Irina gozogintzaren oinarria da. Ogiak, opilak edo bizkotxoak egiteko behar den armazoia da. Gari-irin zuria da gure herrian hedatuena, baina beste asko ere badaude, zereal honena edo beste batzuena, hainbat aukera eskaintzen dituena. Integralak, glutenik gabeak, arrozezkoak, artozkoak… Zein aukeratu behar da? Zein dira egokienak prestakin batzuetarako? Gauza bera da edozein irin erabiltzea pasta edo pizza egiteko, gailetak edo bizkotxoa egiteko baino? Artikulu honetan, zenbat irin mota dauden, zer ezaugarri dituzten eta zer erabilera gomendatzen diren zehazten da.
Merkatuan irin ugari aurki daiteke: integralak, glutena dutenak, glutenik gabeak, “frijitzeko”, “pizza egiteko”… Bakoitzak bere ezaugarriak ditu errezeta jakin batzuk prestatzeko.
Glutena, ezaugarriak eta erabilerak dituzten irinak
- Gari-irina: barietate ugari ditu. Gehien erabiltzen dena da, bai sukaldean, bai gozogintzan. Arrautza-irinetan pasatzeko, saltsak loditzeko eta ogien eta bizkotxoen euskarri gisa erabiltzen da.
- Gari-irin integrala: zereala ehotzetik ateratzen den produktua da, zati bat ere bereizi gabe, eta zuntz asko du. Kolore iluna du eta gari-irin finduaren antzera erabiltzen da.
- Zekale-irina: ez du garia adina glutenik. Europako iparraldeko eta ekialdeko ogi beltzak egiteko gari-irinarekin nahasita erabiltzen da. Ogia egiteko ez ezik, galletak egiteko ere egokia da.
- Garagar-irina: glutena gutxi du. Saltsak nahiz haurrentzako elikagaiak egiteko erabiltzen da. Ogia egiteko ere balio du, baina gari-irinarekin nahastu behar da.
Glutena duten irinen barruan, orain merkatuan dauden beste proposamen batzuk ere sar litezke, hala nola tenpura eta gozogintza, opilak…
- Irin irina: ez da irina, irin irinez, almidoiz, legamiaz eta arrautza-gorringoaz osatutako irin irineztatua baizik. Oso erabilia frijitu eta arrautzaztatuentzat.
- Irin bizkotxoa edo gozogintza: irin purua ere ez da, eta horri produktu leudante bat eransten zaio, adibidez, legamia hautsa, labean sartzen diren produktuen bolumena handitzeko balio duena. Asko erabiltzen da opilak eta gozogintzako produktuak egiteko; frijitutako frijituentzat orea prestatzeko ere erabiltzen da.
- Opiletarako irina eta krepeak: irina, legamia, arrautza liofilizatua eta osagai koipetsuak dituen beste prestakin bat. Likido pixka bat gehitu behar zaio (esnea edo ura izan) ore bat prestatzeko, gero zartaginean itsatsiko dena, Ameriketako tortatxoak edo krepeak egiteko.
Glutenik erabili gabeko irinak
- Alforfoi-irina edo sarrazeno-garia: Estatu Batuetan, Frantzian, Ekialdeko Europan eta Asian herri-opilak egiteko irina. Irin horrekin ogiak eta galletak ere egiten dira. Zeliakoek ere asko erabiltzen dute, glutenik ez duelako.
- Arto-irina: arto-aleak eho ondoren, irin horixka lortzen da, eta ez da ogia egiteko egokia, ez baitu glutenik, baina bai gailetak eta bizkotxo eta opilak egiteko aukera. Arto-opiltxoak prestatzeko asko erabiltzen da Hego Amerikan, eta Euskadin talo ezagun eta sendoentzat. Ogia egiteko erabili nahi bada, gari-irinez indartu behar da.
- Olo-irina: sukaldaritza zeliakoan eta Estatu Batuetan asko erabiltzen da gosaltzeko eta olo-malutak egiteko. Irina gailetak, bizkotxoak, magdalenak eta kremak erabiliz egiten da. Zeliakoentzat berezia.
- Garbantzu-irina: irin hori garbantzu lehorrak moldatuz lortzen da. Batez ere Indian eta Asian erabiltzen da, baina baita Latinoamerikako hegoaldeko konoan fainá egiteko ere. Egokia da enpanadillak eta kauserak egiteko. Arrautza-irinetan pasatzeko eta saltsak pisatzeko ere balio du. Izkira-tortil ospetsuak egiteko erabiltzen da.
- Arroz-irina: arroz zuri leundutik eta integraletik lortutako glutenik gabeko irina. Pastelak, gailetak, saltsak eta zopak egiteko, lodigarri gisa, bakarrik edo nahasita erabiltzen da. Horrekin, arroz-fideoak egiten dituzte Asian. Zeliakoentzat egokia, glutenik ez duelako.
Gari-irina barietateak eta erabilerak
- Irin ahula edo loreduna: irin zuria da, kalitate handikoa, gari-aleak ehotzetik lortzen dena. Gozogintzan erabiltzen da bizkotxoak, krepeak, bexamela, gailetak eta madalenak egiteko. Ez dira ogia egiteko egokiak, ez baitute ogiaren egitura mantentzen, ur gutxi xurgatzen baitu. Glutena gutxiago du.
- Indar ertaineko irina: aurrekoa baino erresistentzia handixeagoa, egokia da hostorea, croissant, masa hautsia, enpanada-orea eta abar egiteko.
- Indar irina edo ogi-irina: gluten-eduki handia du. Batez ere ogiak, pizza multzoak, opiltxoak, roskoiak, briochea… egiteko erabiltzen da; hau da, hartzidura handia behar duten elaborazio guztiak.
