Azken hamarkadetan, Europako eta Amerikako basoetan ahultze-zantzuak aurkitu dira, eta, batzuetan, zuhaitzen bizitza suntsitu da. Aditu batzuek kutsadurak eragindako fenomeno berri bati buruz hitz egin duten bitartean, beste batzuk zuhurrago agertzen dira eta ikerketa gehiago eskatzen dituzte. Nolanahi ere, basoak kontserbatzeko beharrezkoa da basoak modu iraunkorrean kudeatzea eta giza jarduerak eragindako inpaktua gutxitzea.
Azken hamarkadetan, Europako eta Amerikako basoetan ahultze-zantzuak aurkitu dira, eta, batzuetan, zuhaitzen bizitza suntsitu da. Aditu batzuek kutsadurak eragindako fenomeno berri bati buruz hitz egin duten bitartean, beste batzuk zuhurrago agertzen dira eta ikerketa gehiago eskatzen dituzte. Nolanahi ere, basoak kontserbatzeko beharrezkoa da basoak modu iraunkorrean kudeatzea eta giza jarduerak eragindako inpaktua gutxitzea.
“Waldsterben” terminoa (basoen heriotza edo gainbehera) 80ko hamarkadaren hasieran sortu zen Alemanian, 1970eko hamarkadaren amaieran herrialde horretan eta Europako beste batzuetan atzemandako fenomeno bat definitzeko. Sintoma nagusiak: Indarra galtzea, hostoen dekolorazioa eta erorketa goiztiarra, sustraien erregresioa eta, azkenik, zuhaitzaren heriotza, uzkurtutako ahultasunak izozteei edo gaixotasunei aurre egin ezinik.
Iturri batzuen arabera, 1980ko hamarkadaren erdialdean, Europako hamabost herrialdetan gutxienez zazpi milioi hektarea baso kaltetu ziren. Alemanian, 1985ean egindako azterlan baten arabera, zuhaitzen erdiek, gutxi gorabehera, gainbeheraren zantzuak zituzten grabitate-maila desberdinetan. Beste herrialde batzuek ere, hala nola Txekiar Errepublikak, Eslovakiak, Greziak, Britainia Handiak edo Frantziak, eta baita Ipar Amerikako eskualdeek ere, garrantzi handiko ukituen zerrenda osatu zuten.
Iturri batzuen arabera, 1980ko hamarkadaren erdialdean, Europako hamabost herrialdetan gutxienez zazpi milioi hektarea baso kaltetu ziren.Teoria horren aldekoen arabera, zuhaitzen ahultzea eta heriotza ez lirateke horren arrazoi ezagunak. Azalpen gisa, nahasketa konplexu bat sortu zen, airearen kutsaduraren eraginak (euri azidoa, sufre dioxidoa, nitrogeno oxidoa, ozono-urritasuna, hidrokarburoak, etab.) eta lurzorua (substantzia kaltegarriak metatzearen ondoriozkoak) hartzen zituena.
Denbora gutxian, konponezinak ziren kalteen berri ematen zuten aurreikuspenak sortzen hasi ziren, batez ere, antza denez, beste espezie batzuek baino indar handiagoz jasaten zuten espezie batzuetan, hala nola koniferoetan edo eremu garaietako basoetan.
Horregatik, Alemaniako agintariek handitu egin zuten fenomeno hori ikertzeko eta hari aurre egiteko aurrekontua. Bestalde, Europako Erkidegoak Basoen Kalteen Jarraipenerako Europako Sarea sortu zuen 1987an.
“Waldsterben” delakoari egindako kritikak
Hala ere, zientzialari batzuk fenomeno horri buruzko eszeptikoak agertu ziren, hala nola Otto Kandler, Municheko Ludwig-Maximilian Unibertsitateko botanikoa. Aditu horren arabera, Mendebaldeko Alemaniako baso berrietan izandako kalteen ikerketen hamarkada bateko emaitzek ez dute babesten “Waldsterben” gunearen erdigunea.
Ildo horretatik, ikerketek egiaztatu dute fenomeno berri horren berariazko sintomek ez dutela bilakaera bera izan, eta, aldi berean, baso eta berreskurapenetako kalteak ugaritu egin direla hainbat espezie eta eskualdetan, baita baso bereko zenbait zuhaitzetan ere. Era berean, ezin izan da aurkitu baso berriei egindako kalteen eta aireko kutsaduraren arteko espazio-denborazko korrelaziorik.
Bestalde, arazoa detektatu eta hurrengo urteetan egindako ikerketen arabera, oro har, hobetu egin da baso-masaren kontserbazio-egoera. Adibidez, Basoetako Kalteen Jarraipenerako Europako Sareak 90eko hamarkadaren erdialdean indarberritze txiki bat adierazten zuen, nahiz eta nabarmendu duen hondatze-prozesuak gora egin duela mendearen hasieran. 2001ean, aztertutako zuhaitzen %20 baino gehiago kaltetzen zituzten Sareko adituek.
Kandler-en arabera, “Waldsterben” kontzeptua ingurumen-kontzientziaziorako dei gisa uler daiteke, eta, hala, basoetako baldintzak okertzea gizakiak naturaren aurka izan dezakeen suntsipen-potentzialaren sinbolo bihur daiteke. Hala ere, ez du balio teoria zientifiko gisa baso-ekosistemen arazoak azaltzeko; beraz, sintoma, espezie eta leku guztiak ikertzen jarraitu behar da.
Baso-baliabideen endekapenaren aurrean, Erdialdeko Europako zenbait herrialdek, bereziki Alemaniak, "Dauerwald" izeneko baso-kudeaketa sistema iraunkor eta naturala ezarri dute. Haren ideia nagusia da epe luzeko basoen jarraitutasunean pentsatzea, ez berehalako errentagarritasunean, eta basoak beren zati guztiak osasuntsu badaude bakarrik beren indarra eta produktibitatea adieraz dezaketen erakunde gisa tratatzea. Horretarako, baso-klima, lurzoruak eta basoak hobetu behar dira.
Besteak beste, neurri hauek hartzen dira: lur-erauzketarik ez egitea, produktu kimikoen erabilera murriztea, inpaktu txikiko teknologiak erabiltzea eta baso-masa irregularren leheneratze naturala, batez ere bertako espezieena. Hala, haien aldekoek diote baso produktiboak, errentagarriak, ingurumenari dagokionez egonkorrak eta biologikoki askotarikoak lortzen direla. Kontzeptu horren jatorria XIX. mendearen amaieran dago, nahiz eta "Waldsterben" delakoa iritzi publikora iritsi zen arte bazterreko kontzeptu gisa mantendu zen.
