Hondakin organikoak, hala nola, zaborrak, ur beltzak edo sortzen diren gorozkiak, oro har, isuri beharreko arazotzat hartzen dira. Baina, arazo izan beharrean energia lortzeko modu ekologiko bihurtuko balira? Ideia hori aspalditik erabiltzen da biogas izenekoarekin. Gai organikoa deskonposatzen duten mikroorganismo anaerobioei esker sortzen den gas nahasketa da, hau da, oxigenorik gabe. Bakterioek karbonoa eta nitrogenoa kontsumitzen dituzte, eta, horren ondorioz, gasen konbinazio bat sortzen da: %70 metanoa, %20 anhidrido karbonikoa eta karbono monoxido eta anhidrido sulfuroso pixka bat.
Biogasa modu naturalean sor daiteke – eta, alde horretatik, gas naturala prozesu berean sortutako biogasa besterik ez da, erauzi ziren hondakin organikoetatik abiatuta – edo modu artifizialean, jatorri organikoko kutsadura kentzeko eta energia sortzeko diseinatutako gailuetan. Teorian, teknologia egoki batek edozein hondakin organiko aprobetxa dezake biogasa sortzeko, eta gas naturala erabiltzen denean ematen dituen erabilera berak izan ditzake, azken batean, beste biogas mota bat baino ez baita. José Luis Rico biogasaren eta hondakinen sorkuntza ikertzen ari da Kantabriako Unibertsitateko (UC) Ingeniaritza Kimiko eta Kimika Ez-organikoko Sailetik. Aditu horrek uste du ezen, bere abantailen benetako norainokoa ulertzeko, garrantzitsua dela biogasa energia-ekoizle gisa eta kutsadura eta hondakinak ezabatzen dituen alderdi bikoitz hori asimilatzea. Haren erabilera aldezten du, baldin eta prozesuaren azken produktuen ekonomiak eta kalitateak horretarako aukera ematen badute.
Jatorria
Biogasa modu artifizialean sortzea eta erabiltzea bigarren gerra arabiar-israeldarra izan zen, XX. mendeko hirurogeita hamarreko hamarkadaren erdialdean, petrolioaren prezioa nabarmen igo baitzen arma politiko gisa erabili zelako, eta, ondorioz, energia sortzeko beste aukera batzuk ikertu ziren. Orduan, erreaktoreekin saiakuntzak egin ziren, hots, karga handiko erreaktoreekin, mikroorganismo anaerobioak atxiki eta hondakin-urak prozesu horren bidez tratatzeko gai zirenekin. Azken kasu horretan, uraren konposizioaren ezaugarriak hartzen dira kontuan, eta beste tratamendu-aukera batzuen aldean onuragarria bada, erabili ere egiten da, eta nekazaritzako elikagaien industriako isurketei, edariei, paperontziei, botikei, ehunei eta abarri aplikatzen zaie.
Hasieran, biogasaren garapena indartsuagoa izan zen landa-eremuan. Eremu horretan hainbat hondakin organiko daude, hala nola simaurra. Horrela, nekazaritzako hondakinen aprobetxamendua aspalditik egiten da biogasa janaria prestatzeko edo argiztapen-iturri gisa erabiltzen duten tamaina ertaineko banakako instalazioetan. Adituen arabera, hondakinak tratatzeko modu hori eraginkorragoa, kontrolatuagoa eta ekologikoagoa da tratamendurako ohiko soluzioak baino, eta, kasu batzuetan, kontrolik gabeko isurketatik igarotzen da zuzenean. Hala ere, biogasak ere baditu bere arazoak, metanoa eta karbono dioxidoa ez ezik, beste osagai txiki batzuk ere ager daitezkeelako, hala nola, kendu behar den azido sulfhidrikoa. Bestalde, hondakina airerik gabe biltegiratzen bada, simaurtegietan gertatzen den bezala, atmosferara ihes egingo lukeen metanoa eratuko litzateke, berotegi-efektua eraginez eta ozono-geruza suntsituz, bere energia aprobetxatu gabe.
Ildo horretatik, Kantabriako Unibertsitateko zientzialari-talde batek esnetarako behi-aziendaren hondakinak tratatzeko eta kudeatzeko prozesu berri bat aurkeztu du berriki. Prozesu horrek kutsadura murriztu eta simaurraren mantenugaiak aprobetxatzen ditu, eta, aldi berean, sortutako biogasaren bidez energia berriztagarria lortzen du. Ikertzaile horiek dagoeneko hasi dira harremanetan abeltzaintza-sektorearekin eta Kantabriako Gobernuko Ingurumen eta Abeltzaintza, Nekazaritza eta Arrantza sailekin, proiektu hori nola gauzatu aztertzeko. Adituek diotenez, energia berriztagarrien, teknologien hobekuntzaren eta biogasa lortzeko instalazio horien hazkundearen aldeko apustua egiten jarraitzen bada, denbora kontua da.
- Asia da biogas-instalazio gehien eraiki dituen kontinentea. 1973an, Biogasa Zabaltzeko Bulegoa sortu zen, eta, ondoren, Biogasa Ikertzeko Eskualdeko Zentroa, Asiarako eta Ozeano Barerako.
- Txinan, landa-eremuetan etxean erabiltzeko erregaiaren %70 lastoa eta laborantza-zurtoinak deskonposatzetik dator.
- Indian, milioi erdi pertsona baino gehiago biogas-instalazioez baliatu dira etxeko erregai gisa, eta, gaur egun, familia anitzeko instalazio erakusleak daude. Instalazio horietan, gasa hodien bidez iristen da etxebizitza bakoitzera, prezio jakin baten truke.
- Estatu Batuetan tamaina handiko biogas-instalazio batzuk ere badaude; Latinoamerikan, aldiz, ahalegin isolatuak egiten dira hainbat herrialdetan.
- Japonian, aurreko urtean, hidrogenoa hartzitzen duen sistema bat aurkeztu zuten, metanoa bereizita hartzeaz gain, eta horrek zabaldu egiten ditu biogasa lortzeko erabili beharreko hondakinak, hala nola sukaldeetako hondakinak.
- Europan, gas biologiko hori ekoizten duten 500 instalazio baino gehiago daude; Herbehereak eta Danimarka dira eredua markatzen duten herrialdeak.
- Espainian, ezarpena txikiagoa da Europan baino. Hondakin-uren arloan azukre-industrian edo garagardo-industrietan dago. Zehazki, simaurrarekin, bai behi-aziendarekin bai txerri-aziendarekin, instalazio pilotu batzuk egon dira, baina gaur egun ez dago bat ere eskala industrialean. Gai horietan, batez ere unibertsitateek ikertzen dute. Ingurumen-eskakizunen eta energiaren kostuaren prezioen arabera aplikatuko da industrian.
