Etxebizitza baten erosketa sinatzeko, testamentua egiteko, gizartea eratzeko… baita ezkontzeko eta dibortziatzeko ere. Egoera horietarako guztietarako, eta askoz gehiagotarako, beharrezkoa da epaitegitik kanpoko segurtasun juridikoa ematen duen notarioa izatea. Funtzionario publiko horiek oso erabilgarriak dira eta diru gehiegi gastatu gabe aholkatzen dute. Eta salbuespenezko inguruabarrak edo larrialdi nabarmena direla eta, ohiko ordutegian notariotza batera joaterik ez badago, guardiako notariotzak ere badaude. Artikulu honetan ikusiko dugu zer den notario bat, haren eginkizunak, prezioak eta nola joan batengana.
Zer da notario bat?
Egoera askotan behar dugu notarioa, baina ez dakigu zehazki zer den. Profesional hau funtzionario publikoa da eta, beraz, herritarren zerbitzura dago.
Haren funtzioa, 1862tik Notariotzaren Legean arautua, fede publikoa ematea da; hau da, egiaztatzea sinatzen diren dokumentuak legearekin bat datozela eta ikusten diren akordioak modu aske eta kontzientean egiten direla.
Gainera, notario batek segurtasun juridiko prebentiboa ematen die herritarrei. Hau da, kaltea sortu aurretik prebenitzea. Notarioak “kasu bakoitza inolako kosturik gabe aztertzen du, eta hori tratatzeko modurik egokienari buruzko aholkuak ematen dizkio herritarrari, aukera bakoitzaren abantailak eta eragozpenak adieraziz, bai eta azken kostua ere, ordaindu beharreko zergena barne”, azaltzen du Raimundo Fortuñy Balear Uharteetako Notarioen Elkargoko dekanoak eta Notariotzaren Kontseilu Nagusiko Batzorde Iraunkorreko kideak.
Zer egiten duen eta zer funtzio dituen
Notario hitza hipoteken sinadurarekin edo testamentu baten idazketarekin lotzen badugu ere, haren jardun-eremuak askoz gehiago hartzen du. Zertarako balio du notarioak? Hainbat egoeratan parte hartzen du:
Higiezinen kudeaketak
Errentamenduetan, salerosketetan, eskualdatutako edo sortutako finka berriak Udalari jakinaraztean, gozamen eta errenten eraketan edo finken higiezinen katastroan erabiltzen da.
Herentziak
Jaraunspenei dagokienez, notarioa beharrezkoa da testamentua egiteko, baina baita abintestato jaraunsleak deklaratzeko edo azken nahien erregistrora fitxak bidaltzeko ere, ezagutzen ez dituen legatu edo jaraunspenen berri ematen die onuradunei, oinordekotza-zergen ordainketan edo jaraunspen baten banaketan parte hartzen du, etab.
Familiako kudeaketak
Halaber, notarioarengana jo dezakegu ezkontza-sozietate bat desegiteko, seme edo alaba bat onartzeko edo emantzipatzeko, ezgaitasuna duten senideak babesteko neurrietan eta izatezko bikoteen kasuan, ezkontza-erregimena aldatu nahi badugu… eta, gainera, notario baten aurrean ezkontzeko edo dibortziatzeko aukera ere badago, Borondatezko Jurisdikzioaren Legeak aukera ematen baitie 2015etik aurrera ezkontzeko.
Eguneroko egoeretan
Notarioak bizitzako ia esparru guztietan egon daitezke, baita egunerokoetan eta agian imajinatzen ez genituenetan ere. Etxean gure arduraz kanpoko hezetasuna dagoela eta argazki batekin erakutsi nahi dugula? Notarioarengana joan gaitezke, ziurta dezan; horrela, irudiaren legezko balioa bermatzen dugu, erabili behar izanez gero.
Izan ere, “notario baten jarduketa guztiak epaitegitik ez pasatzera bideratuta daude”, auzietara jo aurretik segurtasun juridikoa ematen baitie pertsonei.
Non eta zenbat balio du notario batek?
Nora jo?
Notario batengana jo behar badugu, nahi duguna aukeratu dezakegu. Espainian 3.000 fede-emaile publiko inguru daude 17 autonomia erkidegotan banatuta. Gomendio bat: behin betiko sinatu aurretik, aditu honi galdetzea komeni da edozein xehetasun edo zalantza.
Irudia: Free-Argazkiak
Asko kostatzen dira notarioaren aurreko izapideak?
Oso zabalduta dago profesional horiek ordainsari oso handiak kobratzen dituztela. Baina, berez, Fortuñyk azaltzen duenez, notario baten ordainsaria “errege-dekretu bidez zehaztutako muga-zergagatik” da.Notarioek Gobernuak ezarritako muga-zerga finkoa aplikatzen dute.
Baina notarioak jasotzen duen faktura garestiagoa izan daiteke. Zergatik? Ordainagiri horrek —ondo zehaztuta egon behar du— beste kontzeptu asko biltzen ditu: bere talde profesionalaren soldata, erantzukizun zibileko asegurua edo eskrituren koadernaketa eta kontserbazioa, besteak beste.
Erabiltzaileek, askotan, akordioa edo kontratua sinatu besterik ez dute egiten, baina “lan luze, konplexu, zehatz eta delikatuaren azken emaitza da hori”, dio Balear Uharteetako Notarioen Elkargoko dekanoak. Hark dioenez, frogatuta dago notario-arantzelaren kostua notarioaren esku-hartzearen ondorioz saihesten diren kostu eta kalte sozial eta ekonomikoak baino askoz txikiagoa dela.
dute. Egoera bereziak direla eta, notario-bulegoen ohiko ordutegiaren barruan artatu ezin diren pertsonez arduratzen dira. Kasu horiek agerikoak, ustekabekoak edo atzeraezinak izanen dira beti, eta notario batek baloratuko ditu.
