Errenta: ohiko etxebizitzan inbertitzeagatiko kenkariak

Ohiko etxebizitza erostea eta zaharberritzea

Imagen: Christa Richert Erosketa ez da ohiko etxebizitzan inbertitzeagatik kenkaria egiteko eskubidea ematen duen kasu bakarra. Etxebizitza birgaitzea, eraikitzea eta handitzea ere desgrabatzen dira, baita etxebizitza kontuetan sartutako kopuruak ere. Gainera, ezgaitasuna dela-eta beren egoitzan egokitze lanak eta instalazioak egin dituztenek murrizketa izan dezakete Ogasunari ordaintzean. Eta ekitaldi honetan lehen aldiz, beren etxearen edo eraikinaren eraginkortasun energetikoa hobetzeko berrikuntzak egin dituzten zergadunek desgrabazioa dute.

Kenkarirako eskubidea izateko, eskurapena salerosketa, truke, herentzia, legatu edo dohaintzaren bidez egin daiteke, baina jabetza soila edo usufruktua kanpo geratzen da.

Ohiko etxebizitzatzat hartuko da zergadunaren bizileku den eraikina, gutxienez hiru urteko epe jarraituan eta modu eraginkor eta iraunkorrean bizi dena, 12 hilabete baino gutxiagoko epean, obrak erosi edo amaitzen diren egunetik kontatzen hasita. Ohiko etxebizitzatzat hartuko dira etxebizitza bera ez diren eranskinak -lorategiak, parkeak, kirol instalazioak, arrainak-, baldin eta higiezinarekin batera erosten badira. Baita etxearen ondoan erositako garaje-plazak ere, bi gehienez.

Zaharberritzearen ondoriozko desgrabazioa egiteko, obren zenbatekoak etxebizitzaren balioaren %25ekoa izan behar du.

Herritarrak bere etxebizitza birgaitzeagatik desgrabazioa egin ahal izateko, beharrezkoa da obrak jarduera babestu gisa kalifikatu izana eta helburu nagusia eraikina berreraikitzea izatea, egiturak, fatxadak edo estalkiak finkatuz eta tratatuz. Gainera, ezinbestekoa da obren kostu osoa etxebizitzaren erosketa-prezioaren %25 baino handiagoa izatea, baldin eta etxebizitza birgaitzea hasi aurreko bi urteetan erosi bada edo etxebizitzak obrak hasi aurretik zuen merkatu-balioa baino handiagoa bada. Hori kalkulatzeko, lurzoruari dagokion zati proportzionala kenduko da.

Pertsona batzuek etxebizitza zahar bat prezio merkeagoan erosteko asmoa dute, zaharberritzeko, zaharberritzeagatik desgrabazioa egin daitekeela baitakite. Baina lan guztiek ez dute karga kentzen, eta berritzearen kostua handia izan daiteke onura fiskaletarako eskubidea lortu nahi bada. Herritar batek 200.000 euroko etxebizitza bat erosten badu, 50.000 euro baino gehiago gastatu beharko luke errehabilitazioan, eta kenkari horiek ezin izango litzaizkioke gehitu etxebizitza erosteari. Agian egokiagoa izango da, desgrabazioei dagokienez, etxebizitza ordaintzen amaitu duenarentzat, ez baititu bi onura fiskal gainjartzen, baizik eta bata bestearen atzetik lortzen ditu, lehenik erosketagatik eta gero birgaitzeagatik.

Nolanahi ere, erreformak hasi baino lehen, zergadunak jakin behar du zein kontzepturengatik har dezakeen kenkaria. Kontserbazio gastuak, hala nola pintaketa, entokadura edo instalazioen konponketa, ez dira sartzen berokuntza, igogailu edo segurtasun ateak bezalako elementuak. Etxebizitzan egindako hobekuntzak ere ez dira birgaitzearen barnean sartzen.

Etxebizitza erosi edo birgaitzeagatik kenkarirako eskubidea ematen duen gehieneko zenbatekoa 9.015 eurokoa da urtean. Zaharberritzea edo erosketa besteren finantzaketaz egin bada, finantzatutako kopuruak inbertitutzat joko dira lortutako maileguak amortizatu ahala. Hau da, pertsona batek etxea hipoteka baten bidez erosten badu, urtero ordaintzen dituen kopuruak desgrabatzen ahal dira. Beraz, kenkariaren oinarria kapitalaren amortizazioa, interesak eta finantzaketaren gainerako gastuak dira.

Hipoteka-maileguaren baldintzek bizitza- eta sute-aseguruak kontratatzea barne hartzen badute, horiek kenkari-oinarriaren zati dira, bai eta etxebizitza erosten duen pertsonak gastu eta zerga gisa ordaindu behar izan dituen zenbatekoak ere, hala nola, BEZa, notariotza, erregistroa edo ondare-eskualdaketen eta egintza juridiko dokumentatuen gaineko zerga.

Kopuru horretatik 9.015 euro, zergadunek %15eko kenkaria egin dezakete, estatuko eta autonomia erkidegoko tarteak batuta (%7,5). Katalunian, tarte autonomikoa %6koa da oro har, eta %9koa erregimen berezia aplikatzen bada, baldintza batzuk betetzen dituztenentzat bakarrik.

Ohiko etxebizitza eraiki eta handitzea

Zergadunaren beste aukera bat da obrak egitearen ondoriozko gastuak zuzenean ordaintzea edo diru hori etxebizitzaren sustatzaileari kontura ematea. Oraindik etxebizitza erosi ezin zuten baina 2011an onura fiskalak mugatu baino lehen desgrabatzea nahi zuten herritar batzuek planoaren gaineko erosketa erabili dute.

Kenkaria lortzeko baldintzetako bat da obrak inbertsioa hasi eta lau urteko epean amaitzea. Bestela, une horretatik aurrera inbertitutako kopuruengatik desgrabaziorik egiterik ez izateaz gain, aurretik egindakoetarako eskubidea ere galduko da.

Hori da etxebizitza plano gainean erosi duten erosleen arazoetako bat: baliteke krisiaren ondorioz ez egotea behar den epean eraikita.

Errenta Aitorpenean kenkaria lortzeko, obrak inbertsioa hasi eta lau urte baino lehen bukatu behar dira.

Hala ere, badira epeak luzatzen ahal dituzten egoera batzuk. Obren sustatzailea lehiaketa egoeran badago, beste lau urtez luzatuko da. Zergadunari egozten ahal ez zaizkion eta obrak gelditzea eragiten duten bestelako salbuespenezko egoeretan ere aldatzen da.

Handitzeari dagokionez, azalera bizigarria handitzen denean ulertuko da, estali gabeko zatia edo beste edozein bide etengabe itxiz, urte sasoi guztietan. Pertsona batek ondoko etxebizitza edo goragoko edo beheragoko maila batean dagoen beste bat erosten badu, ohiko bizilekuari lotzeko eta azalera handitzeko, kontzeptu horrengatik ere desgrabazioa egin dezake.

Kenkarirako eskubidea ematen duten kopuru inbertituak eta aplikatu beharreko ehunekoak etxebizitza erosi eta birgaitzeko erabiltzen diren berberak dira.

Etxebizitza kontua

Zergadunek ohiko egoitza erosi, eraiki edo zaharberritu aurreko ekitaldietan aurreztutako diruaren kenkariak izan ditzakete, baldin eta etxebizitza kontuetan sartu badira.

Kenkariak eragina izan dezan, zenbait baldintza bete behar dira. Dirua kreditu-etxe batean eta kontu bereizi batean gorde behar da, baina ez da beharrezkoa etxebizitza-kontuaren berariazko izena izatea. Zergadun bakoitzak kontu bakarra eduki dezake, zergaren aitorpenean bereizita identifikatu beharko dena. Halaber, saldoak ohiko etxebizitza erosi, eraiki edo zaharberritzeko bakarrik erabili behar dira.

Erosketa lau urteko epean egin behar da, irekitzen denetik hasita. Baina krisiak kreditu-arazoak sortu dituenez, epe hori bi urtez luzatu zen, eta, nahiz eta ez duten desgrabatzeko eskubiderik ematen, zergadunek denbora gehiago izan dezakete beren etxea eskuratzeko.

Kenkarirako eskubidea duen gehieneko zenbatekoa 9.015 eurokoa da eta aplikatzen den portzentajea% 15ekoa.

Ezgaitasun arrazoiengatik egokitzeko obrak

Ezgaitasuna duen pertsona baten jarduna hobetzeko obrak egiten dituzten herritarrek ere ohiko etxebizitzan inbertitzeagatik kenketak egiteko eskubidea dute.

Aldaketa horien artean daude etxebizitzaren barnealdea eraberritzea dakarten obrak edo eremu publikoaren eta hiri-finkaren arteko pasabide gisa balio duten eraikinaren elementu komunak aldatzen dituztenak, hala nola eskailerak, korridoreak, igogailuak, atariak edo beste edozein elementu arkitektoniko.

Ezintasunagatik etxea egokitzeko kenkaria bateragarria da ohiko etxebizitzako beste inbertsio batzuekin

Desgrabazioaz baliatzeko, beharrezkoa da obrak beharrezkoak direla kalifikatzea irisgarritasunerako eta zentzumenen komunikaziorako, ezgaitasuna duten pertsonen garapen duina eta egokia errazteko. Hori IMSERSOk emandako ziurtagiriaren edo ebazpenaren bidez eginen da.

Ez da nahitaezkoa ezgaitasuna duen pertsona zergaduna bera izatea. Kenkaria egin daiteke, halaber, ezindua ezkontidea edo berarekin bizi den hirugarren gradurainoko ahaidea bada. Pertsona horietako edozeinek hartuko du etxebizitza jabe, errentari, azpierrentari edo usufruktudun gisa. Onuradun horiez gain, ezgaitasuna duten pertsonak bizi diren higiezinaren jabekide diren eta eraikinaren elementu komunak aldatzeko obrak egiten dituzten zergadunak ere aplika daitezke.

Kenkariaren oinarria da zergadunak ekitaldian etxebizitza egokitzeko obra eta instalazio gisa ordaindutako zenbatekoa. Kenkari honetarako eskubidea duen inbertsioaren gehieneko muga 12.020 eurokoa izanen da urtean. Inbertitutako zenbatekoen soberakina erregistratzen bada, ezin da hurrengo ekitaldietara aldatu.

Kasu honetan, kenkariaren portzentajea %20koa da, estatuko tartea (%10) eta autonomikoa (%10) batuz lortzen dena. Katalunian bakarrik, ehuneko hori %12koa da, eta, beraz, guztizkoa %22koa da.

Gainera, urteko 12.020 euroko muga ez da bateragarria beste kontzeptu batzuetarako ezartzen diren 9.015 euroekin, hala nola ohiko etxebizitza erosi, eraiki edo zaharberritzeko. Horrela, zergadun batek 2.404 euro ken ditzake egokitzapenagatik eta 1.352 euro etxebizitza erosteagatik.