Jengibrea jende askorentzat ezaguna izan daiteke, baina gehienek ez dakite berez gozagarri den edo saltsa eta ongailu batzuen parte den. Ekialdeko herrialdeetako gastronomian oso preziatua da duela milaka urtetik, eta medikuntzan ere erabiltzen da.
Zer da jengibrea?
Belar hori Indiako, Txinako eta Amerikako eta Afrikako eskualde tropikal ia guztietan landatzen da. Jengibrea landare erakargarri bat da, lirioak gogorarazten dituzten lore hori eta bioleta txikiak dituena. Bere sustrai lodia espezia gisa, landarearen funtsezko zatia erabiltzen da, errizoma izenekoa, hots, elikagaiei zapore gozoa eta erabat aromatikoa ematen diena. Horregatik, hainbat prestakinetan erabiltzen da. Gingerol izeneko substantzia bat du, gozagarri horren zapore minaren eragilea.
Zer propietate ditu?
Jengibrea urte askoan erabili izan da osagaiei esker sendatzeko. Txinako eta Indiako Ayurbediko medikuntza tradizionaleko tratatuek adierazten dutenez, tratamendu egokia da goragale eta gongoilei aurre egiteko. Gasak kanporatzen eta zorabioak arintzen ere laguntzen du.
Digestio-arazoak dituztenek jengibre infusioa har dezakete. Erraza da, eta errizomaren zati bat zatitu eta lainoztatzean datza. Urez betetako katilu bakoitzeko zopa-koilarakada bat bota eta 3-5 minutuz irakiten utzi. Jengibrezko landarea arnasketako gaixotasunetan ere erabiltzen da eta libragarri gisa jokatzen du.
Zertarako balio du?
Jengibrea eta kurkuma, beste ongailu ezagun bat, odoleko LDL kolesterola (kolesterola kaltegarria) gutxitzearekin lotu izan dira zenbait azterlanetan gehienak laborategian. Gizakietan, hipokolesterolemiante efektua egiaztatzeko ikerketarik berriena Irango Babol University of Medical Sciences unibertsitateko Farmakologia Sailak egindako azterketa da, itsu bikoitza eta plazeboarekin kontrolatua.
Hiperlipidemiak zituzten pazienteak bi taldetan banatu ziren; tratamendu-taldeko 45 pazienteek jengibre-kapsulak jaso zituzten egunero (hiru g guztira, hiru dositan banatuta), eta plazebo-taldeko 40 pazienteek laktosa-kapsulak jaso zituzten (hiru g hiru dositan banatuta), eta bi taldeek 45 egunez jarraitu zuten tratamendua.
Ikertzaileek ikusi zuten jengibrea jaso zuen taldeak nabarmen murriztu zituela triglizeridoen, kolesterolaren eta dentsitate txikiko lipoproteinen (LDL) mailak. Adituek diotenez, ordea, azterketa gehiago egin behar dira jengibrearen eragin hipokolesterolemiantea berretsi eta berresteko.
Sukaldaritzako erabilerak
Jengibrea hainbat elaboraziotara egokitzen da, gozo zein gazi. Saltsetan erabiltzen da ongarri gisa, hala nola soja-saltsan edo curry-saltsan, zopetan eta kremetan, haragietan, oilasko-hegatsak jengibrearekin, arrainetan eta deribatuetan, hala nola sushia, itsaskiak eta barazkiak. Fruta-postreak usaintzeko ere erabiltzen da, batez ere sagar eta platano erreak, baita gozogintza egiteko ere (pastelak, tartak, galletak, bizkotxoak edo ogi gozoak).
Jengibrea eransteko orduan, komeni da neurrian egitea, zapore eta usain biziak askatzen baititu. Komeni da probatzea, nahi den puntua lortu arte; izan ere, oso zapore bizia du, pixka bat mina eta oso lurrintsua. Espezia honen berezitasuna da, sukaldaritzaren arabera, atsegina bihurtzen dela eta zapore mingarria galtzen duela, baina usaina ez dela inoiz desagertzen.
Jengibrea freskoa, lehorra, kontserban, konfitatua eta txokolatez estalia eros daiteke, eta hainbat formatutan egon daiteke: ehota, kristalizatua, xerratan edo makilatxotan ebakia. Landarearen errizoma freskoa ondo kontserbatzen da hozkailuan hiru astez zuritu gabe, kontsumitu arte. Hobeto kontserbatzeko, izoztuta eduki daitezke hilabeteak.
Jengibre lehorra freskoa baino gehiago irauten du, baina denborarekin usaina eta zaporea galtzen joan daiteke. Sendabelarrak eta organoleptikoak -usaina, lurrina, zaporea- gordetzeko, ontzi hermetikoetan gorde eta leku fresko eta lehorrean gorde behar dira. Errizoma lehorretik jengibre ehoa erabiltzen da gehien. Jengibre kristalizatua ere aurki daiteke: errizoma lehorraren zatiak, kakoztatuak eta azukrez estaliak.
Jengibrea eskuratzeko beste modu bat kontserban da, eta jengibre enbor deitzen zaio. Errizoma freskoak almibarretan beratzen dira, eta zeramikazko ontzietan gorde ohi dira giro-tenperaturan, ontzia ireki arte. Jengibrea ere aurki daiteke infusioetan, olio esentzialean edo kapsuletan.
