Klima-aldaketak, lehortea eta muturreko eta ohiz kanpoko tenperaturak eragiteaz gain, labore-salda egokia da txakurren leishmaniasia eragiten duen eltxoa ugaritzeko. Duela 10 urte baino arrisku handiagoa dute txakurrek gaixotasuna transmititzen duten eltxoen ziztadak jasateko, batez ere Espainiako zenbait eremutan, non klima epela baita eta hezetasun-maila ez baita handia.
Leishmaniasia munduko leku gehiagotan
Frogatuta dago tenperaturak igotzeak zuzeneko eragina duela leishmaniasia transmititzen duten eltxoen hazkundean. Horixe dio Juan Antonio Aguado Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko albaitari eta Albaitaritza Fakultateko irakasleak.
Txakurren leishmaniasia endemikoa da Espainian, eta eragin handiagoa du Madrilen, Katalunian, Levanten, Balearretan eta Andaluzian. Gaixotasuna transmititzen duen flebotoa edo eltxo emea 17 °C eta 30 °C arteko tenperaturan bizi da edo aktibo dago. “Beraz, tenperatura globalaren igoerak eta klima-aldaketak eragindako euriteen murrizketak intsektu horien jarduera bultzatzen dute”, esan dute Forum Bayer-ek, txakurren leishmaniasia eta parasitoen bidez transmititzen diren beste gaixotasun batzuk prebenitzeko plataformak.
Leishmaniasia gaixotasun endemikoa da Espainian, eta nabarmen gutxitzen du zakurren bizi-kalitatea
Espainian 5.000.000 txakur inguru daudela kalkulatzen da. Horietatik %5ek eta %15ek leishmaniasia dute. “Zifra horiekin esan dezakegu gure herrialdea eremu endemikoa dela. Gainera, zenbait argitalpenek iradokitzen dute gaixotasun horren guneak aldatzen ari direla Europan, Italiako iparraldean foku berriak ikusten ari direla eta Frantzian eta Israelen hedatu eta banatzen ari direla”, azaldu du Xavier Rourak, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko Kliniko Albaitariari buruzko Barne Medikuntza Zerbitzuko albaitariak eta Bayforumeko Kontseilu Aholku-emaileko kideak.
Leishmaniasi aktiboenaren intsektua
Intsektu horiek ilunabarrean egiten dute lan gehien. Bere garapen-ziklo optimoa egiteko, eltxoek (flebotomoek) 17 eta 30 °C arteko tenperaturak behar dituzte. 2012. urtean oso tenperatura epelak izan dira neguan, hilabete hotzetan ere leishmaniasiaren eltxo transmititzaileak aktibo mantentzen dituen klima, tenperatura leunak eta hezetasun-maila ez oso handia behar baitituzte.
Manuel Lázarok, Madrilgo Mirasierra klinikako albaitariak, uste du “leishmaniasia ez dela ezer berria”. “Arazoa da orain eltxo gehiago daudela, baina gaixotasun hori, pertsonen kasuan, ez da txakurraren bidez transmititzen”, gehitu du.
Gaixotasuna transmititzen duen flebotomoa edo eltxo emea 17 °C eta 30 °C bitarteko tenperaturan bizi da edo aktibo dago.
Madrilgo Medikuen Elkargotik gehitu dute txakurrak txertoen kartila egunerokoa badu, parasitorik gabe eta osasuntsu dagoela, ez dagoela arazorik pertsonen osasunerako, eta esan dute “ez diogula garrantzirik ematen gaur egun leishmaniasiari, ez baita pertsonentzako osasun-arazorik”.
Txakurren leishmaniasia harrapatzeko arrisku handieneko eremuak
Espainian, leishmaniasia duten txakur-kopuru handiena duten eremuak zakur-dentsitate handiena duten eskualdeekin bat datoz, hala nola Bartzelona eta Madrilekin, baita Andaluziako eta Mediterraneoko (Katalunia, Levante eta Balear Uharteak) gune bero eta hezeekin ere. Fuenlabradan (Madril) gaixotasunaren agerraldi bat detektatu da, eta ohikoa baino pertsona gehiagori eragin die.
Gure herrialdean urtero 120 pertsona leishmaniasi gaixotuko direla kalkulatzen da. Xavier Rouraren arabera, “nabarmendu behar da pertsona edo txakur bati kutsatutako intsektu baten ziztadak ez duela esan nahi parasitoarekin (Leishmania) infekzio segururik dagoenik, immunitate-erantzun egoki batek saihestu egin dezakeelako”. Albaitari honen esanetan, gizakien kasuan osasun ona izatea nahikoa izan daiteke eritasuna ez garatzeko.
Leishmaniasia gaixotasun endemikoa da Espainian, txakurren bizi-kalitatea nabarmen murrizten duena eta heriotza eragin diezaiekeena. Horregatik, ezinbestekoa da albaitariek gomendatutako prebentzio neurriak aplikatzea. Txakurren leishmaniasia gaixotasun larria, kronikoa eta sendaezina da oraindik. Metodo prebentiboetan asko aurreratu den arren eta gaixotasunaren aurkako txerto berri bat ere badago.
Leishmaniasia prebenitzea
Leishmaniasia saihesteko aholku batzuk kontuan hartzea gomendatzen du Forum Bayer-ek:
- Animaliak barruan egin behar du lo, gutxienez arrisku handieneko hilabeteak.
- Erabili flebotomoak uxatzen dituzten produktuak, kopurua murrizten dutenak ziztadena eta, beraz, gaixotasuna transmititzeko arriskua.
- Jarri eltxo-sare bereziak flebotomoentzat.
- Penintsularen iparraldean edo Kanarietan bizi badira, arrisku handiagoko beste eremu batera joaten denean maskotak babesteko neurriak hartu behar dira.
- Uda ondoren, test bat egin behar zaio gure txakurrari, bero gehien dagoen garaian gaixotasunetik kutsatu den egiaztatzeko.
Gaixotasunaren sintoma nabarmenenak hauek dira:
- Larruazaleko lesioak.
- Azazkalak gehiegi haztea.
- Pisua edo apetitua galtzea.
- Begietako lesioak.
- Sudurreko hemorragia.
- Gatzagak.
- Beherakoa.
