Koronabirusak gure bizitza aldatu du; baita irakaskuntza ere. Hilabeteetan zehar, birtualtasuna nagusitu da, eta errealitate berriak zabaldu ditu: ordenagailuen, telefonoen eta tableten pantailak gela eta arbelak ordezkatu dituzte; eskola arrunteko irakasleak on line irakasle bihurtu dira; eguneroko lanari telelanarekin eusten saiatzen diren gurasoak, bat-batean seme-alaben maisu gisa ere aritzen dira; eta, gainera, eskolara joan beharrik izan ez duten ikasleak. Ikasturtea presaka amaitu ondoren, udako hilabeteetan, eskolarako itzulia prestatzeko balio dute, 19. ibilbidearen ondoren. Baina oporretan etxeko lanak egitea komeni da? Nola itzuli normaltasunera segurtasun handienarekin eta ikasleen antsietatea saihestuz?
Udan ikasten jarraitu behar da?
Udako oporrak deskonexioaren eta plazer txikien gozamenaren sinonimoak dira (izan ohi dira), baina baita udako eskola-koadernoak edo beste lan batzuk ere, ikasleek ikasturtean ikasi dutena indartzeko. Txikienentzako pandemia horrek izan duen iraupena kontuan hartuta, irakasle batzuek merezitako atsedena irabazi dutela uste dute. Cristian Olivé Espainiako Irakasle Onenaren Educa Abanca Sarirako hautagaia eta Pompeu Fabra Unibertsitateko Bigarren Hezkuntzako eta Batxilergoko Irakasleen Prestakuntzan unibertsitate-masterreko kidea denez, funtsezkoa da seme-alaben iritzia kontuan hartzeko: “Agian, etxean eztabaidatu beharko litzateke ea udan lan akademikoak egin nahi dituzten edo aisialdiko jarduerak gehiago nahi dituzten. Azkenean, ikasleek eskubidea dute zein uda-mota gozatu erabakitzeko. Sinetsita nago askok edukiak errepasatu nahi dituztela, baina beste batzuek desfogatu eta korrika egin nahi dute, inoiz ez bezala”.
Bestalde, Yolanda Domínguez Frejo pedagogoak dio aurten hain berezia dela indartze motaren bat komenigarria. Hori bai, udako eginbeharrak pertsonalizatu egin behar dira. Irakasleak martxotik haiekin egon ez badira ere, ondo ezagutzen dituzte ikasleak mutilekin aurretik egindako lanagatik. Irailetik martxora elkarrekin egon dira, eskolak, tutoretzak eta eskolaz kanpoko jarduerak ere partekatu dituzte. Horregatik, gai dira jakiteko zer eskatzen duen bakoitzak, zein diren haien indarguneak eta ahulguneak, zer lan egin ditzaketen indartuta ateratzeko. “Haur bakoitzak hurrengo ikasturterako funtsezkoak diren edukiak indartzeko behar dituen lanak izatea”. Ezin zaie zeregin berak guztiei bidali; izan ere, batzuentzat oso erraza izango da lan horiek egitea; beste batzuentzat, berriz, ikasturtean zehar baino ahalegin handiagoa izango da, irakasleen eta, agian, haien nagusien edo irakasle partikular baten laguntzarik ez duelako. Eta, jakina, baztertu egiten da eduki berriak ikastea: nahikoa da oinarrizko gutxieneko helburuetan zentratzea hurrengo ikasturtea arrakastaz egin ahal izateko.
Baina, uda etxeko lanak eginez aukeratzen bada, gurasoek ulertu behar dute haurrek denbora bat —gutxienez hilabete edo hilabete eta erdi— hartu behar dutela atseden, ikasketarekin zerikusirik duen ezer egin gabe. “Adimena deskonektatu egin behar da, eta urteko gainerako hilabeteetan baino ordutegi malguagoak izan behar ditu”, azaldu du pedagogoak. “Gainerako denboran, oso ondo datorkie zenbait lan-ohitura berreskuratzea, adinaren arabera ordu erditik ordu eta erdira, egunero”, dio Domínguez Frejok.
Jolasean ikastea
Ikastea liburu bat irekitzetik, ikasgela batean apunteak hartzetik edo ebaluazio-azterketa batera aurkeztetik haratago doan abentura da. Horregatik, Unescok berak (Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundea) gurasoak eta irakasleak bultzatzen ditu “irakaskuntza eta ikaskuntza formaletik haratago joatera eta hezkuntza informala ere aintzat hartzera”. Ikasleak ahalik eta gehien motibatu behar dira, ikasteko jarduera entretenigarrietan jolastu eta parte har dezaten, krisialdietan adorea altxatu eta ikasteko motibazioa areagotzeko. Eta are gehiago oporretan bagaude.
Irudia: Getty Images
Udako koadernoek irakasgai bakoitzeko eduki nagusiak laburbiltzen dituzte, eta ohiko testuliburuek baino modu arinagoan egiten saiatzen dira; hala ere, ikasle askok uste dute “gauza bera baino gehiago” direla. “Udako atazek askoz ludikoagoak izan beharko lukete. Internet daukagu —tresna baliotsua hezitzaileentzat—, non milaka orri baitaude fitxak edo txandako koadernoa baino erakargarriagoak”, aholkatu du pedagogoak. “Kontua da udako eginbeharrak motibatzaileak izatea; izan ere, neguan egiten dugun gauza bera ematen badiegu, ez dugu ezer lortuko, frustrazioa baino ez dugu indartuko”.
Umeei baliagarri iruditzen zaien eta beren munduarekin zerikusia duten jarduera guztiak oso baliabide egokiak izango dira. Zein? Adibidez, elkarrekin jarduteko aukera ematen duten on line materialak, udako nabigazio-egunkaria idaztea, beren istorioak idaztea, eta neguan, denbora faltagatik, egin ezin diren beste esperientzia batzuk. Cristian Olivék beste bizipen batzuk gehitzen ditu, hala nola belaunaldien arteko elkarrizketa ezartzea, bere gogoetak irakurri eta idaztea edo helduekin gaurkotasuneko gaiak eztabaidatzea.
Udaberriko entzierro luze horren ondoren, jarduerak aire zabalean egin beharko lirateke: mendian, kalean, hondartzan… edo parke batean. Eta beti haur gehiagorekin; izan ere, Yolanda Domínguezek dioenez, “besteekin harremanak izanez gero, gehiago eta hobeto ikasten dute, distantziak gordez eta maskarez bada ere”. Eta aurten udako kanpaleku bati uko egin badiogu (batzuk segurtasun- eta higiene-araudi berriari lotuta daude), irtenbiderik onena helduen sareak ezartzea da —beste senide batzuk edo lagunen gurasoak, norberarenak lanean ari badira—, etxetik ahalik eta denbora gehien ateratzeko.
Ikasturte berriaren erronkak
Adindunen telelana etapa honetan tresna eraginkor gisa agertu den bezala, badirudi datorren ikasturtean on line hezkuntza eta presentziazkoa elkarrekin biziko direla, adituen arabera. “Konfinamendu-asteetan, ikasleek eta irakasleek inoiz ez bezala jardun behar izan dute ingurune digital batean; beraz, ikasi duten guztia aprobetxatu eta hemendik aurrera sustatu beharko genuke”, dio Cristian Olivék.
Baina eskolarako hurrengo itzulera ez dute ikasleek ikasi beharreko edukiek, irakasteko moduek edo ikastetxeetako normaltasun berria zehazten duten osasun-arauek bakarrik markatuko. Halaber, irakasleek eta gurasoek ikasleen alderdi emozionala indartu beharko dute, Cristian Olivék dioen bezala: “Teoria ez genuke metrailadore gisa bota behar galdutakoa berreskuratzeko, baizik eta hurrengo ikasturtean zer irabazi dugun ikusi eta indartu. Talde-lan handia egin beharko da ikasleen artean, eta banakako arreta handia. Eskola topaketarako eta eztabaidarako, autoezagutzarako eta gogoetarako gunea da. Hezkuntzak ezagutzak transmititzea besterik ez dakarrela uste badugu, laster izango ditugu egunak”.
Udaberriko konfinamendua gogorra izan da: haur eta nerabeek emozio-karga handia jasan dute eta bakoitzak ahal izan duen bezala jasan du, batez ere familiaren egoeraren arabera. “Ezin dugu esan ezer gertatu ez denik, ikasturtean zehar sentimendu horiek landu behar dira”, dio Yolanda Domínguezek. Nola? Tutoretzak sustatuz, ez bakarrik taldean, baita norberaren izenean ere. Izan ere, adingabeek 19. cobideaz hitz egin behar dute, nola bizi izan duten konfinamendua, bakoitzak nahi duen bezala —eta ahal duen moduan— beren bizipenak adierazi. Eta helburu hori lortzeko, eskolan bertan espazioak egon behar dira beren kezka emozional eta sozialak kontatzeko, ez hezkuntzakoak bakarrik.
