Erromeroa, ezkaia, laranjondoa, txilarra, eukaliptoa… Lore adina barietate daude. Energia asko duenez eta mahaiko azukreak baino ahalmen gozagarri handiagoa duenez, kontsumitzaile askoren gozagarri natural gogokoena da. Ez dago arrazoirik hari uko egiteko, baina beste azukre libre mota baten zuhurtasun berarekin hartu behar da, eta, batez ere, ez da erabili behar gure gaitz guztietarako. Eztiak gozoa ematen du, baina ez da sendatzen.
Kolorea eztiaren kalitatearen adierazlea da
Gezurra. Kolorea asko aldatzen da: hori argia (erromero-eztia), anbar argia (akaziarena), berdexka (eukaliptoarena) edo anbar iluna, ia beltza, artearena edo haritzarena. Baina tonalitatea ez dago kalitatearekin lotuta. Kolorea loreen araberakoa da, landare bakoitzak kimika desberdina baitu, mineral gehiago edo gutxiago dituena. Konposizioan desberdintasunak egon daitezke —badira miel ilunak, burdina edo B eta C bitamina aberatsagoak dituztenak, eta beste batzuk argiagoak, A bitamina gehiago ematen dutenak—, baina aldaketak oso txikiak dira.
• Eztia ez da iraungitzen
Egia. Lehentasunez kontsumitzen den produktua da eta ez da iraungitzen; beraz, datatik pasatzeak ez dio segurtasunari eragiten, eta arazorik gabe kontsumi daiteke. Izan ere, azukreen ur-edukia oso txikia da, eta urik gabe ez dago agertu eta heda daitekeen mikroorganismorik. Beste faktore bat da eztia oso azidoa dela. pH-ak, lau inguru (pH neutroa zazpiren bat da), azido organikoak sortzen laguntzen du, batez ere glukonikoa, eta horrek bakterioen kontrako propietateak handitzen ditu.
Eztia kristalizatzen bada, bota egin behar da
Gezurra. Ez da arraroa ehundura likidoko ezti-poto bat erostea, asteak igaro ondoren gogorragoa, ia solidoa bihurtzen dena. Produktua hondatzen ez duen prozesu naturala kristalizatu duela esan nahi du. Izan ere, eztia azukre askoko disoluzioa da (batez ere glukosa eta fruktosa, baina baita sakarosa kantitate txiki bat ere), eta, ondorioz, tenperatura jaisten denean (12 eta 16 gradu bitartean), ura galtzen du eta kristalak sortzen dira. Baina prozesu horrek ez dio zaporeari edo kalitateari eragiten. Likido bihurtzeko, eztia maria bainuan berotu besterik ez da egin behar.
Eztia azukrea baino elikagarriagoa da
Egia. Mahaiko azukreak ez bezala (% 100 azukre sinplez osatua), eztiak beste elikagai batzuk ditu, kopuru txikitan bada ere. Loreen barietatearen eta erlauntza motaren arabera, eztiak hainbat azido organiko (zitrikoa, laktikoa, fosforikoa…), bitaminak (C, B1, B2, B3, B5), azido folikoa, mineralak (fosforoa, kaltzioa, magnesioa, silizioa, burdina, manganesoa, iodoa, zinka), aminoazido esentzialak, esterolak, fosfolipidoak, falonbolak.
Mahaiko azukreak baino kaloria gutxiago ditu, baina aldea oso txikia da. 100 g eztik 330 kcal ematen dituzte (3,3 kcal gramo bakoitzeko), baina azukreak 400 kcal inguru ditu (4 gramo bakoitzeko). Kontuan hartu behar da, halaber, eztia gozoagoa dela eta gozatzeko kantitate gutxiago behar dela.
Eztia azukrea baino osasungarriagoa da
Gezurra. Eztia azukre librea da, mahaiko azukrea bezala, eta biak, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) gomendioen arabera, oso modu mugatuan kontsumitu behar dira: gehienez 20 g egunean, eta ez da bestelako azukre askerik gehitu behar, ez eta hori duten elikagaiak kontsumitu ere.
Eztiak azukre gutxiago ematen badu ere (% 75-80, mahaiko azukrearen % 100arekin alderatuta), azukre gehiegi kontsumitzeak arrisku bera dakar osasunerako eta azukrearekin pasatzeak: handitu egiten du obesitatea eta gehiegizko pisua izateko arriskua, hipertentsioa eta gaixotasun kardiobaskularrak. Eztia ere ez da mineral iturri garrantzitsua, burdinaren beharrak asetzeko egunean 10 katilu ezti hartu beharko liratekeelako, eta kaltziorako, 40 katilu.
Irudia: Eroski Consumer
26 Urtebetetik beherakoek ez dute hartu behar
Egia. Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak (EFSA) urtebete baino gutxiagokoetan eztia saihestea gomendatzen du, botulismoa izateko arriskua baitago.Mikroorganismoak eztian hazten ez diren arren, eztiak Clostridium botulinum bakterioaren esporak izan ditzake. Haur baten heste-trakziora iristean, espora horiek botulismoaren toxina bihur daitezke, heriotza eragin dezakeen gaixotasun larria. Helduentzat, esporak irenstea ez da arriskutsua, baina 12-18 hilabete baino lehen digestio-sistema ez da horiek suntsitzeko bezain azidoa.
Eztia ona da defentsentzat
Gezurra. EFSAk ebaluatu ditu, besteak beste, eztiarekin lotu ohi diren propietateak, hala nola defentsak sendotzea, digestio-osasuna hobetzea, bihotzaren babes-ekintza, propietate antikanerigenoak edo ahalmen antioxidatzailea eta antiinflamatorioa. Ez dago onura horietako baten ebidentzia zientifikorik. Dituen substantzia fitokimiko eta entzimei eta osasunean izan dezakeen onurari dagokienez, ikertzen ari dira oraindik, baina zientzialariek ezin izan dute baieztatu. Kontua da, janaria irentsi ondoren, gure organismoak ez dituela ia konposatu horiek xurgatzen, eta, beraz, onura ia ez litzateke existitzen.
26 Eztiak eztarria leuntzen du
Egia. Eztia demulzentea da, hau da, mukosaren narritadurak edo urradurak leuntzen dituen substantzia likatsua; beraz, eztarria leuntzeko gehien erabiltzen den etxeko produktuetako bat da. Baina sintomak lasaitzeko, leuntzeko eta arintzeko propietateak izateak ez du esan nahi faringitisa sendatzen duenik. Eztul iraunkorra arintzeko etengabe jotzen badugu, kontuan hartu behar da oso azukre kantitate handiak hartzen ariko garela.
Hidratatzaile gisa erabil daiteke
Egia. Eztia asko erabiltzen da kosmetikako produktuetan, batez ere higroskopikoa delako; hau da, ur gutxi izan arren, hezetasuna atera eta xurgatzeko gai delako, eta, ondorioz, azala edo ilea hidratatzen duten produktuen osagai egokia delako.
