Bi hizkuntza hitz egiten diren giro batean hazten diren haurrek batera hartzen dituzte bi hizkuntzak, eta horrek ez dio kalterik egiten bietako inori. Eta ez hori bakarrik; gainera, elebitasunak burmuineko eremuak lantzen ditu problemen ebazpenarekin eta beste prozesu kognitibo batzuekin zerikusia dutenak, eta hori ez da gertatzen hizkuntza bakarra ikasten duten haurrekin. Artikulu honek jatorrizko elebidun elebidunen abantailak eta haurrak hizkuntzak ikasteko duen aukera adierazten ditu.
“Jatorrizko elebidun elebidunek”, hots, bi hizkuntza hitz egiten diren ingurunean hazten direnek, abantaila kognitiboak dituzte haur elebakarrekiko. Izan ere, bi hizkuntza edo gehiago ezagutzen dituzten pertsonen garuna garatu egiten da, eta bat baino ez dakitenen portaera desberdina du. Abantaila kognitibo horiek ez dira nabaritzen lehen haurtzaroan, baina urte batzuk geroago nabarmendu daitezke, gaztaroan edo pertsona horien helduaroan.
Ondorio horietarako Washingtongo Unibertsitateko (AEB) adituak iritsi ziren. egoera elebakarretan bizi ziren beste batzuekin alderatuta ingurune elebidunetan hazitako haurren garuneko erreakzioen arteko aldeak aztertu zituzten. Horretarako, hamaika hilabeteko 16 umerekin esperientzia bat egin zuten, horietatik erdiak ingelesez bakarrik hitz egiten zuten familiak eta beste erdia ingelesez zein gaztelaniaz erabiltzen ziren familien erdiak. Bi hizkuntzetan ohiko soinuak jarri zituzten, eta magnetentzefalografia izeneko teknika baten bidez neurtu zuten zerebro-jarduera.
Bi hizkuntza ikastea garunaren beste eremu batzuk lantzea da
Emaitzak oso sendoak izan ziren. Haurtxo monitoreek ingeleseko “soinu fonetikoen” aurrean sentsibilitate neuralala baino ez zuten erakutsi eta espainiakoak “soinu akustiko” soil gisa jaso zituzten, elebidunek sentsibilitate bera erakutsi zuten biekiko. Gainera, ingelesarekiko sentsibilitatea bera izan zen bi taldeetan, eta hortik ondorioztatzen da bi hizkuntza sartzeak ez ziola kalterik egin horietako baten ikaskuntzari, hizkuntza bakar horrekin inguru batean hazi zirenekin alderatuta.
Hala ere, azpimarragarriena izan zen ezen, esperientzian zehar, haur elebidunek jarduera erakutsi zutela garunaren eremuetan (azalaurreko azalak eta orbito frontala), trebetasun exekutiboak kontrolatzen dituztenak, hala nola problemen ebazpena eta kontzentrazioa. Elebakarretan, garun-jarduera ez zen iritsi hara. Zientzialarien ustez, burmuinaren beharra da hori, batetik bestera salto egiteko, ulertzeko eta hitz egiteko.
Horregatik, ikerketaren zuzendaria, Naja Ferjan Ramirez, Washingtongo Unibertsitateko departamentuak berak egindako bideo batean nabarmendu zen. Emaitza horien arabera, “elebitasunak hizkuntzaren garapenari ez ezik, garapen kognitibo orokorrenari ere eragiten dio”.
Kontzentratzeko gaitasun handiagoa eta beste abantaila batzuk
Urteetan zehar, zenbait azterketek frogatu dute pertsona elebidunek (edo poliglotoek) ez daukatenak ez bezalako garuneko morfologia dutela. 2011n argitaratutako lan batek esan zuen bi hizkuntza hitz egiten dutenek kontzentratzeko gaitasun handiagoa dutela eta beste abantaila batzuk, beren garuna “hobeto egokitzen baita arazo kognitiboak ebazteko”.
Pompeu Fabra Unibertsitateko zientzialariek egindako ikerketa horren emaitzek (egoitza Bartzelonan dute) honakoa iradokitzen zuten:goiz ikasteak eta praktikatzeak eragin handia dute neokortexaren garapenean”. “Burmuina” da neokortex, organo horren alderdi ebolutiboena, gaitasun kognitiboak eta emozioak kontrolatzen dituena. Ez zegoen hain argi zer unetan ikusten ziren efektu horiek giza garunean. Washingtongo Unibertsitatearen azterketak esan zuen hamaika hilabete barru ere hori gertatzen dela.
Washingtongo Unibertsitateko adituek egindako ikerketaren aurkikuntza baliotsuena da ingurune elebidunetan hazitako haurtxoek garunaren eremuak aktibatzen dituztela, arazoen ebazpenarekin eta beste funtzio betearazle batzuekin lotuta. Baina ez da ahaztu behar aurkikuntza horiek hizkuntzak ikasteko duten garrantzia. Lehen hilabete horietan, haurrak bi hizkuntza sartzeko gaitasun bera du, eta, beraz, haur bat izateko, haurtzaro goiztiarra da, Ferjan Ramirezen hitzetan, “hori egiten hasteko une egokiena”.
Duela gutxi egindako beste azterlan baten arabera, haurrek hitz egiten dute ezpainak irakurtzean. Ikertzaileek, halaber, elebakarren eta elebidunen arteko desberdintasunak aztertzeko lanaren zati bat hartu zuten. Bigarren taldekoek lehen hitz egiten duten helduen ezpainak begiratzen hasi zirela ikusi zuten (lau hilabetera, sei hilabetera) eta denbora gehiagoz egiten dutela. Hori da, Ferrán Ponsen hitzetan, estudioaren egileetako bat, “haurtxoek ahotik lortzen duten informazioa funtsezkoa baita bi hizkuntzak ikasteko”. Azken batean, haurrek ahalegin handiagoa egin behar dute bi hizkuntza batera eskuratzeko, baina ahalegin hori onuragarria da gero.
