artikuluanFruta, amagandiko edoskitzea eta haurtxoak‘”haur bati lehen elikagai solidoak nola eman” esaten zaionean, ACS metodoaren oinarri fisiologikoak laburbiltzen dira: “Aprendendo a Comer Solo”. Baby-Led-Weaning (BLW) edo “Elikadura Osagarria Haurtxoaren laguntzaz” izenekoek ere aukera ematen dute, eta aukera ematen du haurrek aukera dezaten beren elikagai gustukoenak aukera osasungarrien artean eta beti, noski, heldu batekin. Hurrengo testuan, sukalderako ideiak eta aholkuak eskaintzen dira, haurrari bizitzako etapa honetarako aukera osasuntsuenak eta egokienak emateko.
Haurtxoa modu egonkorrean eserita dagoenean, elikagaiez arduratzen da eta gai da janariaren zati bat bere eskuekin hartzeko, sukaldera pasatu eta elikagai osasungarriak eta egokiak prestatzeko, formaz, trinkotasunez eta tamainaz, familiarekin gozatzeko. Lehen solidoak hartzea une magikoa eta zoriontsua da, gure memorian eragin handia eragiteko gai dena.
Etapa honetan ez da koilararik erabiliko, ez eta purerik eta ahapirik emango ere; haurrak trebezia nahikoa duenean, normalean, ia urte pasa, erabili ahal izango du, neguko gau hotz batean, adibidez, kalabaza- eta azenario-krema aberatsa dagoenean.
Gomendagarria da familia-nukleo osoa etapa berri horren partaide bihurtzea, ez bada, gauzak asko erraztuko baititu. Otordu bera prestatu behar da guztientzat, eta horrek esan nahi du helduek askoz ere modu osasungarriagoan jaten dutela, ezin baita gatz eta azukrerik gehitu, ezta sendoegiak diren beste espezia batzuk ere (familiakoek, ondoren, beren platerean erabil ditzakete). Izan ere, ACS sistema aukera bat da familiak bere elikadura guztia azter dezan, eta, beraz, eskerrak eman beharko dizkio semeari edo semeari.
Oinarrizko printzipioa da janari biguna eskaintzea, haurtxoak besoekin har dezan, eta hortzoietan edo mihiaren mugimenduekin zapaltzeko, bagajeetan eta ahosabaiaren kontra. Garrantzitsua da nabarmentzea, etapa honetan, burdina dosi egokiak dituzten elikagaiak hartu behar direla, haurrak umetoki-barneko etapan jaso dituen gordailuak 6-7 hilabeteren buruan amaitzen baitira.
Haurtxoentzako elikagai gomendatuak
Hona hemen zenbait elikagai talde egoki, agindurik ezarri gabe:
- Lekaleak. Garbantzuak, dilistak, ilarrak, babarrunak… Haurtxoei gustatu ohi zaien zapore bat dute denek; sardexkarekin harrapa daitezke, haurrak pasta, irlak edo ondoriozko pikorrak erabil ditzan.
- Kremak edo fruitu lehorren pastak ogi txigortuan igurzteko, baina azukrerik gabe eta palmondo-koiperik gabe. Oso kantitate txikiarekin hasi behar da, tolerantzia egiaztatzeko; izan ere, arrautzarekin batera, alergiak agertzen diren elikagai multzokoak dira.
- Arrautzopila. Nutrizio aldetik, kalitate oneko elikagaia da arrautza; bere burdina (ez hemoa) hobeto xurgatzen da kiwiarekin, limoi-zorrotadarekin, hummusekin edo babarrun zuriekin konbinatzen bada. Zaintzailea arrautza frijitua edo galdarraztatua egiten bada, ideia ona izango litzateke haurrari gorringoaren bastoitxo bat ematea, berak zaporeaz goza dezan. Sardexkarekin arrautza gogor bat ere egin daiteke, oliba-olioarekin nahastuz, eta, horrela, haurrak erabil dezakeen pastatxo bat osatu.
- Arrain izpitua (mihi-arraina, legatza, zapoa, urraburua, izokina, etab.) edo kroketak (arrainaren saldarekin eta arto-irinarekin, garbantzuarekin edo gariarekin egin daitezke).
- Haragi xehatua, albondiga edo hanburgesa moduan. Hobe da zuria (oilaskoa, indioilarra) gorriaren gainean hautatzea. Saihestu egin behar dira fianbreak eta hestebeteak (sekula ez dira aukera onak, ez haurtxo eta ez haurtxo handiak). Ez, Yorkeko urdaiazpikoa ere ez.
- Fruta freskoa bastoi-forman moztua, ongi heltzeko. Biguna izan behar du beti, eta errazagoa izango da minutu bat edo bi mikrouhin edo plantxan ematea (batez ere sagarrarentzat edo marrubiarentzat). Platanoa edo madaria bada, eta nahiko helduak badira, beharbada ez da beharrezkoa izango urrats hori egitea. Egia esan, haurrek platanoa beste fruta batzuen gainetik aukeratzen dute, gainerakoek baino energia gehiago dutela jakingo balute bezala. Ez mahatsak, ez fruitu lehor osoak, ez krispetak, ez beste edozein elikagai edo objektu gogor eta txiki, ez dira iristen, itotzeko arriskua handia baita, eta hori 3-4 urte arte.
- Barazkiak eta barazkiak zerrendatan eta irakinetan, labean edo plantxan: azenarioa, leka berdea, brokolia, azalorea, kalabaza, tomatea, etab. Gogoan izan behar da etapa honetan ez direla esnea (ahal dela, ama) eta beste elikagai talde batzuk bezain beharrezkoak; horregatik, ez dira gomendagarriak, orain, zopak eta saldak.
- Tuberkuluak, patata eta boniatoa bezala, hobeto labean edo oso egosita.
- Ogia karratuetan, humusarekin, aguakate helduarekin, oliba-olioarekin, tomatearekin edo kakahuete-kremarekin (azukrerik gabe). Edo, bestela, corrus klasiko formatuan, sagutxo aditu gisa.
- Pasta. Ondo egosita egon behar du, eta, ahal dela, elementu handiak izan behar ditu, zailtasunik gabe har ditzan: makarroiak, maskorrak…
- Arroza. Ongi egositako arrozarekin, albondigen itxurako konposizio dibertigarriak eta ikusgarriak egin daitezke, edo sushi-motako “kaxatxoak”, pixkanaka hanpatzen joateko. Etxeko saltsaren bat jartzen bada tomatearekin edo ahuakate chafatuarekin edo almendra ehoekin, kolore eta zapore ikuskizuna bikaina izango da.
Aro zikin samarra, baina oso dibertigarria
Hilabete hauetan, haurtxoak sardexka eta koilara erabiltzen jakin arte, hilabete ilunak dira. Gainera, UBS metodo horrekin kolada gehiago egin beharko dira, baina aldi dibertigarria ere izango da. Sarean zehar ibiltzen diren bideoak ikusi besterik ez dago. Hori egiaztatzeko, 13 hilabeteko neskatila bat ateratzen da, trebetasun eta lasaitasun harrigarriarekin.
Horixe izango litzateke helburua: 6 eta 13-15 hilabete bitartean haurrak eskuak erabiltzea, pixkanaka, mahai-tresnekin jatera. Ondo begiratuz gero, ez da hainbeste denbora. Emaitza ikusgarria izango da, saihestu egingo baita pediatrek, Julio Basultto (‘Se me hace bola’) eta Carlos González (‘Mi niño hace bola’) eta Carlos González (‘Mi niño no me come’), beren liburuan jasotzen duten bezala. Arazoa da hori 3 eta 4 urteko haurrekin jarraitzen dutela. Etapa garrantzitsu horretan solidoak jateko entrenamendurik ez badago, hori izan daiteke ondorioa.
Era berean, ez da obsesionatu behar metodo hori raajatolarekin jarraitzearekin, ez baita bateragarria tradizionalarekin. Pertsona helduak denbora gutxi badu eta haurtxoari oilaskodun barazki-purea gustatzen bazaio, eta ez badio axola papiek lagundu egiten diotela, ez da arazorik izango. Haur batzuek eskua ematen diote platerean janaria koilaratxo klasikoaren bidez jasotzen duten bitartean, elikagaiaren testura eta tenperatura ezagutzeko; ez da hori eragotzi behar, zer gertatzen ari zaion aztertzeko modua baita.
3 aholku garrantzitsu
- 1. Ez utzi inoiz haurtxoa bakarrik, ez jan UBS metodoarekin, metodo tradizionalarekin, ez eta jolasten ari zarenean ere, arazorik izanez gero lagundu ahal izateko.
- 2. Ez da beharrezkoa gehiegi jatea (ez du “denetik” probatu behar); garrantzitsuagoa da kalitatea.
- 3. Gabriel Ruiz pediatraren web orri honetan, urtebete baino gutxiagoko haurtxo baten elikaduran sartu ezin denaren eta kalitatezko informazio gehiagoren zerrenda aurki dezakezu.
