Espainian haragia gustatzen zaigu. Gehien kontsumitzen duen Europako herrialdea gara, eta, txerriz ari bagara, munduko hirugarren ekoizlea. Haragi freskoak dira gure lehentasunen buruan, eta, ondoren, prozesatutakoak. Haragi-motari dagokionez, oilaskoa da nagusi mahaian, eta, ondoren, txerria. Untxiarekin eta ardiarekin batera, gutxien eskatzen den haragia da, nahiz eta jende leiala duen. 2018an, erregistro ofizialak argitaratu diren azken urtean, Espainian 46,19 kilo haragi kontsumitu zen pertsonako, hau da, 871 gramo haragi astean. Hau asko edo gutxi da? Jarraian azalduko dugu.
Nutrizio Komunitarioko Espainiako Elkarteak (SENC) ‘Elikadura osasungarriaren gida’-n gomendatzen duenez, gehienez ere 500 g haragi kontsumitu beharko genituzke astean. Hau da, astean 3-4 errazio (pieza gihartsuak lehenetsiz); errazio bakoitza 100-125 g dela jotzen da. Gainera, hestebete koipetsuak noizean behin jan behar dira.
Izan ere, haragi guztiak ez dira berdinak eta ez dute eragin bera gure osasunean. Alde horretatik, kontuan hartu behar da:
- Haragi prozesatuak. Azterketa epidemiologiko ugarik ikusi dute hanburgesak, saltxitxak eta hirugiharra direla osasunean eragin handiena duten haragien tipologia. Gauzak horrela, gomendioa “oso noizbehinkakoa edo puntuala den kontsumoa” da.
- Haragi gorria. Behi, zerri, arkume, ahuntz eta ehizarako animalia handi guztiak haragi gorria dira. Modu seguruan kontsumitzeko, gomendagarria da astean anoa bat “eta batzuetan bi” ez gainditzea, eta errazioen tamaina moderatzearen garrantzia gogorarazten da.
- Urdaiazpiko egosia eta indioilar-bularki egosia. Dieta bigunen eta ospitaleko elikaduraren gaineko aholkuetako batzuk dira, eta, beraz, osasungarritzat hartu dira herritarren irudimenean. Ebidentziak iradokitzen duenez, ez da beste ultraprozesatu batzuena bezain kaltegarria —hildakoa, indioilar trufatua, hanburgesak edo saltxitxak, esaterako—, baina Espainiako Epidemiologia Elkarteak dio garrantzitsua dela haien kontsumoa kontrolatzea.
- Oilaskoa, indioilarra eta untxia. Haragi zuriak deitzen zaie dieta mediterraneoko patroikoak direnei. B taldeko proteina- eta bitamina-iturria da. Adituek diotenez, gomendioak ez dira propietate organoleptikoen ondorio, osasungarritasun txikienekoak (adibidez, haragi gorriak eta ultraprozesatuak) lekuz aldatzeko gaitasunaren ondorio baizik.
Zein da haragia prestatzeko modurik onena?
Haragia prestatzeko moduek ere eragina dute osasunean. Egosteko teknikarik osasungarrienak plantxa, errea eta irakitea dira, ez baitute koiperik behar. Gainera, haragia prestatzeko olio asko erabiliz gero, kaloria gehiago ematen ditu platerak.
Baina sukaldean ere kontuz ibili behar da. Miguel Ángel Lurueña elikagaien teknologoak azaltzen duenez, “220 gradutik gora zartaginean, parrillan edo barbakoan luzaroan egosita, substantzia kantzerigenoak askatzen laguntzen dute, hala nola hidrokarburo aromatiko poliziklikoak eta amina heteroziklikoak, horiek baitira haragia plantxan egiteko usainaren eta kolorearen erantzuleak”.
Horrek ez du esan nahi tartareetako gordinkiak aukera seguruagoak direnik organismoarentzat. Kozinatzean, batez ere azalean dauden haragiaren patogeno asko ezaba daitezke. “Baina tartar erako elaborazio gordinaren kasuan, gauza aldatu egiten da. Haragia xehatzean, patogenoak elikagai osoan banatuko genituzke, eta, horrela, errazago haziko lirateke beste elikagai batzuk ukituz gero”, esan du Lurueñak. Gaurtik aurrera, beste begi batzuekin begiratuko ditugu jatetxeko karta eta mostradorea.
Mostradorearen erradiografia
Haragi gorriaren, zuriaren eta batzuetan prozesatuaren sailkapena ez da nahikoa. Taula hori Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) eta Nekazaritza eta Arrantza, Elikadura eta Ingurumen Ministerioaren datuetan oinarrituta dago, eta balio nagusien arabera aukeratzen lagun diezazuke, burdina eta proteinak barne.
Irudia: Eroski Consumer
