Patata 100 herrialde baino gehiagotan lantzen da, eta munduko elikadura-sistemaren parte garrantzitsua da dagoeneko. Tuberkulu horrek artoak, gariak edo arrozak baino janari gehiago sortzen du lur gutxiagotan. Iaz, 320 milioi tona ekoitzi ziren mundu osoan. Horregatik, zientzialari batzuen ustez, “etorkizuneko elikagaia” da.
Egun hauetan, Peruko Cuzco hirian nazioarteko konferentzia bat egiten da Patataren Nazioarteko Urtean antolatutako jardueren barruan, “Aita Santuaren zientzia pobreentzat: Milurteko berrirako erronkak”. Topaketa honetan parte hartzen duten adituak estrategiak definitzen saiatzen dira, duela 8.000 urte baino gehiago Peruko goi-lautadan sortu zen elikagai baten ekoizpen-sistemen produktibitatea eta jasangarritasuna handitzeko.
Patata-kontsumoa asko zabaltzen da garatzen ari den munduan, gaur egun munduko uztaren erdia baino gehiago ekoizten baitu, eta bertan hazteko erraztasunak eta organismoari ematen dion energia handiak produktu komertzial baliotsu bihurtu dute milioika nekazarientzat.
Perun bertan, elikagaien prezio altuek Gobernua bultzatu dute gari-inportazio garestiak murriztera eta herritarrak paper-irinarekin ogia kontsumitzera animatzera. Txinan, patatak ekoizten dituen munduko lehen enpresa da (72 milioi tona 2007an), eta nekazaritzako adituek proposatu dute produktu hori herrialdeko nekazaritza-lur gehienetako elikagai-laborantza nagusi bihurtzea.
Hala ere, Aita Santuaren Nazioarteko Zentroak (LHIK) eta Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundeak (FAO) ohartarazi dute patata-ekoizpenaren onurak zabaltzeko, beharrezkoa dela ereite-materialaren kalitatea hobetzea, baliabide naturalen erabilera iraunkorragoa egingo duten nekazaritza-sistemak izatea, eta izurriteak klima-aldaketara egokitzeko ahalmen handiagoa izatea,
Iraultza jasangarria
Konferentziaren lau egunetan, aita santuaren eta garapenerako ikerketaren munduko agintari nagusietatik 90ek baino gehiagok hiru ekonomiak, bereziki, garapen-bidean dagoen munduan tuberkulu hori sustatzeko dituzten erronkak aztertuko dituzte.
Lehena nekazaritza-herrialdeena da, batez ere Afrikakoa, non biztanle behartsuak landa-eremuetan kontzentratzen baitira eta etxeko kontsumorako eta tokiko merkaturako aita ekoizten baitute. Herrialde horientzat funtsezkoa da ikerketa- eta teknologia-emaitzak izatea, “produktibitatearen iraultza jasangarria” bultzatzeko, eta ekoizleen eta barne- eta eskualde-merkatuen arteko loturak ezartzea.
Era berean, adituek uste dute estrategia desberdinak behar direla Afrikako, Asiako eta Ekialde Ertaineko “eraldatzen ari diren ekonomietarako”, non aita santua ekoizteko sistema ohikoenak produkzio intentsiboko granja komertzial oso txikiak baitira. Herrialde horientzat erronka sistema intentsiboen kudeaketa jasangarria da, produktibitatea handitzea eta osasunerako eta ingurumenerako arriskuak ahalik eta gehien murriztea.
Latinoamerikako, Erdialdeko Asiako eta Ekialdeko Europako ekonomia urbanizatuetan, erronka da aita santuan oinarritutako sistemen gizarte- eta ingurumen-iraunkortasuna bermatzea, eta ekoizle txikien eta elikagai-merkatu berrien artean itunak egitea.
Bestalde, biltzarrean parte hartzen dutenek 12.000 hektareako landaketa bisitatuko dute, Cuzcotik hurbil. Bertan, ikerlari-nekazariek Andeetako ohiko 600 aita klase baino gehiagoren ekoizpena berrezarri dute eta etorkizunean beste barietate batzuk lortzeko oinarrizko elementu genetikoak jarri dituzte.
