Bularreko haurraren bat-bateko heriotza saihesteko, umea lotan dagoenean, haurrak ahoz gora jartzeak heriotzen %50 inguru saihestu du, baina bigarren mailako eragina izan du: plagiozefalia kasuak ugaritu egin dira, garezurraren deformazioa, umea beti jarrera berean oheratzean sortzen dena. Malformazio kranial horietako asko jarrera jakin batzuen bidez baino ez dira prebenitzen. Horretarako, gurasoek horri buruzko informazio gehiago eta hura tratatzeko erreferentzia-zentroak eskatzen dituzte.
Jarri lotan umea ahoz gora. Hori izan da Ameriketako Pediatria Akademiak abian jarritako prebentzio-neurri nagusia, eta herrialde askotan hartu da, baita Espainian ere, non Espainiako Pediatria Elkarteak (AEP) bat-bateko heriotza saihesteko gomendatzen baitu. bularreko haurrarena. Eta emaitza izan du, haurren heriotzak erdira murriztu baitira. Baina ondorioak izan ditu. Azken urteotan, albo-ondorioetako baten goranzko joera hauteman da: posizio-plagiozefalia (grekozko plagi-tik, zeiharra esan nahi duena, eta zefalia, jarrera bakar batean lo egitean umeek izaten duten garezurraren deformazioa).
Ahoz gora edo alde beretik etengabe lo egiten duten haurrek zanpatu egin dezakete garezurraren atzealdea, eremu hori laudu egin dezakete belarriaren aldearekin batera, eta, gainera, aurrez aurreko sabela ere izan dezakete, Vanessa Millán Plagiozefalia duten haurren gurasoen elkarteko lehendakariak azaldu duenez. Baina haurrak loaldian duen posizioa ez da deformazio kraniofaziala eragiten duen faktore bakarra. Eragindako haurren %80k sortzetiko muskulu-tortikolia dute edo erditze zaila izan dute.
Plagiozefaliari buruzko informazio gutxi
APNP 2005ean jarri zen martxan, eta, harrezkero, gaixotasun horren prebentziorako eta tratamendurako hobekuntzak lortzea izan du helburu. Besteak beste, sinaduren bilketari ekin dio, eta, horren ondorioz, Estatuko hainbat erakunde (Senatua, Diputatuen Kongresua eta Herriaren Defendatzailea, besteak beste) bere alde jarri ditu. Era berean, Diputatuen Kongresuari bere tratamendua finantzatzeko eskatu dio, kasu batzuetan ortesi bat (kasko moduko bat) jartzean datzana. Millánek azaldu du, gainera, pediatrek informazio gutxi dutela horri buruz. “Denborarekin bakarrik zuzenduko dela esateko joera dute”, dio.
Horregatik, hilabeteak pasatzen uzten dira, hobetzeko zain, eta kontrakoa gertatzen dela ikusten da: garezurra gero eta gehiago deformatzen da. Postura-plagiozefaliak Espainiako bularreko haurren %12ri eragiten dio. Eskura ditugun azken datuen arabera, urtebetetik beherako haurretan eragina hamar aldiz handiagoa izan da azken hamarkadan: gaur egun 30 haurretik bati eragiten dio.
Plagiozefaliaren arrisku-faktoreak
Aditu batzuek umetoki barneko bizitzan likido amniotikoan gertatzen diren aldaketekin lotzen duten hezur-asaldura hori garatzeko probabilitatea handiagoa da haurrak:
- Lehen mailakoa edo goiztiarra da.
- Umetoki barneko jarrera murriztailea izan du.
- Erditze anizkoitz edo zaila izan du: forzepsak, bentosak, ipurmasailak edo erditze luzeegia erabili ditu.
- Muskulu-tortikolia, muskulu-hipotonia edo buru handia du.
Plagiozefalia, posizioko beste deformazio batzuk bezala, hala nola brakikefalia (garezurra modu simetrikoan lautzea) eta eskafokefalia (buru luze eta estua, batez ere goiztiarrei eragiten diena), sarritan, jatorri ezezaguneko sortzetiko tortikolis batekin batera hautematen da, eta gehiago eragiten die gizonezko haurtxoei, emeak baino aktibo gutxiago dituelako.
Gomendio errazak
Deformazio hori, haurraren loaldian eta atsedenean izandako jarreraren ondorio dena, batzuetan prebentzio-neurri erraz batzuekin saihets daiteke.
Horien artean, Extremadurako Oinarrizko Osasun Laguntzako Pediatria Elkarteak iradokitzen duen bezala, oinarrizko gomendio bat izan daiteke haurrek ahoz gora lo egin behar dutela, baina beti jarrera bera saihestu behar da eta beste jarrera batzuetan jarri behar dira esna daudenean. Era berean, Pediatriako Fisioterapiako Espainiako Elkarteak (SEFIP) ziurtatzen du funtsezkoa dela gurasoak garezurraren formari adi egotea, seme-alabak bi aldeetara ezin hobeto gara daitezen maneiatzen ikastea, eta haurrari bularra ematen zaionean edo besoetan eramaten denean mugimendu zuzenak eragiten jakitea, bai eta ahoz behera dagoenean jolasa estimulatzen ere.
Hiru ordutik behin haurtxoaren jarrera aldatzea gomendatzen da, eta maiz oheratzen denaren kontrako aldean jartzea.
Hiru ordutik behin, haurtxoaren jarrera aldatu egin beharko litzatekeela azaldu du Millánek, eta askotan oheratzen denaren kontrako aldean jarri. Lagungarria da jostailu argitsuak eta musikadunak kontrako aldean jartzea, birarazten laguntzeko.
Oro har, ekintza horiek nahikoak dira haurrak posizio-lehentasun markatuarekin eta garezurraren asimetriarekin bultzatzeko. Neurri horiek emaitzarik ematen ez badute, umea mediku espezialista batengana bideratu behar da, neurozirujau batengana, kasua ebalua dezan.
Plagiozefalia duten haur guztiek ez dute kaskoa edo ortesia behar. Kasu asko jarrera zuzentzeko neurrien bidez konpontzen dira (tratamendu birposizionatzailea) eta fisioterapiaren bidez. Baina beste batzuentzat ezinbestekoa da neurokirurgialari batek azkar ebaluatzea; izan ere, kranioestenosiaren eraginpean egon daitezke, beste deformazio mota bat, eta haren zuzenketa bakarra kirurgia da.
Gurasoek prebentzio protokolo egokiak eskatzen dituzte; susmoa izanez gero, pediatrek zentro espezializatuetara eraman ditzatela, behar bezala baloratzeko eta tratamendu egokia emateko; eta Gizarte Segurantzak tratamendua bete dezala. Estaldura-maila desberdina da autonomia-erkidego guztietan, eta kontuan hartu behar da tratamendu birmoldatzailea 600 eta 3.500 euro bitartekoa dela.
