Industriako trans koipeen kontsumoak zenbait gaixotasun koronarioen arriskua areagotzen du. Horregatik, garrantzitsua da egunero jaten ditugun produktuetatik zein dituzten jakitea, eta produktu horiek saihesten edo, gutxienez, gutxiago jaten saiatzea. Izan ere, batzuetan, ondoren ikusiko dugunez, zaila izan daiteke informazio hori ezagutzea. Hurrengo lerroetan zehaztuko dugu non aurki ditzakezun trans koipeak, zenbat hartzen ditugun egunero eta zenbat kontsumitu beharko genituzkeen.
Nola kalkulatu irensten dugun gantza
Erostean, supermerkatuko produktuek zer koipe mota eta zenbat duten jakin dezakegu, etiketari begi bat botaz gero. Hor aurkituko dugu produktuaren 100 g bakoitzeko zenbat koipe duen eta zenbat koipe asea duen. Asea osotasunari kentzen badiogu, gantz asegabeen kopurua aurkituko dugu.
Gogora dezagun batez besteko heldu batentzat gomendagarriena egunean 50-100 g gantz kontsumitzea dela, eta saturatuek ahalik eta kantitate txikiena izan behar dutela. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) egunean 25 g ezartzen ditu gehienez.
Espainiako herritarrei gantz gehien ematen dieten produktuak hauek dira: oliba-olioa, haragia eta hestebeteak, opilak eta pastelak, gaztak eta esneak, eta aurrez prestatutako produktuak. Elikagai horiei arreta jarri behar diegu gure gantz-kontsumoa mugatu nahi badugu.
Zer produktuk dituzte trans gantz industrialak?
Produktu batek trans gantz industrialak dituen jakiteko modu bakarra osagaien zerrenda ikustea da. “Partzialki hidrogenatutako koipea” agertzen bada, produktuak izango ditu.
Baina janari lasterreko kate batean zerbait erosten badugu, askoz ere zailagoa izango zaigu informazio hori ezagutzea. Hain zuzen ere, produktu horietan egiaztatu da trans gantzen maila legeriak baimendutako mugatik hurbilago dagoela:
- Janari lasterreko establezimenduetan zerbitzatutako produktuak.
- Plater prestatuak.
- Artisau-galletak.
- Kakao disolbagarria.
- Postreak eta egiteko gozokiak.
Zer erabiltzen du industriak trans gantzak ordezteko?
Produktuen trans gantzak ordezkatzeko, fabrikatzaileek beste koipe mota batzuk gehitu dituzte: aseak eta asegabeak (nutrizio-profil hobea dutenak).
Hainbat herrialdetako ikerketa batek trans horiek hiru elikagaitan (patata frijituak, mikrouhinetarako krispetak eta opilak) zer gantz-mota ordezkatzen zituzten aztertu zuen. Patata frijituen eta mikrouhin-laberako krispeten kasuan, trans gantzen ordez aseak eta asegabeak erabili ziren. Opilen kasuan, %40 trans koipe gutxiago zuten produktuak ikusi ziren, eta horietatik gehienak gantz saturatuekin ordezkatu ziren. Badirudi, beraz, opilgintzako produktuetan dela zailagoa ordezko gantz asegabeak erabiltzea.
Zenbat trans koipe kontsumitzen dugu?
Irudia: Free-Argazkiak
2005ean, Gobernuak estrategia bat ezarri zuen Nutriziorako, Jarduera Fisikorako eta Obesitatearen Prebentziorako (NAOS). Horren bidez eta hurrengo urteetan, elikagai-enpresekin batera lan egin zen, produktuen trans koipeen edukia murrizteko.
2014. urtean argitaratu zen lehen azterketa, eta 2010ean lortutako 443 produktu trans gantzen edukia ebaluatu zen. Txosten horretan ikusi zen esnekiek baino ez zutela 2 g trans koipe baino gehiago 100 g koipeko. Produktu horien artean, gazta urtuen kategoriak izan zuen trans koipe gehien (2,72 g / 100 g gantz). Badakigu esneki-gantzak trans gantz hausnarkariak dituela, eta horiek ez direla kaltegarriak osasunerako, baina gazta urtuen artean ere badaude gazta kopuru oso txikia duten ordezkoak, esnekiak ez diren gantzak erabiltzen baitira. Interesgarria litzateke jakitea suzedaneo horiek aztertu ziren ala ez. Trans koipe askoko beste elikagai batzuk hauek izan ziren: kakao disolbagarria (1,82 g / 100 g gantz), postreak eta egiteko gozokiak (1,71 g / 100 g gantz) eta janari lasterreko hanburgesak (1,67 g/100 g gantz).
Urtebete geroago, 2015. urtean, aurreko azterketako produktuetatik 277 aztertu ziren berriro, eta trans koipeen edukia murriztu egin zela ikusi zen. Hala ere, bigarren azterketa horretako elikagai-taldeak ez ziren berdinak izan. Adibidez, 2010ean talde propioa zuten kakao disolbagarriak beste txokolate batzuekin batera aztertu ziren 2015ean. Antzeko zerbait gertatzen da patata frijituekin, postreekin eta jaki lasterreko produktuekin, besteak beste. Establezimendu espezializatuetan zerbitzatutako elikagai horiek trans koipeen edukia handitu egin zuten, 2010ean baino% 1,96 g gehiago.
Bi txostenetako ondorioetan, produktu gehienek ez zuten 2 g trans koipe baino gehiago izan 100 g koipe bakoitzeko, baina ez da egin oraingo produktuen azterketa zehatzik.
Nafarroan, duela gutxi, sei galleta artisauk ikusi dute trans koipeak zituztela kantitate handitan (0,99 eta 3,50 g artean, 100 g koipeko). Bost gaileta-marka industrial ere aztertu ziren, askoz balio txikiagokoak: 0,62-0,83 g trans koipe, 100 g koipeko.
Eta zenbat koipe hartu beharko genuke?
Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzaren (EFSA) gomendioen arabera, koipeek hartzen dugun energia guztiaren % 20 eta % 40 artean eman behar dute, eta, horien barruan, gantz aseek ahalik eta kantitate txikiena izan behar dute. Egunean 2.200 kcal energia kontsumitzen dugula joz gero (pertsona heldu batentzat ohikoa dena), egunean 50-100 g koipe inguru kontsumituko genuke.
Osasunaren Mundu Erakundearen kasuan, koipe guztien kontsumoa guztizko energiaren %30era mugatzea gomendatzen da, eta koipe aseena, bereziki %10etik behera (25 g gantz saturatu egunean, 2.200 kcal kontsumitzeko). Trans koipe industrialei dagokienez, OMEk gomendatzen du eguneko energia totalaren % 1 baino txikiagoa izatea (2.200 kcal-eko batez besteko kontsumora itzulita, egunean 2,5 g trans koipe baino gutxiago lirateke). Organismo horren helburua da 2023rako trans gantz industrialak gure elikaduratik desagertzea.
2018ko ekainean, EFSAk janarian ahalik eta trans koipe industrial gutxien erabiltzeko gomendatu zion Europako Batzordeari. 2019ko apirilaren 24an, Espainiako Konstituzioak substantzia hori elikagaietan 2 g-ra mugatzeko betebeharra ezarri zuen 100 g koipeko, eta muga hori gaindituz gero, “elikagaien sektoreko operadoreen artean trans gantz-mailei buruzko informazioa transmititzeko” betebeharra ezarri zuen. Lege hori, orain aldi baterako, nahitaezkoa izango da 2021eko apiriletik aurrera. Deigarria da, oraingoz behintzat, etiketan trans koipe kopurua sartu beharrik ez izatea.
