Normala da haurrek etxeko lanak egiteari uko egitea. Eta horrek, askotan, familiako bizitza eta hezkuntza-prozesua kaltetzen dituzten borroka edo haserreak eragiten ditu. Hori saihesteko, komeni da zenbait gomendio kontuan hartzea, hala nola errutina eta ingurune onuragarri batzuk sortzea, haurrei laguntzea eta adorea ematea lanak egiten dituzten bitartean, eta, amaitutakoan, haiekin berrikustea. Premisa horiek betetzeak motibazioa eta pizgarriak sortzen ditu, eta horiek funtsezkoak dira haurrentzat. Artikulu honetan azalduko dugu zergatik den garrantzitsua haurrek lana egitea, eta hori lortzeko hamar aholku praktiko bilduko ditugu.
Zergatik da garrantzitsua lana egitea?
Noizean behin, eztabaida pizten da hezkuntza-esparruetan: ea irakasleek eta irakasleek haurrek etxean egin ditzaten agintzen dituzten betebeharrak onuragarriak diren ala ez, eta, nolanahi ere, etxerako zenbat zeregin den egokia. Eztabaida horretan iritzi desberdinak izan arren, gaur egun, etxeko lanak funtsezkoak dira haurren hezkuntza-prozesuan. Etxerako zereginek hainbat alderdi positibo dituzte: txikienen ardura eta diziplina ohiturak sortzen laguntzen dute, haien kontzentrazioa indartzen dute, eskolan egunez ikasitakoa finkatzen laguntzen dute eta gurasoen eta seme-alaben arteko harremana estutzeko ere balio dute.
Arazoa da haurrak, askotan, mesfidati egoten direla eskolan denbora hartzeko. Eta gertaera horren ondorio zuzena askotan borrokak, haserreak, tentsioa eta une txarrak izaten dira, eta horiek kalte egiten diete haur eta helduei eguneroko bizitzan eta, oro har, hezkuntza-prozesuan. Hori dela eta, komeni da kontuan hartzea hurrengo dekalogoan aipatzen diren aholku eta teknikak, haurrak arazorik gabe eginbeharrak egitera eta emaitzarik onenak lortzera bultzatzeko.
Haurrek beren lanak egiteko hamar aholku praktiko
- Etxeko lanak egiteko leku egokia ezartzea. Ez du zertan idazmahai batean edo bere gelan izan, baina errespetatu egin behar da beti bera izatea, ondo argiztatuta egotea eta bertan haurrak bere lanak egiteko behar duen guztia eskura izatea. Halaber, entretenimendurik gabeko lekua izatea, kontzentratzeko aukera ematea eta, denborak aurrera egin ahala, estudioarekin elkartzea. Etxeko lanak egiten dituen bitartean, haurrak ez du ez telefonorako ez telebistarako sarbiderik izango.
- Eguneko une bat finkatzea. Tokiarekin bezala, etxeko lanak egiteko unea aukeratzeko askatasuna ere badago. Baina hautatu ondoren, bete egin behar da. Horrek ikasteko eta diziplinarako ohiturak sortzen laguntzen du, eta eztabaidak saihesten ere laguntzen du; ordua iristen denean, etxeko lanak egin behar izaten dira. Gomendagarria da goiztiarra izatea, eskolatik itzuli ondoren denbora pixka bat pasa ondoren. Zenbat eta beranduago egin, orduan eta nekatuago egongo da umea, eta gogo gutxiago izango du, gehiago kostatuko zaio eta emaitzak okerragoak izango dira.
- Arauak eta ordutegiak ezartzen badira, horiek betetzeko irmoak izatea. Puntu horrek lotura estua du aurreko biekin. Ez du esan nahi zorrotz jokatu behar denik, baina bai sumatzen dela ezen, ordutegia betetzen ez denean, salbuespena dela.
- Haurrei laguntzea lanak egiten dituzten bitartean. Lagun egiteak haien ondoan egotea esan nahi du, baina ez gainean, are gutxiago etxeko lanak “egitea”. Haurrek beren jarduerak ahalik eta modu independenteenean egin ditzaten uztea beren autonomia, adimena eta gauzak beren kabuz egiteko gaitasuna ezagutzeko modu bat da, nahiz eta ez atera perfektuak. Jarrera horrek asko laguntzen die beren erantzukizunak kudeatzen ikasten, eta autoestimua indartzen du.
- Predikatu adibidearekin. Hori oso positiboa da: helduak, ahal den guztietan, bere “etxeko lanak” egitea haurraren aurrean, haurrak bereak egiten dituen bitartean: etxeko ekonomiarekin lotutako kalkuluak, fakturak edo bestelako paperak berrikustea, liburu bat irakurtzea, etab. Aparteko motibazio bat izango da, bi arrazoirengatik: batetik, haurrak beti beren nagusien antzekoak izaten saiatzen direlako, eta, bestetik, orain ikasten dutena etorkizunean bizitzeko baliagarria izango zaiela erakusteko modu bikaina delako.
- Laguntzeko adi egon, batez ere umea lanean trabatzen bada. Modua, jakina, ez da jarduera bera egitea, baizik eta arrastoren bat ematea, irtenbide egokira hurbiltzeko. Etxeko lanen zailtasuna dela eta, haurra estresatuta badago, beste aukera bat atseden bat ematea da: jolas bat hartzea gogoa askatzeko eta berriro saiatzeko.
- Irakastea baino gehiago, pentsatzeko tresnak ematea. Askotan, adinekoek ikasleen zalantzak argitu ahal izango dituzte, baina agian ezin izango dute beti argitu. Kasu horietan, ez da larritu behar: gurasoen eginkizuna da seme-alabei laguntzea eta ideiak, pentsatzeko tresnak eta alternatibak bilatzea. Ez da komeni errieta egitea, eskolan zalantzak argitu ez dituztelako, baizik eta hurrengoan ez ahazteko.
- Eginbeharrak berrikustea. Horrek, zuzenketarako lehen instantzia izateaz gain, helduak haurraren jarduerekiko interesa erakusten du, eta hori funtsezkoa da adin txikikoarentzat, adierazten duen motibazioagatik. Berrikuspenak beti izan behar du alderdi positiboa nabarmentzea: haurrak ondo egin dituen gauzak, atzematen diren aurrerapenak eta hobekuntzak, etab. Hori ikasleak bere lanaren aintzatespen gisa hartuko du eta aurrera jarraitzera animatuko du. Ondoren, egindako akatsak edo akatsak aipatzeko unea izango da, dramatismorik eta gehiegikeriarik gabe. Larriak izanda ere, zuzendu daitezkeen hutsegiteak dira eta ikasteko prozesuaren parte dira.
- Etxeko lanak egiteagatik “sariak” saihestea. Gauza bat motibazioa da, eta beste bat sari bat ematea haurrak bere lanak egitearen truke. Horrelako eskaintza batekin, egoera desnaturaltzeko arriskua dago, eta saria “eroskeria” moduko bat bihurtzeko arriskua. Motibazioak eta pizgarriak beste mota batekoak izatea da egokiena.
- Eskolako betebeharrei buruz hitz egitea, positiboki. Hitzen konnotazioa funtsezkoa da zentzu horretan: gurasoek etxeko lanez ari badira, zigor gisa aurkezten duten adierazpenekin, zerbait txar edo aspergarri gisa, seguru haurrek horrela biziko dituztela. Horregatik, beti da egokiena, atazei buruz hitz egiten denean, hitz “onak” erabiltzea, haurrak zenbat ikasiko duen nabarmenduko dutenak, etorkizunean zertarako balioko dion, jakintzak izan daitezkeen interesgarriak eta abar.
