Enplegu-pentsioen planak

Enplegu-pentsioen planak epe luzeko inbertsio-produktuak dira. Sistema indibidualeko pentsio-planen aldean (merkatuan kontrata daitezke, norberak erabakitzen duen erakundean), enplegu-planen sustatzailea enpresa edo enpresaburua da. Hau da, enpresa jakin horretako langileek bakarrik baliatu ahal izango dituzte beren alde sortutako enplegu planak. Beraz, lan egiten duen enpresak ez badu horrelako pentsio-planik eratuta, langileak ezin izango du beste batean kontratatu, ezta haren abantailez gozatu ere.

Kasu batzuetan, horrelako planak eratzea nahitaezkoa izan daiteke enpresarentzat, hitzarmen kolektiboan, sektorialean edo banakako akordioetan jasotako pentsioengatiko konpromisoak kanporatzearen ondorioz. Azken urteotan, ordea, enpresak horrelako planak sortzen ari dira beren borondatez, langileak sustatzeko eta leialtzeko. Izan ere, banku-erakunde batzuek diote enplegu-pentsioen plana soldata-hobekuntza baino kostu txikiagoko pizgarria dela, planari egindako ekarpenak ez baitaude Gizarte Segurantzaren kotizazioaren mende.

Aurreztaileentzako enplegu-planen abantaila nagusietako bat zerga-sistema da. 50 urte bitarteko zergadunek 10.000 eurorainoko kenkaria egin dezakete beren zerga-oinarritik, produktu horiei egindako ekarpenetatik edo ekitaldi bakoitzean banaka jasotako lanaren eta jarduera ekonomikoen etekin garbien baturaren %30. 52 urtetik aurrera, muga kengarria 12.500 eurokoa da, edo lan etekinen %50. Kopuru hori, ordea, banakako eta enpresako enplegu-planetarako da. Hau da, bi tresnen artean, gehienez ere, aipatutako kopuruengatik desgrabatzen ahalko dira. Muga enplegu planarekin amaitzen bada, banakako planei egindako ekarpenek ez dute onura fiskalik izanen.

Gainera, 65 urtetik gorako partaideek, erretiratuek barne, ekarpenak egin ahal izango dituzte (12.500 euro urtean) beren erretiro edo menpekotasunerako, baldin eta prestazioa kobratzen hasi ez badira. Horixe da aurtengo urtarrilean indarrean sartu zen erreforma fiskalaren berrikuntzetako bat; izan ere, 2006 arte erretiratuek beren oinordekoen aldeko ekarpenak bakarrik egin zitzaketen.

Enplegu sisteman, ekarpenak bai enpresak bai langileek egin ditzakete. Horrela, abantaila fiskalak kalkulatu ahal izateko, langileek jakin behar dute zenbateko ekarpena egiten duten urtero enpresak bere alde. Beraz, enplegu-pentsioen planak tresna egokiak dira zerga-plangintza optimizatzeko. Parte-hartzaileak edozein unetan egin ditzake ekarpenak produktu horietan, erretiroko pentsio publikoa osatzeko. Kasu guztietan, enplegu-planak elementu bereizgarriak dira enpresen eta langileen fideltasunaren artean.

Enplegu-planen beste abantaila bat da haien komisioak banakako pentsio-planak aplikatzen dituztenak baino txikiagoak izaten direla; izan ere, plana eratzeko orduan, sustatzaileak aldez aurretik badaki partaide kopuru jakin bat izango duela.

Enplegu planen desabantailetako bat da partaideak ezin duela erabaki zein plan motatan sartu nahiko lukeen. Aurreztaile batek banakako pentsio-plan bat kontratatzen duenean, produktu-eskaintza zabal baten artean erabaki behar du (gaur egun 1.800 plan baino gehiago ditu). Sorta zabal horren artean, burtsan, errenta finkoan, mistoetan, bermatutakoetan eta abarretan inbertitzen duten planak daude. Horrela, partaideak bere inbertsio-profilari, arriskuari eta adinari ondoen egokitzen zaiona aukera dezake. Enplegu planen kasuan, enpresak ezartzen du produktua, eta, beraz, partaideak ezin du erabaki.

Ezin izango du, beraz, bere dirua (eskubide finkatuak esaten zaiona) gehiago gustatzen zaion beste pentsio-plan batera eraman, kostu fiskalik gabe, banakako pentsio-planen artean egin daitekeen bezala.

Lana aldatuz gero, enplegu planak ez du aurrezpen bolumena handituko, ez enpresak ez lehengo langileak ez baitute ekarpen berririk eginen. Nolanahi ere, enplegu-sistemako pentsio-planetarako ekarpenak erretiro-uneko soldata geroratu bat dira, eta, gainerako soldata bezala, langileari dagokio beti. Eskuratutako eskubideak bere horretan mantenduko dira, eta, beraz, langileak bere aurrezkia enplegu pentsioen planetik atera ahal izango du erretiroa hartzen duenean.

Enplegu-planen errentagarritasunari dagokionez, hasteko, kudeatzaileek banakako planetako ondarea administratzeko teknika berak aplikatzen dituzte, eta, beraz, irabaziak oso antzekoak izan daitezke. Bitxia bada ere, Invercoren (Inbertsio Kolektiboko Erakundeen eta Pentsio Funtsen Elkartea) 2007ko irailaren amaierako datuen arabera, enplegu-planek banakakoek baino emaitza hobeak ematen zituzten. Azken hamabi hilabeteetan, banakako planek %4,41eko irabazia zuten bitartean, enplegukoek, batez beste, %5,15 irabazten zuten. Azken hiru urteetan, plan horiek batez beste %6,46 irabazi dute, eta banakakoen %6,27.

Nolanahi ere, emaitzen arteko aldea oso txikia da, eta horren arrazoia da enplegu-plan bat kudeatzen duten erakunde guztiek sistema indibidualeko zenbait pentsio-plan kudeatzen dituztela, eta, beraz, produktu batzuetan eta besteetan inbertitzeko politikak markatzeko erabiltzen dituzten irizpideak oso antzekoak izaten direla. Azpimarragarrienetako bat Fonditel da, Telefónica taldearen enplegu-planen kudeatzailea, eta, hain zuzen, Espainiako aurrezki kolektiboko erakunde handiena. Gaur egun, gutxi gorabehera 4.100 milioi euroko ondarea duten 35 enplegu-plan kudeatzen ditu, eta horrek kudeatzen duen ondare-bolumenaren arabera, Espainiako kudeatzaileen artean kokatzen du. Produktuen errentagarritasunak sistematikoki agertzen dira rankingeko lehen postuetan.

Azken hamabi hilabeteetan, adibidez, Telefónica Móviles-eko Enplegatuak planak %12,29ko errentagarritasuna izan du, bere kategoriako batez bestekoa baino askoz handiagoa. Hala ere, azken urtean, ACESAren Traballadors izeneko enplegu-plana izan da errentagarriena, BBVAk kudeatua. Irabaziak %76,78koak izan dira. Ondoren, Cartagenako Udalaren plana (La Caixak kudeatzen du), %59,64ko balio-handitzearekin.

Gaur egun, Espainian, enplegu-pentsioen planek 31.024 milioi euroko ondarea kudeatzen dute, Invercoren datuen arabera. Aurreko urtean baino %6,04 gehiago. Horrelako plan baten onuradun diren partaideen kopurua 1,7 milioikoa da, 2006ko irailean baino %5,72 gehiago. Kopuru hori, ordea, ez da oso adierazgarria, banakako pentsio-planen aurreztaileekin alderatuz gero; izan ere, dagoeneko 8,3 milioi baino gehiago dira, Invercoren arabera.

Beste datu esanguratsu bat da irailaren amaieran Espainian 1.850 plan zeudela. Horiek sustatzen dituzten enpresen kopuruarekiko desberdintasuna da zenbait sozietate plan berean sar daitezkeela, eta horixe gertatzen da kasu askotan. Izan ere, zenbait enpresa enplegu-pentsioen funts berean integratzeak murriztu egiten ditu produktuan sartzeko kostuak.

Datuetatik ondoriozta daiteke enplegu-planen ezarpena oraindik txikia dela, nahiz eta hazkunde-tasak nabarmen igotzen hasi diren. Izan ere, erakunde ekonomiko ugarik babesten dute tresna hori, hala nola Unespak, sektore aseguratzaileko patronalak, edo Invercok. Izan ere, erakunde horiek uste dute enplegu-planak oso tresna egokiak direla erretiro-pentsio publikoak osatzeko, etorkizunean murrizketak jasan baititzakete.