Txakurrak jeloskor egon daitezke jabeekin protagonismoa lapurtu diezaieketen pertsona edo animalien aurrean. Nahi den subjektua edo objektua galtzeko sentsazioaren aurrean erantzun emozionala ematen dute. Jeloskortasuna erakusten dute egoera jakin batzuen aurrean, baina pertsonak ez diren arrazoiengatik, hala nola beren geneak iraunarazteko borroka. Izan ere, alde horretatik, pertsonak eta txakurrak uste baino antzekoagoak gara.
Txakurren jeloskortasunaren jatorria rol-aldaketa bat izaten da maiz, Helena Bat psikologoak eta etologoak dioenez, “oso modu hierarkikoan funtzionatzen duen txakur batentzat zaila da rol-aldaketa hori ulertzea”, familiako kide berria iritsi aurretik arreta izateari uzten dionean.
Hainbat jeloskortasun mota bereiz daitezke:
Sexualak. Txakurrak ez dira jeloskor sentitzen maitasunagatik, pertsonei gertatzen zaien bezala, baina emakumearekin sexu-harremanak izateko borrokak daude. Hori geneak iraunarazteko antzinako sena delako gertatzen da, haien arrastoa uzteko modu gisa.
Arreta bidezko jelosia: Zakurren arreta erakartzeko modu bat da, bitxiren bat etxera iristen denean edo familian beste kide bat dagoenean. Egoera berriaren aurrean beren jabeei arreta jartzeko eskatu dute. Denbora gutxiago behar dutela eta ez direla seguru sentitzen dute.
Jeloskortasuna haurrarekin
Iritsi berria haurtxoa bada, zakurrak berarekin duen jakin-mina asetzen utzi behar zaio. Usaindu eta mindu egin dezake, kide berri hori onartzen laguntzeko. Txakurrarentzat, haurtxoa azken lekua da familiako eskala hierarkikoan, baina animaliaren aurretik dago.
Animalia bat iristen bada etxera, txakurra ondo sozializatuta badago, beste batek baino hobeto bereganatuko du protagonismoa.
Sozializazio egokia oso garrantzitsua da txakurra pertsonekin eta beste animalia batzuekin harremanak izaten eta espazioa partekatzen jakin dezan. Hala ere, haurraren eta txakurraren arteko harremana beti heldu batek gainbegiratuko du.
Txakurrak jabeei begira egon behar du, eta ez alderantziz. Txakurrek badakite nola erakarri haien jabeen arreta, baina erakutsi behar zaie ez dutela haiek nahi dutenean eskatzen dutena, baizik eta jabeek une egokia dela uste dutenean. Txakurrak haurraren aldaketa eta behar berrietara egokitu behar du, baina jabeek haurraren eta txakurraren zaintza orekatzen saiatu behar dute. Horretarako, hiru ibilaldi egin beharko ditu egunero, albaitariaren laguntza, maitasuna eta jolasak.
Jeloskortasuna eta hierarkia zuzena
Animalia bat iristen bada etxera, txakurra ondo sozializatuta badago, beste batek baino hobeto bereganatuko du protagonismoa. Hala izan dadin, kumetatik ikasi behar izan du beste kideekin jolasten, kalera ateratzen eta jostailuak partekatzen, pilota kasu. Ohituta badago beste txakur batzuk etxera etortzen, ohean etzaten, plateretik edaten eta jabeekin harremanak izaten, bide luzea egin beharko da txakur berriaren harrera ona lortzeko.
Helena Batek azaldu duenez, “animalia berri bat etxera iristen denean, utzi egin behar zaie beren artean antolatzen eta hierarkiarik egokiena ezartzen”. Gaineratu du batzuetan zakurren arteko egoera konpontzen edo antolatzen saiatzen garela, baina hondatu egiten dugula.
Zakurraren jelosia muturrekoa izan daiteke, eta konponbide zaileko bizikidetza-arazoak sor ditzake.
Zakurren jeloskortasunaren sentimendua pertsonen antzekoa da. Haren gizarte-portaera gurearen antzekoa da alderdi askotan. Jeloskortasunaren inguruan jokabide gatazkatsuak hauteman daitezke, zakur batzuen jeloskortasunak eragindako erreakzioak ezin baitira aurreikusi.
Txakurrak errealitatearekiko harremana gal dezake eta deskontrolatu egiten da. Jeloskortasun-gertaera amaitzean, portaera normala erakusten du, baita maitekorra ere, ezer gertatu ez balitz bezala. Jelosiak hilabete edo urte asko iraun dezake.
Jeloskortasunaren seinaleak
Hala ere, baliteke seinale batzuek ohartaraztea animalia jeloskortasunaren erruz sufritzen duela. Hona hemen horietako batzuk:
- Suminkortasuna, batez ere jeloskortasuna eragiten dion pertsona edo animalia dagoenean.
- Aldarte-aldaketak. Hortzak erakutsi eta markoa egin dezake, eta, handik gutxira, jarrera normalizatu.
- Monopolizatu nahi duen pertsona edo animaliarekin oso posesiboa izatea. Hau da, “obsesionatuta” dago eta haien atzetik dabil.
- Gerta liteke etxeko objektuak txikitzea, arreta erakartzeko eta tentsioa jaisteko.
Jeloskortasuna muturrekoa izan daiteke eta konponbide zaileko bizikidetza arazoak sor ditzake. Txakurren portaeran adituak diren batzuek nortasun bikoitzeko jeloskortasun patologikoak aipatzen dituzte, eta Jekyll doktorearen eta Hyde jaunaren sindromea deitzen diote. Kasu larri eta oso problematiko horietan, terapiak ez du erabateko indarberritzea bermatzen.
Ez tratatu animalia haurra balitz bezala.
Zehaztutako jarraibide eta arauak ezartzea.
Nahi duena egiten ez uztea eta bere portaeran mugak jartzea.
Ordena hierarkiko argi eta egokia ezartzea, txakurrak azken eskalafoia har dezan.
Jeloskortasunaren erasoa gertatzen denean, abereak bere jabetzakoa dela uste duen pertsonarengandik heldu behar du.
Jeloskortasunarekin sortzen diren arazoak kistatu egin daitezke eta bizikidetza asko korapilatu. Hori gertatu aurretik, hobe da albaitariari galdetzea.
