Lan-erreformarako Errege Lege Dekretuan araututako arau berria 2021eko abenduaren 31n sartu zen indarrean, nahiz eta 2022ko martxoaren 30era arte enpresek kontratazio-arau berrietara egokitzeko tarte bat izan. Otsailaren 3an Diputatuen Kongresuan baliozkotutako lege horren bidez, lan-harremanak eredu bidezkoago batera bideratu nahi dira, eta prekarietatea alde batera utzi nahi da, lan-merkatuko hainbat esparrutan eragiten duten aldaketa batzuekin. Aldaketa horien funtsezko puntuak artikulu honetan azaltzen ditugu.
Contratos
Legearen aldaketa nagusiak laneko behin-behinekotasunari eta prekarietateari aurre egitera bideratuta daude; beraz, kontratu-motak sinplifikatu eta aldi baterako kontratuetarako baldintzak mugatu egiten dira. Era berean, kontratazioetan gehiegikeria eta iruzurraren adibiderik handienean erabilitako obra eta zerbitzu kontratua ere kendu da.
13 Kontratu mugagabea
Lan kontratua mugagabetzat hartuko da. Hala, kontratu-mota hori indartu egiten da, ezinbestekoa baita “ekonomia lehiakorra eraikitzeko”, legeria berriak adierazten duen bezala.
Iraupen mugatuko kontratua (aldi baterakoa)
Espainia behin-behinekotasunaren Europako rankingaren buru da, “Europar Batasuneko batez bestekoaren aldean ia 12 puntuko aldea du” —zehazten du arauak—, eta, beraz, alderdi horretako erreforma ezinbestekoa zen. Hemendik aurrera, kontratu hauek bakarrik egin daitezke:
Produkzioaren inguruabarrak: jardueraren gehikuntza “noizbehinkakoa eta ustekabekoa” bada edo enplegu egonkor erabilgarriaren eta behar denaren artean denbora-desoreka eragiten duten oszilazioak badaude. Gorabehera horien artean daude urteko oporren ondoriozkoak. Iraupen mugatuko kontratua ekoizpenaren inguruabar horien ondorioa bada, gehienez ere sei hilabete iraunen du. Sektoreko hitzarmen kolektiboaren bidez, kontratu honen gehieneko iraupena urtebetera luzatzen ahalko da.
Lanpostua gordetzeko eskubidea duen langile bat ordezkatzeko. Kontratuan beti zehaztu behar dira ordezkatutako pertsonaren izena eta ordezkapenaren arrazoia.
Garrantzitsua! Arau hori betetzen ez duten kontratatuak finkoak izanen dira.
• Obrari atxikitako kontratu mugagabea
Irudia: JASO
Eraikuntzaren sektorearentzat berariaz artikulatuta dago. Obra eta zerbitzu kontratua desagertzean, eraikuntzako obra kontratua mugagabea izanen da. Eta langile bat kontratatu den obrako lanak amaitzen direnean, enpresak beste obra batean jarri edo prestatu beharko du.
Langileak eskaintza baztertzen badu edo lanpostu egokirik ez dagoelako ezin bada berriz jarri, kontratua iraungi egingo da, % 7ko kalte-ordainarekin, hitzarmen kolektiboan ezarritako soldata kontzeptuen arabera kalkulatuta.
▪ Aldizkako kontratua
Aldizkako langile finkoaren irudia indartzen da, urtaroko lanak edo denboraldiko jarduerei lotutakoak egiteko itundu daitekeena, urtaroko zereginetarako.
Langile horiei lan harremanaren denboraldiaren antzinatasuna onartuko zaie, eta ez benetan lan egindako aldiena bakarrik. Gainera, enpresak jakinarazi behar die ohiko lanpostu hutsak daudela.
Trebakuntza-kontratua
Hemendik aurrera bi mota bakarrik egongo dira:
Prestakuntza duala edo txandakakoa: ikasketa maila jakin bati dagokion gaitasun profesionala eskuratzeko sinatzen dira (LH, unibertsitatea, etab.). ).
Praktika profesionala lortzea: ziurtagiria lortu ondoren gehienez hiru itundu ahal izango dira, eta sei hilabete eta urtebete bitartean iraunen dute.
SAREA mekanismoa
Enplegua Malgutzeko eta Egonkortzeko Sarearen Mekanismoa sortu da, lanaldia murrizteko eta lan-kontratuak eteteko neurriak eskatzen dituzten enpresetan lana gehiago mantentzeko.
Bi modalitate daude:
Egoera makroekonomiko orokorra dela eta, egonkortze-tresna gehigarriak hartzea gomendatzen bada. Urtebete iraungo luke.
Sektorekoak, birkualifikazioa edo trantsizio profesionaleko prozesuak beharrezko egiten duten aldaketa iraunkorrak. Gehienez ere urtebete iraunen dute, eta sei hilabeteko bi luzapen egin daitezke.
RED mekanismoa hainbat ministerioak batera proposatuta aktibatuko da.
ERTE enpresako berrikuntzak
ETOP
Ekonomia, teknika, antolaketa edo ekoizpeneko (ETOP) arrazoiengatik ERTE delakoak izapidetze errazagoa eta malguagoa izango du.
Ezinbesteko arrazoiengatik ERTE
Gobernu-agintaritzaren erabakiek jarduera normalizatuari eragiten dizkioten eragozpenak edo mugak gehitzen dira ezinbesteko kasutzat.
ERTE aplikatu ahal izateko, Lan eta Gizarte Segurantzako Ikuskaritzaren nahitaezko txostena beharko da, eta lan-agintaritzak bost eguneko epean ebatzi beharko du (isiltasun positiboarekin). Lanaldia %10 eta %70 bitartean murriztuko da.
Negoziazio kolektiboa
Enpresa-hitzarmenaren lehentasuna. Goragoko arloetakoei eusten zaie, besteak beste, honako arlo hauetan: aparteko orduen ordainketa eta konpentsazioa; txandakako lanaren ordainsaria; ordutegia eta lan-denboraren banaketa; oporren urteko plangintza; erantzunkidetasun eta adiskidetze neurriak, etab.
Esparru handiagoko hitzarmena nagusitzen da oinarrizko soldataren eta soldata osagarrien zenbatekoari dagokionez, enpresaren egoerari eta emaitzei lotutakoak barne.
Hitzarmen kolektiboen ultraaktibitatea berreskuratzen da. Salaketatik urtebete akordiorik gabe igaro edo negoziazio-prozesuan akordiorik lortzen ez bada ere, hitzarmen kolektiboak indarrean jarraituko du beste akordio bat lortu arte.
Kaleratzeak
Ez da aldaketarik izaten kaleratzeetan. Hala, kaleratzeagatiko kalte-ordainek 2012ko erreformak ezarritako moduan jarraitzen dute, eta, gainera, izapide-aldiko soldatak ez dira berreskuratuko bidegabeko kaleratzea dagoenean.
Hori dela eta, besteak beste, ezkerreko langileen eta alderdi politikoen ordezkari batzuek uste dute “ez dituela indargabetzen 2012ko lan-erreformaren alderdi kaltegarrienak, eta lege honek huts egiten duela”.
