Gehienetan, ez dago alarmismorako arrazoirik, baina haur baten buruko minak ez badu sintoma argirik, alarmek salto egin beharko lukete aditu batek eragindako umearen garunaren funtzionamendua balora dezan. Nerabeen kasuan ere erne egon behar da. Izan ere, gure herrialdean, gazte horien ia herenek buruko min errepikariak izaten dituzte, eta, askotan, ohitura batzuk dituztelako. Jarraian, ohiko zerbait larriagoa adieraz lezakeen haur-buruko min baten sintoma nagusiak aipatuko ditugu, eta arazo hori nerabezaroan gehien eragin dezaketen faktoreak.
Buruko mina haurrengan: alarma-zeinuak
Komeni da lehenbailehen argi uztea gaixotasun larrien ondoriozko zefaleak ez direla arruntak. Baina horrek ez du esan nahi arrazoi horregatik gertatzen ez direnik. Oinarrizko Osasun Laguntzako Espainiako Pediatria Elkartearen arabera (AEPap), haurren zefaleetatik %80 primarioak dira, hau da, ez dago horiek eragiten dituen asaldura edo gaixotasunik. Zefale tentsionalak eta migrainak dira ohikoenak.
Baina “batzuetan, medikuok alarma-sintoma eta -zeinu batzuk ikusten ditugu, eta horiek proba osagarriak egitera behartzen gaituzte. Oro har, erresonantzia magnetikoa da garuna balioesteko azterketarik onena. Garun-egiturak eskanerrarekin baino hobeto ikusten dira, eta ez da erradiaziopean jartzen haurra”, azaldu du Pablo Irimia neurologoak, Espainiako Neurologia Elkarteko (SEN) zefaleak aztertzeko taldearen koordinatzaileak.
Hauek dira, funtsean, zerbait larria adieraz dezaketen haurren buruko min baten sintomak:
- Buruko mina gauez esnatzen bada.
- Mina bat-batean hasten bada eta gero eta intentsitate eta maiztasun handiagoarekin joaten bada eta normalean funtzionatzen duen tratamenduari erantzuten ez badio.
- Sukarra eta oka ulertezinak eragin badizkio (migrainaduna dela ez dakiten haurretan).
- Ikusmen-alterazioak gertatzen badira.
- Tentsioa handia bada.
- Zefalearekin batera konortea galtzea eta portaera aldatzea.
- Adingabeak minbiziaren aurrekariak baditu edo defentsak baxuak izateko immunodepresio-botikak hartzen ari bada.
Kasu horietan guztietan, adituek uste dute oso gomendagarria dela haurrari proba osagarriak egitea, bere arazoen izaera hobeto ezagutzeko.
Buruko mina nerabezaroan
Irudia: Liza Summer
Bartzelonako Vall d’Hebron Unibertsitate Ospitaleko Neurologiako Espainiako Elkarteko (SEN) Zefaleak Aztertzeko Taldeko kideek egindako azterketa baten arabera, nerabeen % 30,5ek buruko mina izaten du behin eta berriz, nahiz eta kasuen % 73an ez den diagnostikatu. Pubertarora arte, migrainak % 3tik % 5era bitarteko prebalentzia du, baina 12 eta 18 urte bitartean % 11,3raino igotzen da, eta nesketan handiagoa da.
Adin horietara iristean eragin handiagoa izateko arrazoia ez dago oso argi, baina, zalantzarik gabe, ikerketak nabarmentzen duenez, nerabezaroa aldi erabakigarria da neurogarapenerako, eta garunak oso neuroplastikotasun handia du garai horretan, hau da, bereziki malgua da bere sare neuronalen bidez aldaketa guztietara egokitzeko. Hormonek ere garrantzi handia izan dezakete neskek gehiago sufritzeko orduan, horietako askotan zefalea lehenengo hilekoarekin hasten baita (migraina menstruala).
Nerabeengan buruko mina eragiten duten faktoreak
Baina ebidentzia gehiago dago nerabearen errutinako faktore eta ohiturei buruz, etapa horretan eragin handiagoa izan baitezakete. Laburbilduz, hauek dira:
- Oso berandu arte esnatzen diren eta behar adina lo egiten ez duten nerabeak (zortzi ordu).
- Ia ariketarik egiten ez dutenak eta eguzkitan gainjartzen direnak.
- Azterketa garaian tentsio, larritasun edo estres handiena dutenak.
- Arazo emozionalak dituzten gazteak (eskolako jazarpena, maite duten pertsona baten heriotza, sexu-abusuak).
- Ondo jaten ez dutenek eta, batez ere, elikagai prozesatuez abusatzen dutenek.
- Otorduak saltatzen edo ordu txikietan egiten dituztenak eta ia urik edaten ez dutenak.
- Erretzen, alkohola edaten, drogak hartzen edo freskagarriez eta kafeinaz abusatzen dutenek.
- Pantaila gehiegi erabiltzen dutenak (ordu asko ikusgai).
