Adinekoak, haurrak, landa eremuan bizi diren pertsonak edo teknologia ezagutzen ez dutenak iruzur, abusu, maula edo merkaturatze praktika txarren eraginpean daude. Urrakortasuna, kontsumitzaile gisa, baliabide ekonomikoen urritasunak ez ezik, harremanak berdintasunezkoak, eskuragarriak, gardenak eta segurtasun handiagokoak izan daitezen, figura berri bat sortu da: kontsumitzaile ahula. Artikulu honetan azalduko dizugu nor sartzen den kategoria horretan eta zer onura izan ditzakeen.
Kontsumitzaile ahulen babesa
Urtarrilaren 19an, 1/2021 Errege Lege Dekretua onartu zen, kontsumo-harremanetan ahulenak diren pertsonen babesa indartzeko, Moncloak adierazi bezala. Arau honen bidez, “babesik ezeko egoerak zuzendu nahi dira, azken urtean isolamendu sozialak eta koiperaren ondorioz mugitzeko murriztapenek larritu baitituzte”. Eta kontsumitzailearen eskubideei buruzko adituen ustez, “oso beharrezkoa da, azkenean, kontsumitzaile ahularen figurari lege-estaldura ematea”, Hilario Serrano kontsumitzailearen defendatzaileak dioenez.
Dekretuak ezartzen duenez, eragile publikoek eta pribatuek kontsumitzaile mota horren alde egin behar dute, eta, abokatuaren iritziz, figura horren legezko erregulazioa “lagungarria izango da pertsona horien babesa hobetzeko, haien babesik eza eta kolektibo horrek jasaten dituen abusuak saihesteko”, hori baita Europako Batzordearen 2020-2025 Kontsumitzailearen Agenda Berriaren helburu nagusia.
Irudia: geralt
Nor da kontsumitzaile zaurgarria?
Egoera ahulean dauden pertsonek beren kontsumo-erabakiak hartzen dituzte maiz, beren inguruabarren arabera, eta, beste egoera batean egonez gero, “ez lukete onartuko erlazio desorekaturik”. Badira ahulenentzako emaitza negatiboak dituzten kontsumo-harreman horiek bultzatzen dituzten alderdi batzuk, errege lege-dekretuan adierazten denaren arabera:
- Informazioa lortu edo asimilatzeko zailtasuna.
- Produktu egokiak erosi, aukeratu edo eskuratzeko ahalmen txikiagoa.
- Joera handiagoa merkataritza-jardueren eragina jasateko.
Horregatik, kontsumitzaile kaltebera nor den erabakitzeko, orain arte bezala, maila sozioekonomikoa edo errentakoa ez ezik, beste kolektibo batzuk ere kontuan hartzen dira, Espainiako Konstituzioaren 51.1 artikuluaren arabera: “Botere publikoek kontsumitzaileen eta erabiltzaileen babesa bermatuko dute, prozedura eraginkorren bidez haien segurtasuna, osasuna eta bidezko interes ekonomikoak babestuz”.
Nor dira, orduan, kontsumitzaile ahulak? Onuradun nagusien artean, onetsitako arauan agertzen den bezala, honako talde hauek daude, denak ere kontsumo harremanetan egoera txarrean daudenak:
- Kolektibo feminizatuenak, horien artean guraso bakarreko familiak (gehienak emakumeak buru dituztela). Etxe horien ia erdiak pobrezia eta gizarte-bazterketa jasateko arriskuan daude.
- Landa eremuan bizi diren pertsonak.
- Adingabeak: haurrak eta nerabeak babesik gabe daude neurri handi batean. Alde batetik, oso sentikorrak dira publizitatea eta merkataritza-praktika erasokorrak egiteko; eta, bestetik, ez dute gai artikulu edo produktu bat egokia edo kaltegarria den bereizteko.
- Adineko pertsonak: 65 urtetik gorakoak espainiar guztien %19,6 dira. Horietako askok iruzurrak eta iruzurrak izateko joera dute, hainbat arrazoirengatik: osasun-baldintzak, maila soziokulturala, teknologia ez ezagutzea, etab.
- Digitalizazio-maila txikia edo informaziorako sarbiderik eza duten pertsonak.
- Ezgaitasun funtzionala duten pertsonak.
- Ezgaitasun intelektual, kognitibo edo sentsoriala duten pertsonak.
- Elikadura-intolerantziak edo -alergiak dituzten pertsonak. Kontsumitzaile horiek informazio gehigarria jaso behar dute beti, bai etiketan, bai jatetxeetan, izozki-dendetan eta abarretan.
Irudia: Lagundu
Kontsumitzaile kaltebera: zer onura ditu?
Urrakorra nor den arautzeko helburua da pertsona babesgabeenen babesa indartzea kontsumo-harreman eta -kontratuetan. Hala, “arreta berezia jarri beharko diete bai agintari publikoek bai enpresa pribatuek”.
- Administrazio publikoek ahalik eta gehien bideratu behar dituzte kontsumo-politikak talde ahulenengana.
- Enpresen laguntza. Hemendik aurrera, konpainia pribatuen erantzukizuna da laguntza gehigarria ematea bezeroei erabakiak hartzeko ematen dieten informazioan. Moncloak dioenez, “lehenengo aldia da”, eta berariaz jasotzen da enpresek kontsumitzaile ahulei behar dituzten laguntzak eman behar dizkietela, sinatzen dituzten kontratuen edukia zuzen uler dezaten.
Kontsumitzaile ahulek ez ezik, informazioa ere behar dute. Kontsumitzaile orok eskubidea du ondasun eta zerbitzuak erabiltzaileek erraz eskuratzeko eta ulertzeko modukoak izan daitezen.
Artikulu eta produktuek haien ezaugarriei buruzko informazio egiazkoa, eraginkorra eta nahikoa izan behar dute:
- Ekoizlearen izena eta helbide osoa.
- Izaera, osaera eta helburua.
- Kalitatea, kopurua, kategoria edo izen arrunta edo komertziala, baldin badute.
- Ekoizpen- edo hornidura-data eta lotea, erregelamenduz eskatzen denean, erabiltzeko edo kontsumitzeko gomendatutako epea edo iraungitze-data.
- Erabilera edo kontsumo egokirako jarraibideak edo jarraibideak, bai eta hondakinen kudeaketa egokia, oharrak eta aurreikus daitezkeen arriskuak ere.
