Erakunde ekologista nagusiek eta antinuklear adituek instalazio horiek behin betiko ixtea argudiatzen dute; aldiz, beren arduradunek eta helburu baketsuekin energia nuklearra erabiltzearen aldeko adituek azalpen kontrajarriak ematen dituzte jarraitasuna eta zentral berriak eraikitzea defendatzeko. Funtsezko kontuak dira, besteak beste, instalazioen segurtasuna, hondakinen biltegiratzea eta erradioaktibitatea, horien ordez energia berriztagarriak erabiltzea, kontsumitzaileen faktura elektrikoan duten eragina, uranio-erreserbak, edo itxitura hipotetiko baten lan-eragina batzuen eta besteen aurkako argudio eta argudioekin.
Espainiako zentral nuklearrak seguruak al dira?
Ekologistek diotenez, instalazio horiek hainbat segurtasun-akats dituzte Espainian. Horietako batzuk oso garrantzitsuak dira, eta ingurumena eta osasun publikoa arriskuan jartzen dituzte. Esate baterako, 1989an Vandellós I.a (Tarragona) itxi zuten, zentral horrek izandako sutearen ondorioz. Hori dela eta, ekologistek luzamenduarekin jarraitu nahi dute, zentral berriak jartzea eragozten baitu, eta pixkanaka eraistearen alde daude.
Bestalde, zentral nuklearren defendatzaileek onartzen dute akatsak daudela, baina ukatu egiten dute herritarren segurtasuna arriskuan jarri denik. Ildo horretatik, ziurtatzen dute Espainiako zentral nuklearrak, munduko gainerako zentraletakoak bezala, industria-instalazio seguruenak direla. Abian jarri zenetik, Espainiako zortzi zentraletako bakar batek ere ez du ez hilik ez zauriturik eragin. Teknologia horretan adituak direnek diote ez dagoela leherketa-arriskurik: historiako istripu nuklear handiena, Chernobil, sute batek eta giza akatsen eta gaur egungo zentraletan pentsaezinak diren segurtasun-akatsen kate batek eragin zuten.
Zer gertatuko da hondakinekin?
Zentral nuklearren aurkakoek gogoratzen dutenez, hondakin erradioaktiboak dira oraindik ere gainditu gabeko irakasgai nagusia. Espainiak, gainera, beste herrialde batzuek duten hilerri nuklear baten gabeziaren arazo erantsia du. Espainiako zentral guztiek beren jarduera atomiko handiko hondakinak gordetzen dituzte, baina haien edukiera mugara iristen ari da. Hondakin-biltegi honetarako zenbait herri proposatu diren arren, oraingoz ez da erabakirik hartu. Hondakin horiek dozenaka mila urtean erradiazioa igortzen dutela eta 1985 eta 2070 bitartean bakarrik biltegiratzen direla kalkulatzen da, 13.000 milioi euro inguru.
Bestalde, pronuklearren arabera, gaur egungo teknologiak modu seguruan biltegiratzen ditu. Espazioa ere ez litzateke arazo izango, futbol-zelai baten tamainako hilerri nuklear batek gaur egungo Europako zentral askoren ekoizpen-mendeetako hondakinak gorde baititzake. Eta laugarren belaunaldiko zentralez ari gara. Etorkizun hurbilean hondakin horiek suntsitu eta berrerabili ahal izango dituzte, etorkizun handiko beste teknologia batzuk ahaztu gabe, hala nola fusio nuklearra edo fisio eta fusioko hibridoak.
Energia berriztagarriekin ordezka daiteke ekoizpena?
Ekologistek diote energia nuklearra sortzea dela energia berriztagarrien aurrerapen motelaren arrazoietako bat. Adibidez, sumatzen dute ezen, krisi ekonomikoak kontsumo elektrikoaren beherakada eragin duenez, ekoizpen nuklearra murrizteko ezintasunak energia eolikoaren zati bat xahutzea ekarri duela.
Hondakinek dozenaka mila urtean igortzen dute erradiazioa, eta 1985 eta 2070 bitartean bakarrik biltegiratzeak 13.000 milioi euro inguru balioko du.Halaber, GKE ekologistek gogorarazten dute Espainiak kontsumitzen duena baino elektrizitate gehiago ekoizten duela, eta 2008an elektrizitatea esportatu zuela, batez ere Portugalera eta Marokora. Hori dela eta, zentral nuklearren ordez energia berriztagarriak erabil daitezkeela uste dute.
Espainiako zentral nuklearren aldekoek ezinbestekotzat jotzen dituzte egungo mix energetikoan, are gehiago Espainiak petrolioarekiko eta atzerriko gasarekiko duen mendekotasun handiegiaren eta haren eragin kutsagarriaren aurrean. Ildo horretatik, uste dute energia nuklearra dela, gaur egun, teknologiarik seguruena eta garbiena (ez du isurtzen berotegi-efektuko gasik, klima-aldaketa eragiten baitute), eta, horregatik, luzamenduaren luzapenaren alde daude, zentral nuklear gehiago eraiki ahal izateko.
Energia berriztagarriekin erabat ordezteari dagokionez, kostu handia eta garapen eskasa direla eta, pentsaezina da, eta are gehiago modu iraunkorrean eta aurresangarrian ezin direnean gertatu, ingurumenean eragin handia izan dezaketela ahaztu gabe.
Ixteak elektrizitatearen prezioa igotzea ekarriko du?
Ekologistek diotenez, zentral horiek eraiki dituzten enpresa elektrikoak dira zentralen jarraipenaren onuradun bakarrak. Zentral bat eraikitzea oso garestia da, baina haren ustiapena oso errentagarria da kudeatzaileentzat, besteak beste, elektrizitatea sortzen duen zentralaren arabera kobratzen baitute, prezio garestienean. Era berean, ekologistek gogorarazten dute gaur egun Espainiako zortzi zentraletatik lau geldirik daudela, eta horrek ez diela eragiten prezioei. Hori dela eta, uste dute hura ixteak ez lukeela inolako eraginik izan behar kontsumitzaileek ordaintzen duten faktura elektrikoan.
Bestalde, zentral horietako arduradunek uste dute instalazio horiek ixteak kontsumitzaileek ordaintzen duten elektrizitatearen prezioa igo dezakeela, eta zentralek behar bezala funtzionatzeko behar dituzten inbertsio aberatsak gogoratzen dituzte.
Uranio-erreserbak geratzen dira?
Antinuklearrek diote mende-erdi falta dela uranioa, gaur egungo zentralen erregai nagusia, merkea eta erauzteko erraza izan ez dadin.
Industria nuklearraren aldekoek diote oso elementu arrunta eta mundu osoan hedatua dela, petrolioa edo gasa ez bezala. Espainiako uranio-erreserbak mendebaldeko Europako bigarrenak dira, baina gaur egun merkeagoa da beste herrialde batzuei erostea. Baina gero eta energia-eskari handiagoarekin, aztarnategi horien erauzketa lehiakorra izango litzateke. Bien bitartean, energia nuklearreko adituak lanean ari dira uranioa baino askoz ugariagoa den torioa bezalako beste lehengai batzuk aprobetxatzeko. Eta azpimarratu dute zentralak ere plutonio militarra kentzeko aukerarik onena direla, erregai gisa berrerabil baitaiteke.
Zein izango litzateke zentralak ixtearren lan-eragina?
GKE ekologistek adierazi dute, zentralak ixten badira, langileak beste industria-jarduera batzuetan jar daitezkeela, bai eta haiek eraisteko lanetan ere, eta horrek lanpostu gehiago sor ditzakeela. Adibidez, Vandellós I.a desegiteko 2.700 pertsona behar izan ziren. Era berean, jarduera hori gelditzean, ekologistek arrazoitzen dute eremu hori orain arte bertan kokatu nahi izan ez duten beste sektore batzuekin bete daitekeela, erradioaktibitatearen beldur direlako.
Bestalde, zentral horietako arduradunek adierazi dute milaka lanpostu arriskuan jarriko liratekeela eta hainbat milioi euroko eragin ekonomikoa izango luketela beren eragin-eremuetan.
