Ez sinpleegia, ezta zailegia ere: haurtxo entretenigarriak mantentzen dituena estimuluak dira, aurresanezintasun dosi batekin. Orain dela gutxi egindako ikerketa batek estimulazioa eta haurren ikaskuntza hobetzen lagun dezake, baita autismoa eta arreta-defizita bezalako arazoen detekzio goiztiarra ere. Ondoren, haurtxoaren aspertzeari buruzko ikerketa honen eta “Urrezko Ricitos efektua” izenekoaren aurkikuntzak zehazten dira, estimuluak ez direla oso sinpleak eta oso konplexuak, eta aspertze apur bat mesedegarria dela haurrentzat.
Haurraren asperdura eta “urrezko erritoak”
Oso aurresangarri edo harrigarriegiak diren gaiei baliabide kognitiboak esleitzea saihesten dute haurtxoek
Haurtxoak aspertu egiten dira monotonia hautematen dutenean, baina estimuluak konplexuegiak direnean ere arreta jartzen uzten dute. Hau da, helduen antzera funtzionatzen dute, eta arazo bat sortzen dien arazo bategatik asmatuak sentitzen dira, baina alde batera uzten dute zailtasun batzuk gainditzen dituen zailtasun bat aurkitzen badute. Hala erakusten du Rochester-eko Unibertsitateko adituek Estatu Batuetan egindako azterlan batek.
Joera horri urrezko ricitos efektua esaten zaio. Haurrentzako ipuin tradizional horretako protagonistak muturrak baztertzen ditu (zopa bero-beroa eta oso hotza, ohea oso handia eta oso txikia, etab.) eta horretarako egokiak diren bitartekoekin geratzen da.
Era berean, haurtxoek “aktiboki bilatzen dute informazio-xurgapenaren tarteko maila bat mantentzea, eta ez zaie baliabide kognitiborik esleitu behar arazo oso jakintsuei edo harrigarriegiei”, ikertzaileen arabera.
Laneko zuzendariak, Celeste Kidd-ek, uste du aurkikuntza horiek ondorio garrantzitsuak izan ditzaketela estimulazio- eta ikaskuntza-sistemetan, eta, batez ere, arazo horien diagnostiko goiztiarragoa ahalbidetzea, hala nola autismoa eta nahasmendua, arreta eta hiperaktibitate eskasarekin.
Haurra erakartzeko: ez oso sinplea ez konplexuegia
Ikertzaileek zazpi eta zortzi hilabete bitarteko bi proba egin zituzten. 72 haur jarri ziren telebistako pantaila baten aurrean, eta, bertan, eszena batzuk errepikatu ziren, haien arreta erakartzeko. Lehenengoan, estaltzen zen eta bata bestearen ondoren karratu bat aurkitzen zuen. Batzuetan, bizikleta baten marrazkia ikusten zen azpian, eta, beste batzuetan, lauki zuria besterik ez zen ikusten.
Bigarren proba antzekoa izan zen: hiru kaxa zeuden, eta haietatik objektuak agertzen ziren (zapatila bat, txupete bat eta galletatxo bat), aldi bakoitzean eta ausaz. Haurtxoek pantailaren ikuspegia kentzen zutenean, bideoaren emisioa amaitzen zen. Hartara, haurrek ikas zezaketen programaren jarraipena haiek beren arreta eskaintzearen mende zegoela.
Zientzialarien aurkikuntza zera izan zen: irudiek jarraitzen zuten patroia monotonoagoa eta errepikakorra zenean haurrek begiak pantailatik kentzen zituztela egiaztatzea. Marrazkien agerpena, berriz, aurrez ikusi gabeko alternantzia batzuekin gertatzen zenean, haurtxoek denbora gehiagoz erakartzen zituzten.
Baieztapen horretatik abiatuta, ondoriozta zitekeen zenbat eta handiagoa izan ariketaren zailtasuna, orduan eta interesatuagoak izango liratekeela haurtxoak. Hala ere, ez da horrela. Pantailako agerpenen ausazko izaera aurreikusterik ez zegoenean, haurrak ere berehala desjabetzen ziren.
Zientzialariek emandako azalpena baliabide kognitiboen erabilera eraginkorrarekin lotuta dago. “Giza haurtxoek -hau da, beste edozein espezietako kide heldugabeek – oso selektiboak izan behar dute beren inguruko informazioa aukeratzeko, modu eraginkorrean ikasteko”. Eta eransten dute “hautaketan huts egiteak baliabide preziatuak alferrik galtzea ekarriko lukeela jada ezaguna den (sinpleegia) edo ezinezkoa den (konplexuegia) materialean”.
Aspertze apur bat, onuragarria haurrentzat
Haurtxoak aspertzen direnean, pantailaren begirada kentzen dute estimulu berrien bila. Horren antzeko gertaera bat da aspertzea, neurri batean, onuragarria izan daitekeela haurrentzat. “Ezinbestekoa da aspertzea giza emozio gisa aitortzea, ikaskuntzarako eta sormenerako zentrala izan daitekeena”, azpimarratu du Teresa Beltonek Erresuma Batuko East Angliako Unibertsitateko aditua den aldetik,
Haurrek bakardade eta barnerakoitasun uneak badituzte, hasieran nolabaiteko amorrua sentituko dute, baina gero ideia eta pentsamendu berriak sortuko dituzte. Horrela, estrategia berriak garatuko dituzte entretenitzeko. Hori oso positiboa da bere sormenerako eta, ondorioz, bere adimen emozionalerako eta garapen integralerako.
Jakina, une hauek ez dute gehiegizkoak izan behar. Aspertze-sentimenduak konstanteak badira eta egiteko asko ez dagoen denboraldietara mugatzen ez badira, koadro depresibo baten sintoma izan litezke, haren protokoloetan azaltzen den bezala, Haurraren Psikiatriako Espainiako Elkarteak eta nerabeak.
