Zer izan nahi duzu handitan?

Baloratuak eta miretsiak izatea

Aintzatespena da haurrentzako balio garrantzitsuenetako bat. Gehienek futbolariak izan nahi dute, gizartearen mirespena dakarren jarduera. Nesken kasuan, lanbide desiratuena irakaskuntza da, onginarekin eta besteei laguntzearekin zerikusia duena. Eguneroko bizitzan eredu esanguratsua du, ongizatea ematen diena.

Pertsona gehienek haurtzaroan besteek asko baloratzen dituzten jarduerak egiten dituzte, Laura Palomares psikologoak eta Madrilgo Aurrerapen Psikologoen zentroko sexologoak dioenez. Nortasunaren garapen progresiborako erreferenteen bila dabiltzanean, haurrek lanbide nabarmenekiko interesa izaten dute, nola izan edo nolakoa izan behar duen jakiteko ereduak inspiratzen baitituzte. Neskek interes handiagoa dute besteen zaintzan diharduten lanbideekiko, hala osasuna nola irakaskuntza. Besteari eman eta dedikatzeko mezua oraindik ere emakumeak gizartean duen paper garrantzitsua da, haurtzarotik hartua.

Nola izan edo izan ona jakiteko ereduak inspiratzen dizkieten lanbideez arduratzen dira haurrak

Jarduera bat edo bestea aukeratzerakoan ere zuzeneko eragina dute hedabideek. Sozializazio-lanak zerikusi handia du haurren ehuneko handi batek kirolari izan nahi duelako, eta neskato askok, berriz, abeslari edo aktore lanetan jartzen dute arreta. Kirolariak (batez ere futbolariak) edo herritarren segurtasunaz arduratzen diren profesionalak (poliziak eta suhiltzaileak) heroiaren ordezkari dira. Irudi hau haurtzaroan jarraitu eta irrikatu egiten dute, batez ere haurrek, eta eredu aktiboagoa inprimatzen zaie. Nesketan, kulturaren eraginak edertasunaren edo ospearen mirespenera eramaten ditu.

Adinarekin aldatzen da

Haurrak hazi ahala, aldatu egiten dira lehentasunak? Erantzuna “bai” erabatekoa da. Nahiz eta kirolak, osasuna, irakaskuntza eta animaliekin zerikusia duten lanbideak adin guztietan egon lehen postuetan, haur txikienak kirolarekin eta animaliekin zerikusia duten lanak aukeratzen dituzte, eta helduek, berriz, irakaskuntzan eta osasunean jartzen dituzte beren helburuak. Inguruko erreferenteetatik abiatuta eraikitzen dute errealitatea adin txikikoek: familia, ikastetxea eta komunikabideak, marrazkietan eta fantasian oinarrituta.

Hazi ahala, adingabeek lanbide estereotipatuentzako arreta galtzen dute, besteen ñabardurak ezagutu ahal baitituzte.

Nerabezaroan, ordea, pentsamendua ez da oinarritzen benetako behaketetan, baizik eta errealitatearen esanahiari buruzko ondorioetan, are entzun edo birinterpretatu diren hipotesi edo proposamenetatik abiatuta ere. Etapa honetan mundu propioa sortzen da, errealitate partikularra. Pertsonak hazi eta beren nortasuna definitu ahala, lanbide estereotipatuenei zuzendutako arreta galdu egiten da, gainerako jardueren ñabardurak hauteman baitaitezke, beren interesekin bat datozenak.

Ez dute aita bezalakoa izan nahi

Haurrek jada ez dute interesik gurasoen lanbideetan. Urrats horiek egin nahi ez izatea hezkuntza-erreakzio bat da askatasun-ingurune batean. Gaur egun, txikienek independentziaz hautatu eta hartzen dituzte erabakiak, aurreko belaunaldiek ez bezala; azken horiek, kasu askotan, lanbide jakin batera behartzen edo bultzatzen zituzten mutilak.

Beatriz Becerro de Bengoa psikologoaren iritziz, pentsatzeko modu hori oso lotuta dago adinarekin; izan ere, haurra hazi ahala, imitatzen duen eredua aldatu egiten da: “aita edo ama izan nahi du, eta gizarte-ereduei jarraitzen die, uneko kirolari telebistazkoenei bezala”. Familia eta lana bateratzeko ezintasunarekin ere badu zerikusia fenomeno horrek, eta gurasoei seme-alabekin etxean denbora pasatzea eragozten die. Egoera horrek, kasu batzuetan, haurren berehalako erreakzioa eragin dezake, “aitei lapurtzen dien” lanbidea baztertzen baitute. Hala ere, haur batzuei ez litzaieke axola gurasoen urratsei jarraitzea -aitaren lanbideari heltzea baino gehiago-. Txosteneko datuek erakusten dutenez, haurren %8,3k eta nesken %5,6k gurasoen lan bera egingo lukete.