Animalia pozoituak

WWFren “El Veneno en España” txostenak dioenez, amuzki pozoituak erabiltzea da Iberiar Penintsulako faunan mehatxatuen dauden bost espezieren hilkortasun-eragile nagusia, eta, ahal dela, gehiago handitzen da desagertzeko arriskua. Azterketak 1990etik 2005era bitarteko datuak biltzen ditu, eta Espainian Europako azken populazioak, hala nola sai beltza edo sai zuria, gordetzen dituzten hegazti harrapari sarraskijaleei eragiten diela adierazten du. Era berean, espezie kaltebera batzuk, hala nola miru erreala edo desagertzeko arriskuan daudenak, hala nola arrano inperial iberiarra, ugatza edo hartz arre kantauriarra, bereziki kaltetuak izaten ari dira.

Mehatxatutako espezieei eskainitako jarraipen-mailaren arabera, aurkikuntzak ez lirateke heriotza errealaren %15 baino gehiago izango.

Txostenaren arabera, Andaluzia da kasu gehien hauteman dituen autonomia-erkidegoa (1.070 eta 2.116 animalia pozoitu). Bigarren eskualdea Gaztela eta Leon da (573 kasu eta 1.683 hildako); Gaztela-Mantxa hirugarrena da (496 eta 1.089); eta, laugarrenik, Aragoi (270 eta 518). Hala ere, kopuru hori benetako hilkortasunaren zati oso txikia litzateke: WWFren arabera, mehatxatutako espezieei eskainitako jarraipen-mailaren arabera, aurkikuntzak ez lirateke benetako hilkortasunaren %15 baino gehiago izango espezie urrienen eta kontrol handiagoa behar dutenen kasuan.

Carlos Canok, WWFren Pozoinaren aurkako Programaren koordinatzaileak, azaldu du amuzki pozoituen erabilera duela mende bat baino gehiagotik erabili dela Espainian harrapariak kentzeko. Hala ere, pozoiak berdin eragiten die espezie harrapariei, sarraskiei, omniboroei (basurdeak edo azkonarrak, esaterako) edo etxeko animaliei, batez ere zakurrei.

Hori dela eta, Ecologistas en Acción erakundeak dioenez, 60ko hamarkadaren amaieran, Iberiar penintsulako hegazti sarraskijale eta arrano handien (benetakoa eta inperiala) populazio nagusiak beren historiako une demografiko apalenean zeuden, seguruenik. Azkenik, pozoiaren erabilera legez kanpokotzat jo zen 1983an, eta horrek hurrengo urteetan espezie sentikorrenak berreskuratzeko aukera eman zuen.

Hala ere, WWFko adituak dioenez, 90eko hamarkadaren hasieran, pozoia gehiago erabiltzen zen gizendegietan, ia beti ehiza xeheko ehiza-barrutiei lotuta, eta batez ere azerien, beste haragijale batzuen eta korbidoen aurka zuzentzen zen, ehizakien aldeko lehia baitzen. Bestalde, Espainiako eskualde batzuetan, neurri txikiagoan bada ere, jarduera hori abeltzaintzari lotuta dago, animalia basatiek artaldeei egiten dizkieten kalteak kontrolatzeko. Ekologistak Martxan taldeak ehiza xehearen urritasun gero eta handiagoa ere aipatzen du, batez ere bere habitatak hondatzen direlako, ehiza-presioa kontrolik gabe hazten delako eta untxiaren ondorengo gaixotasunengatik.

Canoren arabera, oraindik ere mantentzen den gorakada horren arrazoiak pozoitzaileen zigorgabetasunari zor zaizkio nagusiki, zaintza, zehapen edo bestelako disuasio-neurririk ez izateagatik. Era berean, WWFko adituak adierazi du, Zigor Kodean delitu gisa jasota egon arren, ez dela araudi egokirik egin: Andaluziak eta, neurri txikiagoan, Gaztela-Mantxak bakarrik egin dute aurrera alderdi horietan. Ekologistak Martxan taldeak, berriz, erabilitako produktu toxiko ahaltsuak (nekazaritza- edo baso-plagizidak) eskuratzeko erraztasuna gehitu du.

Pozoiaren erabilerari aurre egiteko neurriak

Espainiako erakunde ekologista nagusiek bat egin zuten duela hamarkada bat baino gehiago Antidoto Programa abian jartzeko. Arduradunek azpimarratu dutenez, amuzki pozoituak legez kanpo erabiltzeko hiru bide behar dira: informazioa eta kasuak biltzea, salaketak jartzea eta jarraipen judiziala egitea, eta gizartea sentsibilizatzea eta kontzientziatzea.

Ezinbestekoa da pozoinaren aurkako eskualdeko planak onartzea

Era berean, sustatzaileek gogorarazten dute ezinbestekoa dela pozoinaren aurkako eskualde-planak onartzea. Neurri hori autonomia-erkidegoei dagokie, baina estatuko erakundeek ere plan horietako gehienen lege-hutsuneak betetzeko oinarrizko araudia garatu beharko lukete.

Zehazki, GKE horietako adituek argudiatzen dute planek informazioa, prebentzioa eta zaintza hobetzeko balio beharko luketela, bai eta behar diren zehapen eta disuasio neurriak aplikatzeko ere. Adibidez, gomendatzen da agente espezializatuen patruila mugikorrak sortzea pozoinaren aurkako borrokan; ingurumeneko fiskaltzak espezializatzea, beharrezko bitartekoak emanez; edo bide administratiboa eta penala amaieraraino iritsiko direla bermatuko duten mekanismoak ezartzea.

Nolanahi ere, Antidoto programaren sustatzaileek onartzen dute hainbat erakunderen laguntza izan dutela, hala nola Ingurumen eta Landa eta Itsas Ingurunearen Ministerioa, Guardia Zibilaren Natura Babesteko Zerbitzua (Seprona), MAVA fundazioa, Biodibertsitatea Fundazioa (MARMri atxikia) edo Espainiako Ehiza Federazioa.

Alde horretatik, ekimen interesgarri batzuen berri eman da berriki. Adibidez, Aragoiko Gobernuak, Andaluziako Juntak eta Italiako Gran Sasso eta Monti della Laga parke nazionalak LIFE europar proiektu bat jarriko dute abian pozoiak erabiltzearen aurka borrokatzeko. Talde espezializatuen prestakuntza izango da neurrietako bat. Bestalde, Biodiversidad fundazioak eta Buitre Beltza Kontserbatzeko Fundazioak DVD bat egin dute “SOS Veneno. Pozoia erabiltzearen aurkako ekintzak Espainian eta Portugalen”, bi erakundeek batera garatzen dituztenak.