Jarauntsi edo legatzea, dohaintza bat jasotzea edo egitea pentsatzea guztioi eragiten dieten gaiak dira, lehenago edo geroago. Eta beti ez da erraza aukerarik onena aukeratzea, kontu fiskalari erantzun behar baitiozu, zure aukeraren arabera aurre egingo diezun zergei. Duela aste batzuk jakin zen autonomia-erkidego batzuetako herritarrek dohaintzak egiteko interesa zutela, Gobernu berriak oinordetza eta dohaintzen gaineko zerga aldatzeko aukeraren aurrean. Zergatik hori? Hobe da dohaintzan ematea herentzian uztea baino, fiskalki hitz eginez? Egia esan, hurrengo lerroetan azaldu dugun bezala, dohaintza egitean aurreztea bizi den autonomia-erkidegoaren araberakoa da, batzuek hobariak baitituzte.
Dohaintza, fiskalki da aukerarik onena?
Dohaintza, Albaceteko notarioak, Eva María Paterna Martínezek dioenez, bi alderdiren arteko kontratua da: emailea (ematen duena) eta dohaintza-hartzailea (jasotzen duena). Dohaintzak, lagunarteko hitzetan, zerbaiten jabetza doan oparitzea eta transmititzea esan nahi du. Opariarekin, “aberastu egiten da dohaintza-hartzailea; dohaintza-emailea, berriz, pobrexeago geratzen da, oparitu duen ondasuna alde batera uzten baitu”. Eragiketa mota horiek ia erabat familiakoak diren edo harreman estua duten pertsonen aldeko zirkuluan egiten dira.
Irudia: Bru-nO
Dohaintza borondatezko eta doako eskualdaketa izan arren, eragiketa hori legez egitean, zergei aurre egin behar zaie. Hala, Paternak dioenez, dohaintza baten zergen kostuaren ikuspegitik, funtsezko alderdi batzuk hartu behar dira kontuan:
- Dohaintzak, dohaintzan ematen duenarekin ez ezik, zergak ere ordaindu beharra dakar (PFEZ), ondasun hori saldu eta prezioa lortu izan balu bezala. Errenta Aitorpena urtero egitean kontuan hartu behar da.
- Dohaintza-hartzaileak bi zerga ordaindu behar ditu dohaintza formalizatu eta hilabeteko epean. Dohaintzen gaineko zerga eta, higiezina bada, hirilurren balio igoeraren gaineko zerga (udal gainbalioa ere deitzen zaio).
Autonomia-erkidego gehienetan dohaintzen gaineko zergaren hobariak daude, ia salbuespenera iritsi arte. Baina, kontuz, hori bakarrik gertatzen da dohaintza seme-alaben, gurasoen, ezkontideen eta, kasu batzuetan, izatezko bikoteen alde egiten bada. Horregatik, oso garrantzitsua da kasu bakoitzean aplikatuko den lurralde-araudi zehatzari buruzko informazioa eskatzea. Izan ere, “ez da gauza bera ematea Murtzian eta Madrilen, autonomia-erkidego batean edo bestean hiltzea ere axolagabea ez den bezala”, dio notarioak.
Fiskalki, Eva María Paternak hau gomendatzen du: “Herentzian jaso arte itxarotea, helburua aurrezki fiskal handiena bada; izan ere, jaraunspena izanez gero, PFEZaren ordainketa aurreztuko genuke, hori baita, gainera, zenbatekorik handiena duena”. Baina ondasunak banatu nahi badira oinordekoen artean arazorik egon ez dadin, hobe da dohaintza-emailearen bizitzan dauden arazo horiek konpontzea.
Irudia: niekverlaan
Ondasunak emateko prozesua: azkarra eta erraza
Badago zailtasunik dohaintza bat egiteko edo edozeinek egin dezake? Dohaintza egitea oso erraza da eta bere ondasunen erabilera librea duen edonork eman ditzake; era berean, horiek onartzeko gaitasuna duen edozein izan daiteke dohaintza-hartzailea. Ondasunak irabazpidezkoak badira, bi ezkontideen adostasuna beharko da dohaintza bat egiteko.
Ondasunak irabazpidezkoak badira, bi ezkontideen adostasuna beharko da dohaintza bat egiteko.
Ondasun baten dohaintza formalizatu nahi baduzu, ez duzu tramite zailik egin behar: prozesu sinplea da. Dohaintza-emaileak eta dohaintza-hartzaileak notario baten bulegora jo behar dute, haren nortasunari buruzko dokumentazioa eta eman nahi den ondasunaren jabetzaren egiaztagiria aurkeztu. Ondasunen balioaren gutxi gorabeherako taula fiskal batzuk erabiliz, dohaintzan emandako ondasunen balioa kalkulatuko da eta, balorazio horren gainean, eragiketari lotutako tributazioa igorriko da.
Zein kasutan komeni da ematea?
Egoera batzuetan, zerga aldetik erakargarriak izan daitezkeen dohaintzak formalizatzen dira. Praktikan, ohikoak dira “gurasoek seme-alabei dirua ematea, seme-alabek beren etxebizitzak eros ditzaten funtsak edo laguntzak emateko”, dio adituak. Neutraltasun fiskala eta dohaintza horien kostu txikia direla eta, oso gomendagarriak dira. Gauza bera gertatzen da, adibidez, “65 urtetik gorako pertsonen ohiko etxebizitza ematea edo familia-enpresak ematea”, erantsi du.
Oinordetza eta dohaintzen gaineko zerga legez araututa dago eta Espainia osoan herentzia edo dohaintza baten onuradunei exijitzen zaie. Zer kargatzen da?
- Oinordetzak: zergak zure ondasunak legeztatzen dituen pertsona baten heriotzaren ondoren lortzen duzun ondare-gehikuntza zergapetzen du. Zenbat eta gehiago jaso oinordetzan, orduan eta gehiago ordaindu behar da.
- Dohaintzak: pertsona fisikoek inter vivos dohainik lortutako ondare-gehikuntzak dira kargaren xedea, ez ondasunak legatzen dituen pertsonaren heriotza.
