Haur eta nerabeentzako azazkal iraunkorrak, txarra da?

Azazkaletako lakek hainbat osagai dituzte: erretxinak, disolbatzaileak, plastifikatzaileak, koloratzaileak, eragile tixotropikoak eta kolore-egonkortzaileak. Hainbat substantzia kimikok ezkatatzea (lehortasuna), deshidratazioa, azazkalaren kolore-aldaketak edo dermatitis narritagarria eragin dezakete haurrengan, zenbait produkturekin kentzean. Baina “normalean ez dute erreakziorik eragiten” dio Sara Valderramak, Espainiako Immunologia Klinikoaren, Alergologiaren eta Asma Pediatrikoaren Elkarteko (SEICAP) Dermatitis Atopikoa eta Larruazaleko Alergia Taldeko medikuak.

Pintauñetako substantzia batzuek erreakzio alergikoak eragiten dituzte azazkaletan, baita dermatitis alergikoa ere (DAC) ezpainetan, betazaletan, lepoan eta aurpegiko beste leku batzuetan. Baina esmalte gehienek ez dituzte.Toxikorik gabe merkaturatzen dira.

Agertu ziren lehenak 3-Free esmalteak izan ziren, toluenorik, formaldehidorik eta dibutilo-ftalatorik gabeak (DBP), azazkal-laketako osagai kimikorik toxikoenak, eta pintauña gutxi dute. Eta dagoeneko badaude 5-Free formulazioa dutenak (formaldehido-erretxinarik eta alkanforik gabe) eta azazkalak kaltetuko lituzketen 7, 8, 9… substantzia dituztenak, hala nola xilenoa edo azetona.

Neurri guztiak hartu gabe, esmaltatze iraunkorra ez da segurua ez helduentzat. Beren konposizioan akrilatoak dituzte, “sentsibilizazio ahalmena duen” substantzia bat, azala ukituz gero dermatitis alergikoa eragin dezakeena. Hori dela eta, Dermatologia eta Benereologiako Espainiako Akademiak (AEDV) eskatu du arautu dadila esmalteen eta akrilatodun manikura-produktuen esposizioa, eta estetikako profesionalek soilik erabil dezatela (esmaltatze hori ongi kalibratutako lanparetan lehortu behar da). “Etxeko kit bereizi gabeak saltzea debekatu beharko lukete”, adierazi dute dermatologoek azterlan honetan (2018).

Hala ere, nerabe askok errutinaz erabiltzen dituzte; beraz, gaur egun oso ohikoa da dermatitisa duten alergiak eta eskuan esmalte horiek ekzemak ikustea. “Azazkalen inguruan ekzemak sortzen dira, ezkatatu egiten dira, eskuak su hartzen dute eta zauri garrantzitsuak egin eta infektatu ere egin daitezke”, esan du SEICAPeko adituak.

Eta baliteke aurrerago konposatu horien esposizio goiztiar horrek nahi ez diren ondorioak izatea. Horren berri ematen dute ikerketa italiar honetan (2020), esaten baitute esmalteen akrilatoak arriskutsuak izan daitezkeela haurrentzat.

Beste lan honetan (2021) aurreratu denez, gelezko azazkalak erabiltzeak metakrilatoei alergia izateko arriskua ere areagotu dezake haur eta nerabeengan. Izan ere, gelezko, portzelanazko eta akrilikazko azazkalek arazo bera sortzen dute azalean, akrilatoen eraginez: azazkaletako, betazaletako eta lepoko ekzemak dituen DAC bat, ikerketa honetan adierazten dute (2014).

“Lanpara ultramoreekin lehortu behar diren azazkal guztiek eragiten dituzte erreakzio gehien”, dio Valderramak. Zergatik? “Esmaltea lanpararekin lehortu ondoren, polimeroak ez du alergiarik ematen. Baina lehenago, azazkalak margotzen eta lehortzen dituzten bitartean, denbora horretan akrilatoek sentsibilizatzen zaituzte. Eta jartzen dituzun hurrengo aldian, erreakzionatu egingo zaitu”, azaldu du.

Nolanahi ere, azazkal atzerakariak ez dira pintatzea bezain gomendagarriak. Arazoa? Azazkal mota honetan erabiltzen den itsasgarriko substantziak, onddoak, narritadura eta ahultasuna eragin baititzake. “Kolofonia edo kathon CG izan dezakete itsasgarri horiek, eta alergia eragin dezakete, baina ez da hain ohikoa, denbora asko behar baita itsasgarri horien eraginpean egoteko, baina kremetan, xaboietan… ere badaude”, zehaztu du espezialistak.

Urez egindako pinturek ez dute usainik, azkar lehortzen dira eta azkar joaten dira. Aski da ura eta xaboia erabiltzea esmaltea kentzeko edo gutxiago, batzuk zurigarriak baitira. Laka horiek ez dira toxikoak edo toxiko gutxiago dituzte, eta haurrentzako esmalteak dira nagusi.

Hala ere, kontuz ibili behar da. “Zenbat eta substantzia kimiko gutxiago eraman, hobeto, baina kimikakoa dena kontuz erabili behar da”, esan du Sara Valmderranak. Hain zuzen, berriki egindako ikerketa honetan (2020), isotiazolinona izeneko kontserbatzaileak “ukipen-alergeno nabarmenak” direla ikusi da, eta haurrentzako azazkal-esmalte batzuetan agertzen dira.

Gainera, haurrentzako manikurako setetan stickerrak (eranskailuak) eta gelatinazko itsasgarriak ere badaude. Kaltegabeak dira? Gelek eta gelatinek kontserbatzaile merkeak erabil ditzakete, hala nola kathon edo kolofonia, eta horiek erreakzioak eragin ditzakete.

Lehenik eta behin, hiru urtetik beherako haur bati azazkalak pintatzeko arazoa da jaten dituen ala ez, eta ez bakarrik heze daudenean, baita txupatu edo hozkatzean ere. Eta azazkal pospoloekin eztarria traba daiteke!

Azazkaletako esmalteek oso toxikoak ez diren substantziak dituzte, salbu eta “kantitate handitan irensten badira, bronkoaspirazioa gertatzen bada edo banakako hipersentikortasuna badago”, ohartarazi dute dokumentu honetan (2020) Larrialdi Pediatrikoen Espainiako Elkarteak (SEUP).

Esmalte-kentzekoak, berriz, toxikoak izan daitezke, azetonak baitu osagai nagusia, eta azetonak 2-3 ml/kg-ko dosi toxikoa du. Goragalea, oka egitea, biriketako toxikotasuna eta nerbio-sistema zentralaren depresioa eragin ditzake. Eta dermatitis atopikoa duten haurren kasuan, azetona puruak gehiago narrita ditzake.

• Zatoz establezimendu ezagunetara esmalteak, azazkalak eta haurrentzako manikuren heskaiak erostera.
• Irakurri beti etiketak. Begiratu osasun-kontrol guztiak pasatu dituzten produktuak diren.
• Ez erabili 3 urtetik beherako haurretan.
• Manikura saioak noizbehinkako jokoa izan behar du.
• Ez utzi bakarrik, heldu baten ikuskapena behar du beti.
• Ez da beharrezkoa azazkalean oinarri hidratatzailea aplikatzea esmaltea eman aurretik.
• Erabili substantzia toxikorik gabeko esmalteak; ahal dela, haurrentzako azazkal-lakak, urez eginak, edo, bestela, gutxienez 5-Free esmalteak, azazkalaren inguruan alergia-arazoak, azkura eta ezkatatzea saihesteko.
• Utzi haurrari kantitate txiki bat ematen eta geruza bakar batean azazkaletan.
• Garbitu ordu batzuk geroago urarekin edo azetonarik gabeko esmalte-kentzekoarekin.
• Erreakziorik izanez gero, joan zure semearekin pediatrarengana, kortikoide topikoak potentzia egokiarekin beteko baititu, eta ez erabili berriro lesioa eragiten duen produktua. Eta ukitzeko dermatitis alergikoa dagoela susmatzen bada, pediatrak dermatologoarengana edo alergologoarengana bideratu beharko du kasua, behar diren probak egiteko.