Nola eta noiz jakinarazi enpresa utzi dela

Zenbat denboraz jakinarazi behar dio langileak enpresa uzten duela? Langileak bere lan kontratura jo beharko du. Bertan aurreabisurako epea zehazten ez bada, bere hitzarmen kolektibora jo beharko du. Horrelakorik ez badago edo bertan aurreabisurako eperik aurreikusten ez bada, doktrinak 15 eguneko epea ezartzen du. Baina gauza bat legeriak jasotzen dituen gutxieneko eskakizunak dira, eta beste bat, oso desberdina, zentzu komunak aholkatzen duena, langileak une horretan bere enpresan bizi duen lan-egoera edo harekin lortzen den akordioa. Adituen arabera, egoera horren ondorioz, enpresaren irteera-epea luzatu edo murriztu egin daiteke.

• Epe luzatua: ohikoa izan daiteke langilea une horretan proiektu jakin batean murgilduta egotea. Horren martxa arazo larria izan daiteke enpresarentzat; izan ere, enpresak berehala aurkitu beharko du enpresaz arduratuko den ordezko bat, batzuetan erraza ez den lana.

  Kasu horietan, zenbait langilek enpresarekin konpromisoa hartzen dute proiektuak bukatu arte edo enpresak haiek ordezkatzeko hautagai egokia aurkitu arte ez uzteko. Erabaki horren ondorioz, lagunartekoa izango da irteera.' Nork daki, denborak aurrera egin ahala, konpainia berera itzuliko den? Halaber, komeni da pertsonalki arduratzea egiten den lanari buruzko informazio guztia emateaz, haren sarrera errazteko.

• Epe murriztua: beste egoera batzuetan, langilea 15 egun baino gutxiagoko epean atera daiteke, baldin eta enpresak eragozpenik jartzen ez badu. Hori gertatzen da bukatzeke dagoen lanik ez dagoenean edo enpresa berriak langile berria lehenbailehen lanean hasteko eskatzen duenean.

Zer gertatzen da langileak oraindik hartu ez dituen opor egunak baditu? Enpresarekin ados jartzen den aldiro, oporrak baino zenbat egun lehenago uzten ahalko dio bere lanpostura joateari. Langileak baja-eguna baino 15 egun lehenago jakinarazi behar badu eta zortzi opor-egun hartzeko geratzen bazaio, aurreabisu-gutuna eman zuenetik zazpi egun igaro eta gero, lanera ez joateko aukera izango du.

Gerta liteke, halaber, 15 opor-egun baino gehiago zain izatea. Zer gertatzen da orduan? Langileak 15 egun lehenago abisatu behar badu eta 20 opor egun hartzeko geratzen bazaio, langileak bere lanpostura ez joateko aukera izango du borondatezko bajaren gutuna aurkezten duen unetik, betiere enpresarekin ados jartzen bada, baina hartu ez zituen bost oporren zenbatekoa finikitoan jaso beharko du.

Baldintza normaletan, lana uztean enpresaren prozedura eta kanalei jarraitu beharko litzaieke. Arrazoizkoena da erabakia jakinaraztea, lehenik eta behin, nagusi zuzenenei eta, ondoren, Giza Baliabideen arloko arduradunari. Komunikatzeko moduari dagokionez, ez da komeni hitzez bakarrik adieraztea, baizik eta dokumentuen bidez jasotzea. Hona hemen prozedurarik gomendagarriena:

• Langileak, lan harremana iraungitzeko borondatea adierazten duen jatorrizko gutunarekin batera, haren kopia bat aurkeztu beharko du. Bi agiriak langileak berak sinatu beharko ditu, bai eta enpresak sinatu eta zigilatu ere, kontratuan edo hitzarmen kolektiboan ezarritako aurreabisurako epea eman dela egiaztatu ahal izateko.

• Langileak burofax bat ere bidal diezaioke enpresari, Giza Baliabideen Sailari zuzendua; izan ere, enpresak kontratua deuseztatzeko duen borondatearen froga fede-emailea da, eta enpresari aurreabisurako ezarritako epea ematean borondate hori adierazi izanaren froga.

• Borondatezko bajaren jakinarazpenak honako hauek jaso behar ditu: kontratua suntsiarazi nahi duen pertsonaren izen-abizenak, zein egunetan egiten den eta langile interesdunaren sinadura.

• Baja jakinarazpenean, gainera, baja zein egunetan ematea nahi den adierazi behar da, eta kontratu edo hitzarmen bidez ezarritako aurreabisu-denbora errespetatu behar du. Horietan ezer ezartzen ez bada, komenigarria da baja eman nahi den eguna jakinarazpena egin eta 15 egun naturalekoa izatea gutxienez.

Baina langile guztiek ez dute jarduera-ildo horri jarraitzen. Zer ondorio izan ditzake kargu-uztea ezarritako epeetan ez eskatzeak? Gai hori ez dago legez araututa; beraz, langileak bere lan-kontratuan ezarritakora jo beharko du, edo, halakorik ezean, aplikagarri zaion hitzarmen kolektibora, garaiz ez jakinaraztearen ondorioak jakiteko.

Hitzarmen kolektiboetan ezarri ohi denez, lana utzi dela behar den denborarekin jakinarazten ez bada, enpresak langileari dagokion likidaziotik deskontatu ahal izanen ditu aurretik abisatu gabeko egunak. Enpresak deskontu horri uko egiten diola ulertuko da, likidazioaren unean egiten ez badu.

Langileak ez du zertan zehaztu zergatik alde egiten duen enpresa. Hala ere, ez da beharrezkoa urrats batzuk egitea irteera modu dotorean eta modu txarrean egin dadin. Hona hemen gomendio batzuk:

• Argumentu-zerrenda ona izatea: kasu askotan, eta arazoak saihesteko, komeni da argumenturen bat prestatuta izatea. Langilea gutxietsita sentitzen bada eta enpresan lan egiteko zentzurik ez badu, oso zaila da azalpenak ematea. Kasu horretan, adituek arrazoi pertsonalak alegatzea edo karrera profesionala birbideratzeko beharra planteatzea gomendatzen dute. Edozein nagusi arduratsuk arrazoi logikotzat hartzen du argudio hori. Hori dela eta, zenbait buruk laguntza eskaini ahal izango dute alternatibak bilatzeko eta beste lan bat aurkitzeko harremanak errazteko.

• Ahalik eta zuhurrena izatea: zenbait arrazoik, oso arruntak ez izan arren, pertsona batek enpresatik alde egiteko gogoa izan dezake, hala nola arraza-, politika-, kultura-, genero- eta sexu-bereizkeria. Egoera zail horien aurrean, komeni da konfidentzialtasunari eustea, Giza Baliabideen arduradunarekin harremanetan jartzea eta ibiltzeko arrazoia zuhurtasunez eta modu egiazki eta sinesgarrian azaltzea.
  

• Haserreak aurreikustea: batzuetan, nagusiak langile baten martxa gaizki hartu eta azalpenak eska diezazkioke. Ezusteko erreakzio horietarako prestatuta egon behar da, eta, azalpenak ematera behartuta egon ez arren, garrantzitsua da lasai egotea. Adeitasunez hitz egin behar zaio, baita enpresan ikasitako guztia eskertu ere.
  

Langile bat enpresa batetik bere borondatez joaten bada, ez du kalte-ordainik jasotzeko eskubiderik. Hala ere, badago irtenaldia abantailaz negoziatzeko formularik. Zuzendaritzari motibatuta dauden eta dagoeneko enpresan gustura ez dauden profesionalak izan ohi dira, baina enpresan jarraituko dute. Normala denez, enpresei ez zaie interesatzen profesional bat egoera horretan mantentzea eta, askotan, kalte-ordain partziala negoziatzeko aukera izaten dute.

Gerta daiteke, halaber, langileak susmatzea enpresari komeni zaiola joatea. Hala balitz, akordio batera iristen eta irtenbide adostua eskaintzen saia naiteke, antzinatasunaren eta soldataren araberako kalte-ordain justuarekin, gatazkarik gabe. Bestalde, alde egiteko unea plantillako arauren batekin bat badator, kalte-ordaina eskatzeko beste aukera on bat da. Kasu horretan, komeni da, arindu aurretik, erasandakoen zerrendarik egiten den aztertzea, baita baja-motak ere (pizgarriak, aurre-erretiroak, etab.). eta kalte-ordainak. Informazio horrekin, nagusiarengana edo Giza Baliabideen arduradunarengana jo behar da, pizgarriak jaso dituzten bajen artean borondatez sartzeko eskaintza azaltzeko.

Dimisio-gutuna eta gomendio-gutuna oso erabilgarriak dira enpresa uztea erabaki duen langile ororentzat.

• Dimisio-gutuna: hobe da laburra eta laburra izatea. Komenigarritzat jotzen bada, kargu-uztea eskatzeko arrazoia alega daiteke bertan. Hala ere, zabaldu egingo da, irteteko arrazoia "mobbing" edo laneko jazarpen morala edo sexu-jazarpena denean, epaimahai batean aurkezteko balioko duen proba bat osatzeko. Karta beti eskura ematea komeni da.

• Gomendio-gutuna: ez da komeni buruari gomendio-gutun bat eskatzea eta, etorkizunari begira behar izanez gero, erreferentzia onak ematen dituzten pertsonen izenak ematea. Oso erabilgarria izan daiteke langileak hautatzeko.