Gaur egungo egoera ekonomikoan, beldur orokor bat dago oraindik ere: noiznahi deituko digute nagusiaren bulegora, eta elkarrizketak inork entzun nahi ez dituen hitz beldurgarri horiek amaituko ditu: “Asko sentitzen dugu, baina kostuak murrizteko plan bat dela eta, kaleratze kolektiboaren espediente batean sartu zaitugu”. Nagusiei eta enpresaburuei hainbeste gustatzen zaie hitz horiek esatea eta langileei entzutea. Baina kaleratu ondoren, zer egin daiteke ondoren? Lana galtzea da pertsona baten bizitzako gertaera dramatikoenetako bat. Jasaten diren ondorio psikofisikoak antsietatea, autoestimuaren narriadura eta bestelako asaldura emozionalak dira, eta, gainera, halako blokeoa dago, enplegu berri bat azkar lortzeko estrategiak eta ekintzak garatzea galarazten duena.
DBM aholkularitzaren esperientziaren arabera (profesionalak birkokatzeko lanetan espezializatua), kaleratzearen ondoko 48 orduak funtsezkoak dira birkokatzeko etorkizuneko aukerak ez suntsitzeko. Iritzi horrekin bat dator Máximo Sant aditua, ‘Te despido, zorionak!’ liburuaren egilea. Hark lana bilatzen hastea gomendatzen du kaleratzeko gutuna jasotzen duen une beretik. Urte hauetan balio handia izan du kontseilu horrek, krisi ekonomikoa eta lan-merkatuko eskaintza-eskasia direla eta. “Liburu eta web orri askotan entzun dut ‘eman atsedenaldi bat’, ‘hausnartu’, ‘lana aurkitu baino lehen, galdetu zeure buruari’ eta antzekoak. Nik justu kontrakoa esango nuke: lehenbailehen hasi lana bilatzen”, dio Máximo Santek. “Kaleratzearen biharamunean lanik aurkitzen ez bada ere, ez da ona itotzea: igurikimenak eta errealitateak bereizi behar dira. Baina ez da ahaztu behar bilatzen duenak aurkitzen duela”, jarraitzen du.
Lana bilatzeko gida espresa
Lanik gabe geratzen direnek ahalik eta lasterren ekin behar diote lanari. Kaleratzearen berri eman eta hurrengo 48 orduetan, komeni da jokabide-arau batzuei jarraitzea, ahalik eta azkarren lan berri bat aurkitzeko.
Familiakoekin eta lagunekin komentatu. Lanik gabe geratzen diren pertsona askok lagunak, senideak eta ezagunak kaleratzea aipatzen dute, berria jakin bezain laster. Gomendagarria da, eta are eramangarriagoa egiten du trago txar hori. Baina praktika hori ohikoa da Espainian, eta, horren ondorioz, hurbilekoek ez dakite nola jokatu lanetik botatako profesionalaren alde. “Mezu hau zabaldu aurretik, inguruko pertsonek aukera profesionalak bilatzen nola lagundu argi izan dezaten, mezu koherente bat hausnartu, pentsatu eta artikulatzea gomendatzen dugu”, esan du DBM aholkularitza-enpresak.
Zuhurtziaz jokatu eta lehengo enpresaz gaizki ez hitz egin. Kaleratutako langileek irribarre egiten dute kaleratzea ezagutzen dutenean eta enpresa irtenari buruz gaizki hitz egiten hasten direnean. Erreakzio ulergarria izan daitekeen arren, epe luzean aurka egiten duen jarduteko modu bat da. Horrela lan egiten duten profesionalek birkokatzeko aukerak murrizten dituzte; izan ere, praktikan, gutxi dira aurreko enpresaz gaizki hitz egiten duten pertsonak kontratatzen dituzten giza baliabideen arduradunak. Pertsona gatazkatsutzat hartzen dira, eta haiekin arazoak sor daitezke etorkizunean. Are gehiago, baliteke ezagunak berak ez arriskatzea gatazkatsutzat hartzen duten norbait gomendatzera.
Aurreko enpresaren aurrean ospe onari eustea. Bizitza profesionalak buelta asko ematen ditu, eta baliteke, lehenago edo geroago, berriro enpresan lan egiteko aukera izatea, edo enpresan lan egin duten profesional batzuekin batera. Beraz, ez da komeni oldarkor jokatzea. Ez da errebantxa bilatu behar, ezta kanporatutako pertsonarekin portaera ona izan ez duten langileekin ere. Langile ohiak bere izen ona eraman behar du profesional gisa, eta, errebelakeria dela eta, erreferentzia onak gal ditzake.
Kaleratzen duen enpresan gomendioak bilatzea. Buru hotza eduki behar da, baita lehengo buruen edo enpresan jarraitzen duten beste profesional batzuen artean gomendioak bilatzen saiatu ere. Batez ere, kaleratzea arrazoi ekonomikoengatik izan bada eta nagusiak lan errendimenduarekin gustura egon badira. Kasu horietan, gomendio bat eman edo beste enpresa batzuetan harremanak izan ditzaketen enpresetako pertsona guztiak hartu behar dira kontuan. Ez zaie zalantzarik egin behar gomendio-gutun bat eskatzeko, oso tresna erabilgarria izango baita enplegu berri bat bilatzeko. Gomendio-gutuna testu labur bat da, eta horren idazketa estandarra honen antzekoa izan daiteke: “Juan Pérezek 2005 eta 2010 urteen artean lan egin du enpresa honetan, gogobetetasun osoz eta errendimendu ezin hobearekin. Denboraldi horretan, behar bezala egin ditu Kontabilitate Sailean espezializatutako lanak”. Dokumentuak enpresaren izena eta kargua, sinadura eta zigilua izanen ditu.
Kontrol emozionalari eustea. Pertsona gehienen ustez, enplegua galtzearen aurreko berehalako erreakzioak bost fase emozional desberdinetatik igarotzen dira: shocka, ukazioa, haserrea, depresioa eta egoera onartzea. Esperientziak emozio-kurba horretatik pasatzea ezin dela saihestu frogatzen badu, kontrol emozionala berriz osatzeko berehalako neurriak hartzeko balio behar du, eta ahalik eta azkarren lan berri bat aurkitzeko. Bizi dugun sentsazio orokorra balio-galtzea da. Langileak ez dira lehen bezala sentitzen, alferrikakotzat (edo beste batzuk baino erabilgarritasun gutxiagokotzat) jotzen direlako ideia dute eta, horregatik, beren zerbitzuak alde batera uzten dituztelako. Horregatik, oso azkar pasatu behar da lehenengo lau faseetatik (minututan edo ordutan, ahal bada), azkenari ekiteko, hots, egoera onartzeari.
Bilatu enplegu berria
Harremanak dira biderik eraginkorrena, eta horregatik jakinarazi behar zaie lan bila dabiltzala.
Kaleratzea jakin ondoren, une berean edo hurrengo orduetan hartu beharreko neurriak ezagutu ondoren, enplegu berri bat bilatzeko unea iritsi da. Lehengo nagusien edo enpresa utzi berrian lan egiten duten beste profesional batzuen gomendioa eskatzeaz gain, beste aukera batzuk ere badaude:
Kontaktu-sarera jo. Neurri hori berehala hartu behar da. Frogatuta dago biderik eraginkorrena dela. Lanpostuen %65 eta %70 artean networking deritzonaren bidez sortzen direla kalkulatzen da (lagunen, ezagunen edo lehengo lankideen gomendioak). Une egokia da ibilbide profesionalean egin diren kontaktuak erabiltzeko. Lan bila dabiltzala jakinarazi behar zaie kontaktu-sareko pertsonei, eta lortu nahi den lan-mota zehatz-mehatz azaldu.
Oso zaila da helburu zehaztugabeak dituen norbaiti laguntzea: “Ahalik eta azkarren aurkitu nahi dut lana finantzetan”. Horregatik, gaitasun pertsonalak zehaztu eta kontaktu-sarea zabaldu behar da. Egokia da sektoreko ekitaldi eta hitzaldietara joatea eta Linkedln bezalako sare sozialen web guneak erabiltzea. Ez da ikusi behar sare sozialetako lankidetza leku eta une jakin batean gertatzen den zerbait dela. Hautagai onenak beren sektoreko beste profesional batzuen bila dabiltza beti, haiekin harremanetan jartzeko: bankuan, denda batean edo jatetxe batean. Hurrengo lan-eskaintza edozein tokitatik etor liteke. “Horregatik, ez da mugatu behar bere sektoreko ekitaldi edo programetan harremanak izatera”, esan du Rafael Vidalek, Robert Half International España aholkularitzako adituak.
Curriculum vitae-aren hainbat bertsio. Baliteke curriculuma eguneratuta ez izatea; beraz, azkar jardun behar da CV berria eta aurkezpen-gutuna prestatzeko, bilaketa-prozesua hasteko. Curriculuma bilakaeraren isla gisa hartu behar da, ez dokumentu estatiko gisa. Adituek gomendatzen dute hainbat bertsio prestatzea, lortu nahi diren lanpostuetara edo helburuko enpresa-motara egokituak. Horrek adierazten du interes handia dagoela lanpostu egokia bilatzeko.
Zergatik zaude langabezian?
Kaleratu ondoren, elkarrizketak egiten dituzten enpresetako giza baliabideen arduradunek bi galdera zail egin ditzakete. Erantzunetan komeni denaren arabera lortuko da lanpostua, edo ez. Hona hemen bi galdera horiek: “Zergatik bota zizuten lehengo enpresatik?” (bertsio ofiziala) eta “Zer uste duzu gertatu zela?”. Galdera horiei erantzun arrazoitua eta arrazoizkoa eman behar zaie, eta gai horri buruz hitz egin behar da, lehengo enpresari eta, are, aurreko nagusiei buruzko iruzkin positiboen bidez. Hauxe da gomendio-gutuna erakusteko unea.
Eskaintzen diguten lehen lana onartu behar al da?
Enplegu berriaren alde onak eta txarrak aztertu behar dira. Erabakiak oso ondo hartu behar dira, batez ere ustekabeko eskaintzei dagokienez. Jende askok onartzen du eskaintza, soldata aurreko enpresarena baino txikiagoa izan arren. Arrazoia? Hurbiltasuna, lan giro ona edo ordutegia bezalako konpentsazioak lortzen dituztela uste dute. Batez ere, funtsezkoa da trantsizio-aldia dela pentsatzea, hobeto ordaindutako beste lanpostu bat aurkitzen den bitartean.
Zergatik ez gara lanbidez aldatzen?
Lanik gabe gelditzean, orain arte lan egin duten sektorean lan berri bat aurkitzen saiatzen dira gehienak. Baina, agian, ideia ona izan daiteke langabezia-egoera bat aprobetxatzea, lanbidearen norabidea aldatzeko eta karrera edo jarduera aldatzeko. Bizitza osoan aseguruen sektorean lan egin duen norbaitek ez du zertan lana bilatu aseguru-etxe batean bakarrik, bere ezagutzak kontabilitatean edo administrazioan aplikatzeko ere erabilgarriak izan baitaitezke. Faktore hori ez da kontuan hartu behar.
Gaur egungo krisi egoeran, oso langile gutxi daude ziur beren egungo lanpostua epe labur edo ertainean mantenduko dutela. “Kaleratutako langile gehienek ez zuten kaleratzea espero, ez une hartan, edo beren burua engainatzen zuten. Nire aholkua da, seguru sentitzen bazara ere, oso seguru, baina zure enpresan oso seguru, aukera horretaz pentsatzea”, gomendatzen du Máximo Santek. Zenbait aholku jarrai daitezke lana galdu aurretik, eta, hala bada, arin erreakzionatu:
- Enpresak abian jartzen dituen prestakuntza ikastaroekin (hizkuntzak, trebetasunak, etab.) gaitasun profesionalak hobetzeko aprobetxatzea.
- Profesionalen eta sektorearen topaketetan parte hartzea, harremanen sarea gizentzeko.
- Enpresaren, lehiaren konpainien eta sektore osoaren martxa ekonomikoari buruzko informazioa bilatzea, bai estatu mailan bai mundu osoan (nazioartean presentzia duen enpresa batean lan eginez gero).
- Kaleratzekotan lan egin ahal izango litzatekeen enpresei buruzko datu-base on bat prestatzea: funtsezko zuzendarien eta giza baliabideen arduradunaren izenak, proiektu berriei buruzko informazioa, etab.
- Interneteko sare sozialetan aktiboki parte hartzea, etorkizunean kontaktu interesgarriak egin baitaitezke.
