Dibisa-merkatuko barne-negoziazioa burtsa-eragiketen alternatiba erreala da denbora-tarte horretan bertan, batez ere, nazioarteko errenta aldakorra ziurgabetasunez beteta dagoenean, eta aurreztaileek finantza-merkatu hori utzi nahi dutenean, alegriak ekarriko dizkieten inbertsio-formuletara jotzeko. Intradía inbertsioa, alderdi askotan, onuragarriagoa da akzioak edo etorkizunekoak erostea baino, izan ere, eguneko 24 orduetan lan egin daiteke, eta akzioen bidezko negoziazioak baino askoz kapital gutxiago behar du hasieran. Eragozpenak ere baditu, hala nola finantza-erabiltzaile gehienentzat merkatu ezezaguna izatea.
Dibisen merkatua “bankuartekoa” izenez ezagutzen da, bankuek (banku zentralak, merkataritza-bankuak eta inbertsio-bankuak) kontrolatzen baitute historikoki. Hala ere, azken urteetan izugarri hazi da beste parte-hartzaileen portzentajea. Orain dela gutxi arte ez ziren asko inbertsio-modu hori eskaintzen zuten erakundeak, baina orain banku eta aurrezki-kutxek bezeroei eskaintzen dizkieten finantza-zerbitzuen zerrendan aktibatzen hasi da, eta inbertitzaile txiki eta ertainak merkatu horrekin harremanetan jartzeko sustapenak ere diseinatu dira. Entitateen jarduketa ildo berri honekin, erabiltzaile batek dibisekin egin ditzake intradia eragiketak, bere entitatearen moneta egokienaren artean aukeratuz. Garrantzitsuenak (dolar estatubatuarra, libra esterlina, franko suitzarra…) eskaintza gehienetan aurki daitezke, nahiz eta banku bakoitzak dibisa kopuru jakin batekin lan egin.
Dibisa negoziatuenak gobernu egonkorrak dituzten herrialdeenak dira, eragin pixka bat eta inflazio txikia duten banku zentralenak.
Dibisa negoziatuenak —edo “likido” gehiago— gobernu egonkorrak dituzten herrialdeenak dira, eragin pixka bat eta inflazio txikia duten banku zentralak dituzte. Gaur egun, beraz, eragiketa gehienak dolar estatubatuarra, yen japoniarra, euroa, libera britainiarra, franko suitzarra, dolar kanadarra eta dolar australiarra erosteari eta saltzeari dagozkio.
Merkatuaren ezaugarriak
Dibisetarako intradía zerbitzuari esker, irabaziak lor daitezke dibisa batek saio batean duen joerari aurrea hartuz. Dibisa jakin batetik espero den fluktuazioaren arabera, erosi edo saldu egin daiteke, ondoren alderantzizko eragiketa prezio merkeagoan edo handiagoan egiteko, hurrenez hurren. Hala, inbertsio txiki batekin, irabazi handiak lor daitezke inbertitzaileak saioan dibisa horren portaerari buruz dituen itxaropenak betetzen badira. Aitzitik, bilakaera txarrak galera handiak ekar ditzake. Bankuarteko merkatuan eragiketak egiteak arrisku handiak dakartza berekin, eta erabiltzaileak horretarako prestatuta egon behar du, eta inbertsio oso espezializatua dela onartu. Haren mekanika ondo ezagutzen ez bada, merkatu hori arriskutsua izan daiteke inbertitzailearen interesentzat.
Dibisa-merkatua ez da ixten, eta haren funtzionamendua egunero hasten da Asian, gero munduko beste leku batzuetara lekualdatzeko, finantza-zentroetan negozio-jardunaldia hasten den heinean: Lehenengo Europa eta gero Estatu Batuak. Gainerako merkatuetan ez bezala, inbertitzaileek dibisen gorabeheren aurrean -arazo ekonomiko, sozial edo politikoek eragindakoak- erantzun dezakete nahi dutenean, egunez zein gauez.
Inbertsio txiki batekin onura handiak lor daitezke, baina galerak daudenean galerak handiak izaten dira.
Merkatu horretan jardun ahal izateko, eragiketa horiek egiteko erakundeak duen zerbitzuan alta eman besterik ez da egin behar, eta gehienezko arrisku-muga bat ezarri behar da saio baterako (muga hori ezin da inola ere gainditu, baina, handitu nahi bada, zuzenean eska dakioke bankuari). Bezero batek zerbitzuan baja eman nahi badu, nahi duenean egin dezake, betiere posizio guztiak itxita baditu. Posizio bat irekitzeko eman behar den eskudiruaren ehunekoa dibisa bakoitzerako zehazten da, prezioaren aldaketaren eta monetaren aldakortasunaren arabera. Posizioa irekitzeko agindua sartzean atxikitzen da, dela erosketa bat, dela salmenta bat.
Eskurako erosketa- eta salmenta-eragiketetan, on line bankuak, eragiketa horiek nagusiki merkaturatzen dituenak, ez du inolako komisiorik kobratzen; intradía eragiketetan, berriz, bai irekitzean bai ixtean, 12 euroko tarifa aplikatzen du 18.000 eurotik beherako zenbatekoan, eta 12 eurokoa, berriz, kopuru hori gainditzen denean eragiketaren zenbatekoaren %0,05ekoa. Gainera, beste komisio bat kobratzen da bezeroak posizio bat irekita uzten duenean, eta bankuak edo aurrezki-kutxak merkaturako agindu bat sartu behar duenean hura ixteko; kasu horretan, 30 eurokoa da, gehi eragiketaren zenbatekoaren %0,20.
Stop aginduak
Errenta aldakorrarekin gertatzen den bezala, inbertsio-formula horretan stop aginduak ere eman daitezke. Prozedura hori oso erabilgarria da inbertitzailearentzat, eta, horri esker, galeren geldialdiaren (stop-loss) edo irabazi-bilketaren (stop-profit) irizpide bat defini dezake kokapen jakin baterako. Ezaugarri hauek ditu:
- Itxituran ordenatu gabe dagoen posizio irekian baldintzak sar daitezke.
stop aginduan, prezio bat eta aktibazio-baldintza bat ezartzen dira (handiagoa edo berdina/txikiagoa edo berdina), eta baldintza betetzen denean sortzen den aginduak izan behar duen benetako prezioari eta muga-prezioari buruzko informazioa ematen da.
Erabiltzaileak nahi adina stop agindu sar daitezke. Horrela, galeren geldialdiaren eta mozkinen bilketaren mailak defini daitezke hainbat agindu sartuta, horietako bakoitza nahi den eskudiruaren arabera.
Aktibatzeko baldintza betetzen denean, stop aginduak automatikoki sortuko du ezarritako prezioari eta adierazitako efektiboari dagokion agindu mugatua.
Stop aginduak ez daude lotuta irekitzeko agindu jakin bati, posizio osoari baizik. Bat baino gehiago egonez gero, bat edo beste aktibatuko da, prezioaren bilakaeraren arabera, eta bezeroaren posizioan ordaintzeko dagoen bitartean.
Baliteke stop agindu bat aktibatzeko baldintza betetzea, baina une horretan posizioan behar adina eraginkor ez egotea, arrazoi bat edo gehiago direla medio: posizioa itxita dago, kokapen osoa edo zati bat ixteko aginduen alta eman da, edo horrelako beste agindu batzuk aktibatzeko baldintza bete da, eta posizio osoak edo zati batek mugatutako aginduak sortu dira. Halakoetan, stop agindua indarrik gabe geldituko da osorik.
Dibisen fiskalitatea
Aktibo finantzario horiekin lan egiten duten zerbitzuen bidez sartutako dibisa-aginduen tratamendu fiskala ez da beste edozein ordenaren berdina; salmenten gainbalioen kalkuluan “FIFO” izeneko metodoa aplikatzen da. Hau da, eskuratze-datarik zaharrena duen dibisa saltzen ari dela jotzen da, bezeroak zein kontu korronte eta erakundetan duen kontuan hartu gabe.
Metodo horren arabera, lehenik eta behin ateratzen da lehenik, eta horregatik egokitzen da gehiago preziazioa merkatuaren errealitatera, kostu berriagoetan oinarritutako balorazioa erabiltzen baitu.
Bankuartekoa bezalako merkatu espezializatuetan jarduteko erabakia hartzen denean, kontuan hartu behar da babestea garrantzitsua dela. Hona hemen dibisen merkatuan jarduteko jarraibide batzuk:
- Dibisa-merkatuak ondo ezagutzea.
Merkatuen bilakaeraren arabera galera-potentzial bat dutela jakitea.
Kontuan izan behar da etengabe zaindu behar dela irekita dagoen posizioa, eta arretaz jokatu behar dela irabaziak biltzeko edo, hala badagokio, galerak mugatzeko, posizioa itxiz.
Jakitea aldi baterako eten daitezkeela merkatuen egoerak edo irekitako kokapen globalak hala gomendatzen badu.
Kontuan hartu behar da kudeaketa-batzorde bereziak daudela, baldin eta finantza-erakundeak bezeroaren izenean jardun behar badu bilkura bakoitzaren amaieran irekita dauden posizioak ixteko, hau da, 30 euro gehi inbertitutako zenbatekoaren ehuneko jakin bat.
