Zitriko handien hurbileko senidea da nano naranjoa (Txinako naranjoa edo kinotoa ere deitzen zaio). Fruta-arbola da, eta espezie gehienek ez dute metro bat baino gehiagoko altuera. Hori dela eta, ezin hobea da barnealdeetan hazteko. Artikulu honek "Bonsái fruta-arbolaren" izaera nabarmentzen du, hura landatzeko aholkuak ematen ditu eta haren historia eta izen ezberdinak errepasatzen ditu.
Nano naranjoa, “Bonsái fruta-arbola”
Laranjondo-ipurdi esaten zaio zuhaitz eta fruta-zuhaixka mota bati. Zuhaitz eta zuhaixka horiek txikiak direnez (espezie arruntenek ez dute metro bat baino gehiagoko altuera), barnean landatzeko erabiltzen dira, bonsaiek bezala. Hosto iraunkorrekoak direnez, urte osoan egoten dira, batez ere udaberrian eta udan, baita fruitu eta loreen lurrin atsegin eta freskoa ere, askotan batera jaiotzen baitira.
Nano laranjak hosto iraunkorra du, eta, askotan, loreak eta fruituak batera jaiotzen dira
“Naranjo” deitzen zaio, zitrikoen hurbileko senidea delako. Nano laranjaren fruitua jangarria da, baina oso zapore garratza du, limoiaren antzekoa. Modu komertzialean lantzen da Txinan eta Ekialde Urruneko beste herrialde batzuetan, Mediterraneoko eta Hego Amerikako herrialdeetan eta Estatu Batuetan, Australian eta Hego Afrikan.
Naranjo nanoa hazteko aholkuak
Etxean laranjondoak izateko, aholku hauei jarraitzea komeni da.
Argi asko behar du, baina hobe da eguzkiaren zuzeneko izpiak eta 13 °C-tik beherako tenperatura saihestea. Hostoak galtzea eragiten duten aire-korronteetatik babestuta egon behar dute.
Udan eta tenperatura altuko garaietan egunero ureztatu behar da; neguan, berriz, nahikoa da astean behin ureztatzea, lurra ez urez zikintzeko eta drainatze ona izateko. Garrantzitsua da ura kareharria ez izatea, horrek sustraietan kalte larriak eragin baititzake eta landarea zimeldu. Ona da, halaber, hostoak egunero ur epelarekin bustitzea: fresko eta osasuntsu mantentzen laguntzen du.
Nano nazkagarria leku berean edukitzea komeni da, desplazamenduek estresatu egiten baitute eta hostoak galtzea eragiten baitute.
Oso gomendagarria da landarea leku finkoetan edukitzea, tokietara ohitzen baita eta joan-etorriek estresa eragiten baitiote eta, ondorioz, hostoak eta loreak galtzea. Aldi berean ale bat baino gehiago landatzeak ere ondorio onuragarriak ditu; izan ere, batzuk elkarrengandik hurbil jarriz gero, “mikroklima” bat sortzen dute, eta horrek lagundu egiten die ingurumen-hezetasunaren beharrak asetzen.
Ia landare guztiak bezala, nano laranjak (batez ere gaztea denean) bi urtetik behin ontzi handiago batera eraman behar izaten du, edo sustraiak azpitik ateratzen direla ikusten denean, edo hosto berririk ez dela ateratzen nabaritzen denean. Lorontzi handiak behar ditu, sustrai zabalak garatzeko behar adina leku emango diotenak.
Gomendagarria da nano nazkatua asko ez inaustea. Momenturik onena udaberria da, eta egokiena mantenimenduko inausketa izatea da, adaburuari ahalik eta forma onena emateko eta tamainari eusteko, eta betiere alea osasuntsu badago.
Substratuak mantenugaitan aberatsa eta azido samarra izan behar du, 5 eta 6 arteko pH batekin. Ongarri-dosiak txikiak izan behar dute, eta udaberriko eta udako hilabeteetan sartu behar dira lurrazalaren goiko geruzan.
Nano laranjak hainbat izen ditu, hala nola Txinako laranjondoa, Panamako naranjoa, citrus mitis, kalamondina edo kalamondia, kinotoa eta kumquat. Azken hori bere izen txinatarra da, "urre koloreko laranja" hitzetik eratorria.
Adituek uste dute nano nazkatua jatorriz Txinakoa dela, baina ez dago ziurtasunik, landare hori ez baitago basa-egoeran. Baina Asiako herrialde horretan XII. mendean ere landatu ziren, eta Japonian XVIII. mendean.
Europako lehen aipamenak 1646koak dira, misiolari portugaldar batzuek Txinan ikusi zituzten aleak deskribatu zituztenean. Generoaren izen zientifikoa "Fortunella" da, Robert Fortune XIX. mendeko bildumagile britainiarraren omenez, Ekialdeko landare horien lehen aleak Europara eraman zituena.
