Beherapenek, hau da, arropa, oinetakoak, osagarriak, altzariak edo etxetresna elektrikoak merke-merke eta merke erosteak, jarduera ekonomikoa bultzatzen du eta pertsona eta familia askorentzat erabilgarria da. Hornikuntza-ekintza bat dira, baina baita entretenimendu kontsumista bat ere, jarraitzaile asko dituen bi urteko liturgia; zerbait izango dute, zalantzarik gabe, hainbeste jendek zain ditzan eta atxikipen hauskaitzarekin goza dezan. Haien leialentzat, ohitura atsegina dira; batzuek hilabete batzuk daramate dirua aurrezten, orain dirua izateko, jatorrizko prezioan debekatzen zaiena eskuratzeko edo etxeko produktuak erosteko, haien kostua nabarmen murrizten baitute. Denboraren joanak, asteen igarotzeak, uneko kitzikapena erabat lausotuta eta erosketaren ekintza oldarkorra ahaztuta, balantza gisa balio du, eta erakutsiko du ea berokia edo arropa erosketa ona izan zen. Galdera erabilgarri bat da: pozik erosten du Edo, agian, zenbat zoriontasun sortzen du erosteak, eta zenbat iraungo du asebetetzeak? Erosketaren aukera-adierazle tradizionalak honako hauek ziren: estaltzen duen beharra, prezioaren beherapenarekin aurreztutako dirua eta kontsumitzailearen diru-eskuragarritasuna ordainketari aurre egiteko. Horiek guztiek balio dezakete, eta denak dira bateragarriak erabakiak zentzuz hartzearekin eta erosketa bakoitzari buruz hausnartzearekin, batez ere garestienei buruz. Eta, jakina, kontsumitzaile gisa eskubideak ezagutu eta erabiltzea.
Kalitate bera prezio txikiagoan
Zentzuzko kontsumoa egiteko maximoari eusten bazaio, familiako kide bakoitzaren beharren edo nahien arteko oreka gordetzen bada eta muga gisa finkatutako gastua gainditzen ez bada, beherapenak dirua aurrezteko edo ahalik eta ondoen gastatzeko aukera izan daitezke, ikusten den moduan. Izan ere, gaur egungoa bezalako krisialdietan —herritar bakoitzeko batez besteko gastua 95 eurokoa izango dela aurreikusten baita—, beherapen-kanpainak oldarkorrago egiten dira; orain arte saldu ez diren produktuei irtenbidea emateko presak, eta zeruko musika entzuteko beharrak, kutxa erregistratzaileak ireki eta ixteak eta funtzionatzen ari diren kreditu-txartelek eragindakoak, %80 merkeago egiten dute erosketa hori (%50). Sustapenen baten ondorioz produktua beheratuta egon bada, deskontu-ehunekoa aplikatuko zaion erreferentzia-prezioak dagoeneko hobaria izan duena izan behar du.
Legeriak hertsiki debekatzen du merkealdietan artikulu akastunak edo tara handikoak saltzea
Indarrean dagoen araudiak hertsiki debekatzen du artikulu akastunak edo merkealdiak dirauen bitartean haiek saltzea, salmenta mota hori dela zehazten ez bada behintzat. Horrekin, bereizi egin nahi dira prezio apaleko aldi horiek eta beste merkataritza-jarduera batzuk, hala nola saldoak —hondatuta egoteagatik edo oso zaharrak izateagatik merkatu-balioa galdu duten artikuluak—. Ez dira nahasi behar, halaber, salbuespen gisa eta jarduera uzteagatik edo lokala aldatu eta berritzeagatik produktuak ohi baino merkeago saltzen diren likidazioekin. Dendaren kanpoko kartelei erreparatzea komeni da, beheratutako artikuluak zein merkataritza-jarduerarekin saltzen diren jakiteko.
Etiketa: hasierako prezioaren eta beheratuaren erakusleihoa
Publizitate-erakargarriez edo erakusleihoen protagonismoa bereganatzen duten deskontu-ehunekoak dituzten banderatxo handiez gain, beherapenak piezaren etiketan agertu behar du nahitaez. Gainera, beheratutako artikulua arropa-jantzia bada, etiketak garbiketa- eta lisatze-jarraibideak izan behar ditu, eta jantzigintzako materialen eta enpresa fabrikatzailearen datuen berri eman. Bestalde, nahitaezkoa da prezio bikoitza adieraztea: artikuluaren hasierako kostua eta egungo merkealdia agertu behar dira. Etiketa patxadaz aztertu behar da. Hasteko, gutxienez %20ko deskontua aplikatu ohi zaio sasoi altuaren zenbatekoari, eta, oro har, ehunekoak gora egiten du egunak igaro ahala. Praktikan, establezimendu batzuek pegatinen bidez estaltzen dute aurreko prezioa. Fidatzen ez bada edo zalantzaren bat badu, dendako langileei galdetzea da onena.
Establezimenduek onartu behar dute publizitatean eskainitakoa nahitaez bete beharrekoa dela, eta hala jasotzen da kontratuaren klausuletan. Hala ere, saltokiak erabakiko du noiz bukatu edo aldatuko diren publizitatearen bidez iragarritako baldintzak. Beraz, erostera abiatu aurretik, komeni da ziurtatzea eskaintzak indarrean jarraitzen duela.
Bermeek ez dituzte deskontuak ulertzen
Gaur egungo araudiak ez du onartzen interpretazio arrarorik edo bildurik: merkealdietan, haietatik kanpoko berme berak eskaini behar dira, eta beheratutako produktuak, berriz, beheratu gabekoen berme berberak. Aldaketak eta itzulketak egiteko politikak urteko beste garai batzuetan indarrean daudenen berdinak izanen dira. Merkeago erosten den artikulua etxetresna elektriko bat edo bermea duen beste edozein bada, egiaztatu egin behar da dokumentuak zer ondasun edo objektu den, saltzailearen izena eta helbidea, iraupena (gutxienez bi urtekoa izan behar du) eta estalduraren lurralde-sarea dituela. Establezimenduak, bestalde, ez daude beharturik egoera onean dauden artikuluen itzulketak onartzera, baina ohikoena baimena ematea da. Beste arrazoi batzuengatik urtean zehar aldaketak onartzen badira, beherapenetan ere onartu beharko dira. Aldiz, saltoki batek merkealdietako itzulketak ez onartzea erabakitzen badu, jakinarazi eta argi eta garbi adierazi behar du bere saltokian. Merkealdian, kontsumitzaileak, hasi aurretik, erositako produktu bat aldatu edo itzuli nahi izaten du; kasu horretan, dendak erosi zuen unean ordaindu behar du artikuluaren prezioa, eta ez merkealdian bere etiketatik zintzilik dagoena.
Kreditu txartelaren bidezko ordainketa onartzea nahitaezkoa da urte osoan onartzen duten establezimenduentzat.
Merkealdiak altzari bat edo epeka ordaintzeko aukera ematen duen edozein ondasun erosteko erabili badira, kontratuan klausula bat sartu behar da, produktua entregatu eta hurrengo hiru egunetan desegitea ahalbidetuko duena. Etxez etxeko salmentaren edo katalogoaren bidez erosi bada, zazpi egun izango dira merkantzia jasotzen denetik produktua itzultzeko.
Ordaintzeko moduei dagokienez, ez da alderik egon behar merkealdiaren eta urteko gainerakoaren artean. Kreditu txartelaren bidezko ordainketa onartzea nahitaezkoa da urte osoan onartzen duten establezimenduentzat, non eta ez den, ikusteko moduan, kontrakoa adierazten. Aukera honek ez du prezioaren gaineko errekargurik ekarri behar. Dendak, oro har, konponketak kobratzen ez baditu (lepoak, mahukak, gerria estutzea…), baina merkealdiak iraun bitartean kobratu nahi baditu, letreroen bidez adierazi behar du gastu hori bezeroen kontura dela.
Eskubide berberak urte osoan
Beherapenetan, urteko beste edozein garaitako eskubide berberak ditu kontsumitzaileak. Horregatik, dendaren batek errespetatu ez dituela uste badu, erreklamazio-orria eska dezake eta arazoa adiskidetasunez konpontzen saia daiteke. Kontsumitzailearen Informaziorako Udal Bulegora, kontsumitzaileen elkarte batera edo Kontsumoko Arbitraje Batzordera ere jo daiteke.
Erosi berri den produktuarekin edozein izapide egiteko -tamaina, modeloa, artikuluaren itzulketa, etab.-, erosleak faktura edo erosketa-tiketa aurkeztu beharko du, merkataria behartuta baitago hura ematera. Ordainagirian produktuaren izena, erosketa eguna eta prezioa agertu behar dira, baita dendaren izena ere. Datu horietakoren bat falta bada, idatziz jartzeko eska dakioke dendariari.
Beherapenetatik bizirik irauteko 10 aholku
Aholku hauei jarraitzea komeni da merkealdiei ahalik eta etekin handiena ateratzeko:
- Beharrezko artikuluen zerrenda egin, gastatuko den gehieneko kopurua finkatu eta bi mugak errespetatu; bestela, ez du zentzurik horiek ezartzeak.
- Beste denboraldi batzuetako artikuluak edo tararen bat dutenak ez onartzea beheratutzat. Merkealdietan saltzen diren produktuek gutxienez hilabetez egon behar dute salgai establezimendu berean. Beheratutako produktuek kalitate bera eskaini behar dute prezio txikiagoan.
- Ziurtatu artikuluaren etiketak, bai arropa, bai etxetresna elektrikoa edo bestelako produktua bada, prezio bikoitza duela: hasierakoa eta beheratua. Establezimenduak behartuta daude biak adieraztera.
- Ez utzi presaka, bultzaka eta lehen egunetako estuasunean. Erosketa oldarkorrak ez du ezer onik, eta erosketa asegabe askoren kausa da. Gainera, egunak joan ahala, prezioak jaitsi egiten dira. Egia da gehien eskatzen diren produktuetako batzuk lehenago ere desagertzen direla; horregatik, komeni da berehala erostea.
- Aldaketak eta itzulketak egiteko indarrean dauden politikek urteko gainerakoetan aplikatzen direnen berdinak izan behar dute.
- Etxetresna elektriko bat erosten bada, artikuluak ohiko prezioarekin duen berme-epe bera eskatu behar da. Dokumentazioa zigilatuta eta behar bezala dagoela egiaztatu behar da.
- Urtean zehar kreditu-txartelen bidez ordaintzea onartzen duten establezimenduak behartuta daude beherapenetan eta prezioaren gaineko errekargurik gabe ere ordaintzera.
- Gorde erosketa-tiketa. Horiek aurkeztea ezinbestekoa da edozein itzulketa edo erreklamazio egiteko. Dendariek nahitaez eman behar dute.
- Merkealdietan erosteko kreditu azkarrak kontratatzea ez da gomendagarria: oso garesti ateratzen dira, interes handia dutelako.
- Beherapenetan, kontsumitzaileek urteko beste edozein unetan dituzten eskubide berberak dituzte. Errespetatu ez direla uste bada, erreklamazio orria eskatu eta arazoa adiskidetasunez konpontzen saiatu behar da.
- Gatazkarik izanez gero, Kontsumoko Arbitraje Sistemara jo behar da. Zigilu horrek bermatzen du erreklamazio, laudoa edo ebazpena azkar, doan eta inpartzialtasunez egingo dela, epaitegietara iritsi beharrik gabe.
