Baso-ziurtagiriak egiaztatzen du baso-jatorriko produktuak (zura, papera, taulak, egur-ikatza, etab.) ikuspuntu jasangarri batetik kudeatutako basoetatik atera direla. Espainiak, joan den astetik, bere lurraldeko lehen baso ziurtatuak ditu. Bi Penintsulan daude, Gironan eta Cáceresen. Baso Naturalak enpresak kudeatzen ditu, eta hirugarrena Kanaria Handiko uhartean dagoen partzuergoko mendia da. Uharteko kabildoak kudeatzen du.
Baso horiek Forest Stewardship Council-en (FSC) zigilua lortu dute. Zigilu hori munduko bakarra da eta nazioarteko erakunde ekologista nagusiek babesten dute. Espainian, hain zuzen, WWF/Adena izan da basoen ziurtagiriaren sustatzailea, “bost urtetik gorako lan neketsua” egin ondoren, Enrique Segovia kontserbazio-zuzendariak esan duenez.
Kalitate-zigilua lortzeko, Espainiako ikuskatzaile-talde batek egindako hainbat kontrol pasatu behar izan dituzte baso horiek, Smartwood erakunde ziurtatzaileak koordinatuta, FSCk egiaztatutako hamar ziurtapen-erakunde independenteetako batek. “Erakunde hori aitzindaria izan zen Indonesiako basoen baso-ziurtapenean, legez kanpoko mozketa eta zuraren kontrabandoa egin ondoren”, azaldu du Smartwooden mendebaldeko Europako koordinatzaileak, Jamie Lawrencek.
Ikuskaritza arautzen duten irizpideak hauek dira: lurzoruaren babesa, uraren kalitatea, biodibertsitatearen kontserbazioa eta paisaia-inpaktuak, basoa antolatzeko plan bat izatea, ustiategiko langileen segurtasuna eta haien kontratu-baldintzak bermatzea. Azterketa gainditu ondoren, bost urteko iraupena duen ziurtagiria lortzen da, nahiz eta urtero jarraipen kontrolak egiten diren.
Landaketa artifizialak
Baso hauen berezitasuna da, izenak berak dioen arren, landaketa artifizialak direla. “Ez ditugu baso zaharrak antolatzen, hutsetik abiatuta basoak sortzen ditugu”, dio Angel Briones Baso Naturalen lehendakariak. “Gure filosofia —gaineratu du— edozein kontsumo-produktu gerta badaiteke, zergatik ez zura” da. Alde horretatik, enpresa honen jarduera hazkunde azkarreko eta zur-produkzio handiko (gereziondoak, intxaurrondoak, udareak, lizarrak, etab.) baso-espezieen ekoizpen intentsiborako da. ). Orain ziurtagiria duten finka horien azaleraren %40 baino gehiago landaredi naturala zaintzeko erabiltzen da eta, beraz, ez da horietan esku hartzen.
Bestalde, Kanaria Handiaren ekimenak Gailurren Paisaia Babestuko 21 mendi kontsortziaturen ziurtagiria eskatzen du, uhartearen erdian, eta mendien kudeaketa bere gain hartu duen Kanariar Uharteko kabildoa oihanak kudeatzeko FSC ziurtagiria lortzen duen Espainiako lehen administrazio publiko bihurtu du. Ziurtatutako mendi horiek kanariar pinuaren, pinazi-pinuaren, intsinis pinuaren eta aleppo pinuaren masa mistoa osatzen dute. Azken hiru horiek espezie exotikoak dira uhartean, aurreko mendearen erdialdean egindako baso-berritzeetatik datozenak. Ziurtatutako azalera, guztira, 686 hektareakoa da. Kanarietako pinu autoktonoa berreskuratzeko eta epe ertainera landare-ikatza bezalako produktuak lortzeko kudeatuko dira.
“Zaintza-katea”
Ziurtagiriari esker, mendi horietatik ateratzen diren produktuek (zura Baso Naturalen kasuan, eta ikatz begetala eta almendrak Kanariar Uharteetako landaketetan) FSC zigilua izango dute. Zigilu horri esker, kontsumitzaileak jakin ahal izango du baso-produktuen erosketek ez dutela laguntzen basoak suntsitzen eta degradatzen.
Baina jatorri hori bermatzeko beharrezkoa da produktu horiek basotik ateratzen direnetik azken kontsumitzailearengana iristen diren arte kontrolatzea. Horregatik, FSCak bigarren alderdi bat du: “zaintza-katea” deritzonaren ikuskapena, hau da, transformazio- eta hornidura-katearen ziurtagiria. Zuraren kasuan, basotik zuraren fluxua egiaztatzea eskatzen du, eraldatze (zerratze eta manufaktura) eta merkaturatze prozesuen bidez, azken kontsumitzailearengana iritsi arte. Espainian oraindik ez dago ziurtatutako produktu nazionalik, baina inportatzen dira atzerriko produktu ziurtatuak. Kontua da kate horretan parte hartzen duten enpresa guztiek ere FSC inspiratzen duten printzipioak errespetatzea.
Espainian, hamahiru enpresak dute zaintza-katerako FSC ziurtagiria, besteak beste, zur-konpainiek, ate-fabrikatzaileek, lurzoru-fabrikatzaileek, inportatzaileek eta biltegizainek. Greenpeaceren aburuz, Espainian FSC baso-ziurtagiria ezartzeak mesede egin dio lehen urte hauetan, “kontsumo arduratsua” deritzonarekin konpromiso handiagoa duten beste merkatu batzuen eskakizun handiagoari. Hala, egiaztagiri hori lortu zuten Espainiako lehen lau enpresetatik hiruk Erresuma Batuan eta Estatu Batuetan dituzte merkatu nagusiak. Izan ere, Espainian pertsianak, papera, teka altzariak, zoruak, ateak, apalak, lorategiko altzariak eta FSC zigilua duten bainugelako eta sukaldeko osagarriak eros daitezke. Orain kontsumitzailea produktu ziurtatuak erostearen garrantziaz jabearaztea falta da, horrela eskaria hazten joan dadin eta sektorearen aldaketa behartu dezan.
Alde horretatik, Entorno Fundazioak 2000. urtean egindako azterlan batek adierazten zuen espainiarrak kezkatzen hasi zirela erosketaren saskian sartzen dutena. Erosten duenak ingurumenari kalterik ez egitea lehenesten du kontsumitzaileen %26k; Espainiako hamarretik zortzik, berriz, ez luke produkturik erosiko, baldin eta fabrikatzaileak ingurumenari kalte egiten dioten jarduerak egiten dituela jakinarazten bazaio. Era berean, Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Erakundeak (OCU) eta Adenak egindako beste azterketa batek, basoetako produktuen kontsumoari buruzkoak, erakutsi zuen Espainiako kontsumitzailea zigiluen aldekoa zela; izan ere, zigilu horiek, FSC bezala, kudeaketa jasangarritik datozen baso-produktuak identifikatzen dituzte, eta haiengatik gehiago ordaintzeko prest ere bazegoen.
