasungarriko» bezero gehienek, batez beste, McDonald’s-ekoek baino 159 kaloria gutxiago idatzi zituzten.
Azterketaren bigarren zatian, 40 ikasleri lau sandwich desberdinen kaloria-edukiaz galdetu zitzaien. Subwayko ogitartekoetatik urdaiazpiko eta gaztadun bat (330 kaloria) eta indioilar bat (600 kaloria) aukeratu ziren. McDonald’s-etik gazta duen hanburgesa bat (330 kaloria) eta Big Mac bat (600 kaloria) galdetu zituen. Era berean, parte-hartzaileek esan zuten lehen mailako elikagaiak ez zirela hain kalorikoak.
Azkenik, Big Mac bat (600 kaloria) edo BMT Italian sandwich bat (900 kaloria) hartzeko kupoia eskaini zitzaien pertsonei Subway-n. Sandwicharekin edari edo gaileta bat eskaini zitzaien. Jatetxe «osasuntsuan» jan zutenek joera handiagoa izan zuten edari handi eta ez light bat aukeratzeko, eta gaileta gehiago eskatu zituzten. Litekeena da hanburgesaren arintasunak akonpainamendua konpentsa zezakeela pentsatzea. Portaera horrek, ordea, 1.011 kaloria kontsumitzea ekarri zuen, McDonald’s kupoia zutenek baino 350 gehiago.
Helburu gutxiko portaera
Emaitzen aurrean, Chandonek adierazten du pisua kontrolatu edo kilo batzuk galdu nahi dituzten pertsonek «eduki kalorikoari buruz modu objektiboan pentsatu beharko luketela», eta ez uztea teorikoki ona den janari batek hasierako pertzepzioa alda dezan. «Janariari dagokionez, ez da pentsatu behar ‘elikagai ona’ edo ‘elikagai txarra’ denik, kontsumitzen den kantitatea baizik». Egokiena janari koipetsuaz gozatzea litzateke, baina zati txikiagoetan, bai jatetxeetan bai etxean. Horrek, seguruenik, gehiegizko pisuaren arazoak murriztea ekarriko luke.
Portaera horren aurrean, azkenik, kaloriak zehaztasun handiagoz ebaluatzen laguntzeko teknika bat gomendatzen du ikertzaileak. «Kaloria-azpiestimazioa bultzatzen duen menu osoko kaloria-kopurua zenbatetsi beharrean, sandwicha, harekin datozen elikagaiak, edaria eta dena batu behar dira». Badirudi menuaren metodo bateratzaile hori dela eraginkorrena. Agian, plater oso gisa pentsatzen denean, jatetxe «osasungarriak» benetan izan daitezke.
Gaur egun, elikaduraren bidez osasuna sustatzeko joera dela eta, enpresak osagarri osasungarri gehigarria emango duten produktuak garatu ditu. Horren adibide dira elikagai funtzionalak.
Elikagaien sektore guztietatik, esnea da elikadura funtzionalari dagokionez duen indar berritzaileena. Bitaminekin edo olioekin aberastutako elikagaiak ere enpresa-garapen horren parte dira. Era berean, edariaren industriak, osagarrien bidez, kolesterola eta obesitatea prebenitzen ditu, azukreak murriztuz. Zuntz bidezko zerealak edo bitamina-osagarriak ez diren haragi-produktu berriak dira industria berri horren garapenaren beste adibide batzuk.
ANUGA elikagaien eta munduko edarien azoka sektorial garrantzitsuenaren 28. edizioa elikadura funtzionalari buruzkoa izango da urriaren 13tik 17ra. Ia 100 herrialde elkartuko dira Kolonia hiriko azoka-barrutiko 6.000 erakusketari baino gehiagotan, eta hiria elikagaien, ostalaritzaren eta sukaldaritzaren munduko erakusleiho bihurtuko da.
Aurtengo erakusketa-enpresetatik, 1000 baino gehiago produktu funtzionalen enpresa hornitzaileei dagozkie, hau da, 2005eko azokaren azken ospakizuna baino %70 gehiago. Izan ere, osasunak saltzen du, eta horrek erakusten du industria berri horren hazkunde-joera, zeina bikoiztu egingo baita hurrengo urteetan.
