Agroekologia eta nekazaritza ekologikoa sinonimoak dira?
Ez, eta argi geratu behar du. Nekazaritzako sistemen funtzionamenduari buruzko ezagutza teorikoen multzo artikulatua da agroekologia. Gai horri ikuspegi orokor batetik heltzen dio, eta, horretarako, hainbat diziplina konbinatzen ditu: biologia eta ekologia, agronomia, ekonomia, antropologia… Nekazaritza ekologikoa nekazaritza- eta abeltzaintza-jarduera espezifikoa da, eta intsumo kimikoak eta sintetikoak (ongarriak, pestizidak, antibiotikoak…) ez erabiltzea du ezaugarri bakarra.
Orduan, zertan bereizten dira agroekologia eta nekazaritza konbentzionala?
Agroekologiari dagokionez, nekazaritzako sistemek osotasun integratu gisa jokatzen dute, eta ezagutza tradizionalak, zientifikoak, teknologikoak… biltzen dituzte. Nekazariak dira benetako protagonistak. Nekazaritza konbentzional eta industrializatuaren ordezko paradigma bat da, ikuspegi sektorialagoak dituena, merkatuan errentagarritasuna bilatzea besterik ez du helburu, eta nekazariak beste elementu bat dira intsumo-enpresekin, industriekin eta banaketa handiarekin batera.
Teknologia berriak, energia-iturri berrien erabilera eta bioteknologiaren aurrerapena bezalako alderdiak sartzen dira mugimendu horretan?
Teknologia digitala, droneen erabilera bezala, ez da, hasiera batean, agroekologiaren printzipioen aurka doana, non ez duen nekazariek autonomia galtzen, tresna horien eta horiek egiten dituzten enpresen mendekotasun handiagoa eragiten baitie. Energia berriztagarriak ere bat datoz diziplina horrek aldezten duenarekin. Bioteknologiarekin eztabaida gehiago dago, puntu horretan transgenikoak agertzen baitira, eta agroekologiaren sektore esentzialistenak baztertu egiten ditu. Beren ustez, ekosistemen oreka aldatzen dute eta multinazional handien boterea sendotzen dute, genetikoki eraldatutako hazien barietateak ekoizten eta merkaturatzen baitituzte.
Ikuspuntu ekonomikotik, agroekologia nekazariak egin dezake?
Nekazaritza-ekologiak erabateko aldaketa dakar nekazaritza- eta abeltzaintza-ustiategiak landatzeko eta kudeatzeko moduan, eta horretarako beharrezkoa da nekazarien aholkularitza tekniko ona. Gainera, kasu askotan, egiturazko aldaketak eragingo ditu ustiategietan (batez ere abeltzaintzan), kostu ekonomiko handiak dakartzatenak. Nekazaritza konbentzionaletik agroekologiarako trantsizioa erraztuko duen politikarik gabe, hori nekazari gutxi batzuentzat baino ez litzateke bideragarria izango: beren jardueraren ondorio ekologikoez gehien jabetzen direnak, eta prestakuntza handiena dutenak eta aldaketei aurre egiteko baliabide gehien dituztenak.
Klima-aldaketaren aurkako borroka du ardatz?
Bai. Agroekologiaren printzipioek klima-aldaketaren erronka izugarri horri aurre egiten lagun dezakete, ekosistemen oreka, nekazaritza-intsumoak zentzuz erabiltzea, kontsumo arduratsua… defendatzen baititu. Eta faktore horiek guztiek laguntzen dute karbono eta metano emisioak murrizten, berotze globalean hainbeste eragiten baitute.
Munduko gosea desagerraraztea da gizateriaren beste erronka handienetako bat. Agroekologiak konpon dezake arazoa?
Berez, ez. Mundu mailako elikadura-arazoek konbinazio ona eskatzen dute nekazaritza konbentzional eta industrializatuaren eta agroekologian oinarritutako nekazaritza-ereduen artean. Gosea desagerraraztea oso arazo konplexua da, eta ekintza bateratuak behar ditu, beste ikuspegi eta diziplina zientifiko batzuek parte har dezaten.
Nola lagun dezake diziplina horrek elikagaien segurtasuna bermatzen?
Nekazaritzako ekologiaren printzipioak elikadura-subiranotasunean oinarritzen dira, hau da, herriek beren kabuz elikatzeko duten eskubidean, elikagaien segurtasunean baino gehiago, elikagaien kopuru eta kalitate nahikoak elikatzeko eskubideari dagokionez, elikagaiak non ekoizten diren kontuan hartu gabe. Izan ere, agroekologiak ez du jende gehiagorentzako ekoizpen gehiago ziurtatzen.
Zer esan nahi du horrekin?
Agroekologiaren printzipioak aplikatzeak etekinak eta produktibitatea murriztea ekarriko luke, hau da, elikagaien ekoizpen orokorra gutxitzea. Horregatik, nire ustez, etengabe hazten ari den populazioaren elikadura-eskaria asetzea ezinezkoa da agroekologiarekin.
