Komunikabideek eta gizarte-sareek jasotzen dute elikagai bati, mantenugai bati edo osagarri dietetiko bati sexu-grina hobetzeko gaitasun magikoa egozten dioten elikadura-kontakizunak edo -aholkuak. Egiazkoak al dira baieztapen horiek? Hori argitzeko, zorroztasun zientifikoa aplikatu behar da, giza osasunari eragiten dioten gai, substantzia edo estraktuekin egiten den bezala. Artikulu honetan, libidoa zer den azalduko dugu eta elikagai eta elikagai batzuen paperari buruzko azterketa zientifikoek zer adierazten duten azalduko dugu: txokolatea, burdina, granada edo ñame.
Zer da libidoa?
Errege Akademiarako (RAE) libidoa “desira sexuala da, autore batzuek jarduera psikikoaren hainbat adierazpenen bultzada eta sustrai gisa hartua”. Estatu Batuetako Medikuntzako Liburutegi Nazionalaren thesaurusa (MesH) 1968tik eskaintzen duen definizio medikoa antzekoa da, baina zertxobait zabalagoa. MesH-aren ustez, libidoa “bulkada psikikoa edo sexu-sena zentzu zabalean (plazeraren eta maitasunaren bilaketa)” da. Halaber, nabarmendu egin daiteke, oro har, portaera motibatzen duten instintuekin lotutako energia psikikoa”.
Elikagai jakin batekin instintuzko bulkada bat alda dezakegu?
Bi definizio horiek gogoan hartuta, geure buruari galdetu behar diogu ea egiaz elikagairen bat edo bertan dagoen substantziaren bat gai izango den gure desira sexuala aldatzeko, libidoa instintiboa dela egiaztatu ondoren. Hori egiaztatzeko, nahikoa da elikagai bat edo haren zati bat eskaintzea pertsona-talde bati, beste talde bati beste elikagai bat (edo plazeboa) ematea antzeko ezaugarriak dituen beste talde bati, eta a posteriori baloratzea bere sexu-desiraren bilakaeraren arabera. Azterketak, fidagarria izan dadin, baldintza zorrotz batzuk bete behar ditu. Horiek betetzen badira, aldizkari zientifiko batean argitaratuko da. Kalitate handikoa bada, PubMed datu-basean indexatua agertuko da. Bada, gaur egun, kalitate handiko azterketek ez dute erakusten elikagaiei, sendabelarrei edo dieta dietetikoei egotz dakiekeen giza libidoaren hobekuntzarik.
Egia esan, badira libidoari eta elikagaiei buruzko zenbait azterketa, baina txikiak dira, ez dira erabakigarriak eta ezin dira biztanleria osora estrapola (adibidez, saguetan egindako azterketak). Ikerketa horietako batzuk Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzari (EFSA) aurkeztu zaizkio, “zure sexu-desira hobetu” edo “zure erekzioari denbora gehiago iraunarazteko” antzeko elikadura-produktu batzuk laguntzeko. EFSaren erantzuna “eskaera ukatua” izan da beti, “Nutrizio eta osasun adierazpenak” atalean egiazta daitekeen bezala. Bertan irakurtzen dugu ez direla erabilgarriak libidoa edo sexu-jarduera hobetzeko produktu hauetako bat ere ez:
- Almendrak.
- L-arginina.
- Granada.
- Granada zukua.
Sexu-desira: txokolatearen kasua
Txokolatea afrodisiako naturala ote da? Txokolatearen palatabilitate gozoa dela eta, jende askok uste du erdipurdikoa dela, eta sexu-goseak ere hobera egiten duela. Ez da gauza berria, 1652an elikagai horri libidoa hobetzeko gaitasuna egozten baitzion. Baina tradizioa ez da -ez izan behar – ikuspegi medikoaren oinarria, baizik eta giza eta ondo diseinaturiko estudioak. Osasun-agintariak (adibidez, EFSA) kontuan hartzen dituztenak dira gomendioak emateko edo osasun-adierazpenak onartzeko. EFSak 2011n uko egin zion, froga zientifikorik ez zegoenez, osasun-deklarazioko kakaoari (txokolatean dauden kakaoari) laguntzeko aukera “gogo-aldartea hobetzen” duelako. Orain arte ez du onartu libidoarekin eta txokolatearekin edo kakaoarekin zerikusia duen aitorpenik (ez dago hori onartuko duenik).
Sendabelarrak
1990eko hamarkadan Viagra botika (sildenafiloa) onartu zenetik, afrodisiako naturalekiko interesa hazi egin da. Zoritxarrez,“erremedio natural” asko farmakoekin aizunduta daude. Web orriaSendagai eta Produktu Sanitarioen Espainiako Agentziaren laginaerakunde honek aurten elikagai-osagarriak kendu ditu, laborategian aztertu eta agenteak aurkitu ondoren.Etiketan adierazi ez diren farmakologikoak, sildenafiloa adibidez. Nolanahi ere,badira giza libidoan etorkizun oparoa duten landare batzuk; beraz, oso litekeena da etorkizun hurbilean landare-estrakturen bat erabiltzea farmako bat sortzeko, izan ditzakeen eragin kaltegarriak modu argian ebaluatu ondoren. Gaur egun, adituen aholkua da sendabelar edo gehigarri natural bakar batean ere ez fidatzea, bere ekintza-mekanismoa eta, batez ere, segurtasuna sakon aztertu arte. Berrazterketa zabalena eta berriena 2013ko urtarrilean Pharmacogos eta review-en argitaratutakoa da. “Libidoak” ekar zitzakeen landare edo produktu herbalak “arriskutsua izan daitezke gizakiarentzat”. Baso-ñamera eramango gaitu horrek.
Landare horrek diosgenina izeneko substantzia kimikoa du, eta, hortik abiatuta, laborategian hidroepiandrosterona (DARKU) izeneko substantzia berri bat sintetiza daiteke. Akreditatu gabeko ahots askok giza libidoa hobetzeko gaitasuna ematen diote DARKU erakundeari. Hala ere, 2013ko otsailean, Aebko Medikuntzako Liburutegi Nazionaleko Medline Plus zerbitzuak zehaztu zuen ez dagoela froga zientifikorik ñamama basatiak babesten duenik:
- “Estrogenoen alternatiba naturala” da.
- “Gizonezko eta emakumezkoen energia eta desira sexuala” areagotu egiten da.
- “Ernalezintasuna” tratatzen du.
- Erabilgarria da (hitzez hitz) “bestelako afekzioak” egiteko.
Haurdun dauden edo bularra ematen ari diren emakumeentzat, Medline Plus-ek aholku bat gehitzen du: “Haurdunaldian eta edoskitzaroan basamahatsondoen erabilera ez da nahikoa. Izan zaitez zuhurra eta ez erabili “. Espainiako ikerketa batek, 2009ko apirilean Espainiako Akta Urologikoetan argitaratutako azterketa batek, 2014ko urrian The Journal of clinical endokrinology and metabolism aldizkarian argitaratua, ez du berretsi DHEaren erabilgarritasuna libidoa hobetzeko. Azken ikerketa horrek, oso kalitate handikoa, DHEak ondorengo 1.188 emakumetan duen eragina aztertu du, eta ondorioztatu du substantzia horrek ez diola modu esanguratsuan eragiten libidoari.
Burdinaren eta kobrearen papera libidoan
Burdina eta kobrea giza libidoan dauden bi mineral dira. Hala ere, bere eginkizuna oso konplexua da; izan ere, bere gabeziak eta gehiegikeriak eragin negatiboa dute libidoari eta giza sexualitatearekin edo ugalkortasunarekin zerikusia duten beste parametro batzuei, espermatozoideen sorrera bezala. Eva Tv rda doktoreak eta Journal of assisted reproduction and genetics aldizkariak argitaratu berri duten ikerketa batek adierazi duenez, burdinaren edo kobrearen preskripzioak osasun-profesional baten esku utzi behar du, ondo eta alde txarrak alde batera utzita.
Osasuna hobetzea osasun sexuala hobetzea da
Desio faltaren arazoak badaude, baliteke nahasmendu psikologiko edo fisiologikoaren isla izatea, hala nola elikadura-jokabidearen trastornoak edo arazo kardiobaskularrak. Adibide gisa, ongi dokumentatuta dago 2 motako diabetesak (helduen diabetesa deitzen zaio) sexu-arazoen arriskua areagotzen duela, eta horrek libidoa murrizten du. Kasu honetan edo antzeko beste batzuetan, oinarrizko baldintza da lehentasun medikoa lantzea, eta horrek hobetu egingo ditu, bigarren instantzian, sexu-arazoak.
Edonola ere, oso zentzuzkoa da kutsakorrak ez diren gaixotasunak prebenitzea (gaixotasun kardiobaskularrak, minbizia, arnasketa-gaixotasun kronikoak eta 2 motako diabetesa), osasunari kalte egiten baitiote eta horrek sexu-osasuna barne hartzen baitu. Gure osasuna (sexuala edo ez-sexuala) hondatzen duten gaixotasun kronikoei aurrea hartzeak, OMEren arabera, jarduera fisikoaren orduak handitzea, tabakoa uztea, dieta osasungarria jarraitzea eta ahalik eta alkohol gutxien kontsumitzea eragiten du.
Azkenik, baina ez hain garrantzitsua, osasun ona duten pertsonek ia bi aldiz aukera gehiago dituzte sexu txarra dutenen sexuan interesa izateko. Ikerketa interesgarria erakutsi zuen, 2010eko martxoan British Medical Journalen jasoa. Zalantzarik gabe, argudio ona da (bat gehiago) bizimodu osasungarria sustatzeko.
