“Ikasleak dakiena da ikaskuntzan eragiten duen faktore garrantzitsuena. Jakin ezazu hori eta erakuts ezazu horrela”. David Paul Ausubel ikaskuntza esanguratsu deritzonaren aitaren esaldi horrek teoria kognitibo horren oinarri nagusia du. Munduko herrialde guztietako milaka irakaskuntza-gelatan arrakasta izan du duela 40 urte baino gehiagotik, eta ikaskuntza esanguratsuaren teoriaren helburua da hezkuntza-maila guztietako ikasleak curriculumeko edukiak pixkanaka eta modu esanguratsuan bereganatzeko eta atxikitzeko gai izatea, hau da, ikasitakoa ulertzea eta aldez aurreko ezagutzekin erlazionatzea.
1960ko hamarkadaren hasieran, David Paul Ausubel psikologo eta pedagogo estatubatuarrak ikaskuntza esanguratsua terminoa sartu zuenean didaktikaren eremuan, agian ez zuen imajinatu kontzeptu horrek mundu osoko ikasgeletan irakaskuntza- eta ikaskuntza-estrategiak eta -metodoak ezartzean izango zuen oihartzuna.
Teoria horren oinarria da nola ikasten den irakastea baino gehiago, ikasleen ikaskuntza kalitatezkoa izatea, zuzen ulertu eta sakontzea. Kalitatezko ikaskuntza horri ikaskuntza esanguratsua deitzen dio Ausubel-ek, eta ikasle batek irakasgai edo kontzeptu bati buruz dituen aldez aurreko ezagutzen eta jasotzen duen informazio berriaren arteko elkarrekintzaren bidez lortzen da, horrela, erlazionatzean eduki berriak errazago ikasi eta barneratu ahal izateko. Harreman-ikaskuntza horrekin kontrajarrita, non ikasitakoak zentzua edo logika hartzen baitu beste ezagutza batzuekiko lotura ezartzean, “kalitate txikiko” beste ikaskuntza mota batzuk egongo lirateke, nahiz eta batzuetan erabilgarriak ere izan daitezkeen, hala nola memoristikoa edo mekanikoa.
Ezagutza berri bat eraikitzen laguntzen du, zentzu handiagokoa eta epe luzeko memorian ezartzeko aukera gehiago dituena.
Baina ikaskuntza esanguratsua lortzeko, baliagarria da ezagutza berriak aurrekoekin lotzea, eta, horrez gain, aurreko esperientziarekin eta eguneroko egoerekin eta egoera errealekin erlazionatzea. Horrek lagundu egiten du ezagutza berri bat eraikitzen, zentzu handiagokoa eta ikasleen epe luzeko memorian kokatzeko aukera handiagoa duena. Esate baterako, nola hobe haur batek kenketa egiten ikas dezan eta eragiketa horren esanahia ondo uler dezan, txanpon batzuk emanez gozoki batzuk uler ditzan, praktikan matematikaren moduko irakasgai baten eguneroko erabilera egiaztatu ahal izateko; hala, esanahi eta zentzu praktikoa badute, ezagutza berriak hobeto ikasten dira.
Ikaskuntza esanguratsua sustatzea
Nola lor daiteke ikasleek ikasgelan egiten duten ikaskuntza esanguratsua izatea? Ausubel-ek zehaztu zuen bezala, edozein hezitzailerentzako lehenengo premisa ikasleak dakiena ezagutzea da, eta, horren ondorioz, ikasgelako helburuak eta plan didaktikoak diseinatzea, hau da, ikasleek curriculumeko edukiei buruz dituzten ezagutza teoriko eta praktikoetatik abiatuta.
Bestalde, garrantzitsua da hezkuntza-materiala eta -edukiak antolatzea, gero esanahiak erlazioz eraikitzeko aukera emango duen barne-egitura antolatua izan dezaten. Edukiak ordena logiko eta koherentean ematen badira, ikasleen ezagutzei erreparatuz, familiakoak izan daitezen, errazagoa izango da edukiak onartu eta gordetzea.
Ikasleak ikaskuntzarekiko duen jarrera funtsezkoa da ikaskuntzaren kalitatea lortzeko.
Ikasleak ikaskuntzarekiko duen jarrera funtsezkoa da ikaskuntzaren kalitatea lortzeko; horregatik, ezinbestekoa da irakasleak, irakasterakoan, denboraren zati bat ikasleei azalduko die zer garrantzi eta onura lor ditzaketen aurkeztuko dizkien eduki berriak eskuratuta. Ikaslea ikastera motibatzen bada eta aurreko premisekin ikastea errazten bazaio, ingurunerik egokiena emanen da irakaskuntza-prozesua eraginkortasunez garatzeko.
