Obozitoak ematea eta inplantatzea ugalkortasun-arazo larriak dituzten emakumeak haurdun geratzeko eta ama izateko aukera ematen duen prozedura da. Horretarako, beste emakume batzuek obuluak eman ditzatela eskatzen zaio, baldintza batzuk bete behar baitituzte. Prozesu horren ondoren, obuluak ernaltzen dira laborategian, eta zigotoa umetokian ezartzen da.
Lagundutako ugalketaren teknika da arrakasta-tasa handienak dituena: eraginkortasuna %50 eta %60 bitartekoa da. Inplanteen arrakasta, gehienetan, obuluaren kalitatearen araberakoa da. Hori dela eta, obuluen dohaintzak jasotzen dituzten 40 urtetik gorako emakumeek zazpi aldiz biderkatzen dituzte haurdun geratzeko aukerak.
Obuluen dohaintzak jasotzen dituzten 40 urtetik gorako emakumeek zazpi aldiz biderkatzen dituzte haurdun geratzeko aukerak
Espainiako legeriak emailearen eta obozitoaren hartzailearen anonimatua bermatzen du. Jasotzen duenak, eman duen emakumearen adina eta odol-taldea bakarrik ezagutu ahal izango ditu, eta, obulu-emaileei ordaindu behar ez zaiela —esperma-emaileei bezala— ezartzen badu ere, gaiari buruzko klinikek eta erakundeek ekarpen ekonomikoa egiten diete dohaintza-emaileei, “konpentsazio” gisa, lekualdatzeengatik eta eragindako eragozpenengatik.
Obulazioa tratatzea garestia da: oro har, preziorik baxuenak 6.000 euro ingurukoak dira. Datu positibo bat da (kostu orokorrak murrizten lagun dezake, baina ez du tratamenduarena murrizten) ugalkortasun-prozesua jasaten duten emakumeek erabiltzen ez dituzten obuluak eman ditzaketela ziklo arrakastatsu baten ondoren.
Haurdunaldia bilatzeko atzerapena, arrazoi nagusia
Gero eta obozito gehiago ematen dira. Isidoro Bruna doktoreak, Madrilgo Montepríncipe Unibertsitate Ospitaleko Ugalketaren Medikuntzako Unitateko buruak, zehaztu du zergatik: “Ugalkortasunari dagokionez Espainian daukagun arazo larria da haurdunaldiaren adina izugarri atzeratzea. Une honetan, lehen umea duten emakumeen batez besteko adina 31,9 urtekoa da. Lan-munduan sartu direnez, seme-alaba bat bilatzeko aukera dutenean eta prest daudenean, haien ugalketa-eraginkortasuna ez dago unerik onenean”.
Aditu horren arabera, emakumea 18 eta 22 urte bitartean haurdun geratzea litzateke egokiena, “25 urte, gehienez”. Hala ere, Espainian ugalketa-unitatera joaten diren emakumeen batez besteko adina 35 eta 36 urte bitartekoa da, “40 urtetik gorako ehuneko altuarekin”. Horren ondorioz, berezko obozitoekin egindako saiakeren eraginkortasuna oso txikia da, baita lagundutako ernalketa-tekniken bidez egindakoak ere. “Eta 42 edo 43 urtetik aurrera, guztiz noizbehinkakoa da”, dio espezialistak. Beraz, kasu askotan, obozitoak ematea da aukera bakarra.
Obozitoak emateko programan parte har dezaketen emakumeak lau taldetan sailkatzen dira, Valentziako Ernalezintasun Institutuaren (IVI) arabera:
- Obulutegiko akatsak dituzten emakumeak, hilekoak espontaneoak izan gabe, menopausia, obulutegiko hutsegite goiztiarra edo obulutegiko kirurgia dela eta. Erakundeak azaltzen duenez, “obulutegi-hutsegite primarioaz hitz egin daiteke hilekoa pubertaroan gertatzen ez denean” eta “obulutegi-hutsegite goiztiarraz, obulutegi-funtziorik eza 40 urte baino lehen gertatzen denean, hilekoak irregularrak izaten hasten direnean desagertu arte”. Arazo horiek honako hauen ondorio izan daitezke: herentziazko arrazoiak, infekzio-prozesuak jasan izana, kimioterapia edo erradioterapia jasan izana, etab.
- Obulutegi-funtzioa duten emakumeak, beren obozitoak erabili ezin dituztenak, kalitate txikikoak direlako edo ondorengoei kutsa dakizkiekeen herentziazko gaixotasunak dituztelako, ezarpenaren aurreko diagnostiko genetikoko tekniken bidez hauteman ezin direnak. Hori dela eta, “gomendio prontzepzionala egin behar da ondorengoei transmititzeko aukerak, gaixotasun autosomikoak, kromosomikoak edo sexuarekin zerikusia dutenak, hala nola hemofilia ebazteko”.
- In vitro ernalketan (FIV) akats errepikatuak dituzten emakumeak, hau da, obulazioaren estimulazioari erantzuten ez diotenak (teknika horrek obulazioa eragiten die beren zikloetan obulurik sortzen ez duten emakumeei, eta ugalketa lagunduaren tratamenduak jasotzen dituzten emakumeen obulu-kopurua handitzen du), edo mikroinjekzio espermatikoaren (ICSI) edo ezarpenaren ondoriozko prozesuak jasan ez dituztenak.
- Obozitoak lortzeko obulutegi iristezinak dituzten emakumeak, errepikapenezko abortuak izan dituztenak, alterazio kromosomikoak dituztenak (obulutegietan edo enbrioietan) edo 40 urtetik gorakoak, haurdunaldirako oso probabilitate txikiak dituztenak edo haurtxoak Down-en sindromea izateko arrisku handia dutenak.
Ugalketa lagunduaren teknikei buruzko 14/2006 Legeak ezarritakoaren arabera, obulu-emaileek —esperma-emaileek bezala— “18 urte baino gehiago izan beharko dituzte, osasun psikofisiko ona eta jarduteko gaitasun osoa”. Testuak dioenez, “bere egoera psikofisikoak dohaintza-emaileen nahitaezko azterketa-protokolo baten eskakizunak bete beharko ditu, eta protokolo horrek bere ezaugarri fenotipiko eta psikologikoak jasoko ditu, bai eta emaileek ondorengoek kutsa ditzaketen gaixotasun infekziosorik ez dutela (…) frogatzeko behar diren baldintza klinikoak eta determinazio analitikoak ere”.
Era berean, legediaren arabera, emaileek ezin dituzte 35 urte baino gehiago izan, “zentro baimenduek eta Erregistro Nazionalak neurri egokiak hartuko dituzte eta zainduko dute emaile beretik sei seme-alaba baino gehiago ez jaiotzea” eta “emaileek ahalik eta antzekotasun fenotipiko eta immunologiko handiena izatea eta emakume hartzailearekin eta haren familia-ingurunearekin ahalik eta bateragarritasun handiena izatea”.
Baldintza horiez gain, obuluak eman nahi dituzten emakumeek ugaltze-aparatu arrunta izan behar dute, obulutegiko estimulazioaren tratamenduaren aurreko edo erantzun egokiko emankortasun-historiala, eta ezin dira hartu, garrantzitsua baita gurasoen historia klinikoa ezagutzea.
Jakina, obuluak emateak ez du inola ere arriskuan jartzen emailearen etorkizuneko ugalkortasuna. Prozedura sinplea da: obulutegiko estimulazio-aldi baten ondoren -emaileak larruazalpeko injekzioen bidez egiten du etxean, eta 12 egun eta hilabete bitartean iraun dezake -, obuluak baginatik erauzten dira, anestesia lokalarekin edo orokor leunarekin. Indarberritze-aldi baten ondoren (gehienez ere ordubetera luza daiteke), emakumeak bere bizitza normalari ekiten dio berriro.
