Gizakiak kokagunea gara dezake, izurdeen eta saguzarren ezaugarri diren seinale akustikoen bidez ingurunea aztertzeko modu bat. Hala, hizkuntza-txaskido jakin batzuen emisioak inguruko objektuak ikusi beharrik gabe identifikatzen laguntzen du, eta hori bereziki baliagarria da pertsona itsuentzat, Alcalá de Henareseko Unibertsitateko (UAH) ikertzaile-talde batek egindako lan zientifiko baten arabera.
Juan Antonio Martinezek, ikerketaren egile nagusiak, Informazio eta Albiste Zientifikoen Zerbitzuari (SINC) esan zuenez, “gizakiok lehian jardun dezakegu saguzarrekin zenbait egoeratan ekolokatzeko edo biosónarra egiteko gaitasunean”. Martinezen taldeak munduan aitzindari diren zenbait azterketa hasi ditu, gizakiak bere lana aurkitzeko duen gaitasun gutxietsia erabili ahal izateko.
Horri buruzko lehen lanean, soinu batzuen propietate fisikoak aztertzen dira, eta horiek jartzeko modurik eraginkorrena proposatzen da. “Soinu ia ideala sabaiko ‘klik’ da, mihiaren muturra ahosabai-errezelean, hortzen atzean, jarrita sortzen den klaska, atzeraka azkar mugituz, nahiz eta ohikoa den beherantz oker egitea”, azaldu zuen Martínezek.
Ikertzaileak adierazi zuenez, “klik” palatalek izurdeek igortzen dituzten soinuen oso antzeko forma dute -eskala aldatua-, nahiz eta animalia horiek organo egokituak dituzten eta 200 ‘clics’ egin ditzaketen segundoko, eta guk hiru edo lau besterik ez”. “Hiru dimentsiokoa da eta ikusgai dagoen erradiazioari opakuak zaizkion materialak zeharkatzeko aukera ematen du” ekolokatzearen bidez, uhin akustiko baten igorpenaren eta objektu horretan islatutako oihartzunaren edo uhinaren harreraren artean igarotzen den denbora neur daiteke objektu baten distantzia.
Entrenamenduko bi ordu egunean
Orain arte, itsu batzuek modu autodidaktikoan ikasi zuten lanpostua aurkitzen. “Bi ordu egunean pare bat astetan, gauza bat aurrean duzun ala ez ikus daiteke, eta beste bi astetan, espaloi bateko zuhaitzak bereizi”, esan zuen Martínezek. Soinuak igortzen, jasotzen eta interpretatzen ikasteko, zientzialariak metodo bat garatzen ari dira zenbait protokolorekin.
Ikertzaileak lanean ari dira pertsona gor eta itsu batek etorkizunean metodo hori erabil dezan, oihartzunak entzumenaren bidez ez ezik, hizkuntzara eta hezurretara iristen diren bibrazioen bidez ere hautematen baitira. “Pertsona-mota horrentzat, eta, oro har, edonorentzat, mundua hautemateko modu berri bat litzateke”, esan zuen ikertzaileak.
Beste ikerketa-ildoetako bat da gizakiengan kokatzeko gaitasunaren muga biologikoak ezartzea, “eta lehenengo emaitzek adierazten dute bereizmen xeheak norgehiagoka izan dezakeela ikusmenarekin ere”. Hain zuzen, ikertzaileak hasi ziren bereizten pertsona bat aurrean zutela, baina, orain, barne-organo batzuk detekta ditzakete, hala nola hezurrak, baita “poltsa baten barruko objektu batzuk” ere, zehaztu zuen zientzialariak.
Giza ekoloketaren garapenak aukera handiak ematen ditu. Teknika hori oso praktikoa izango litzateke itsuentzat ez ezik, suhiltzaileentzat (kearen arteko irteeren hutsuneak aurki litzakete) eta erreskate-taldeentzat ere bai, edo lainoaren artean galdutako pertsona batentzat. Ekolokatzearen mekanismo mentalak hobeto ulertzeak irudi medikoko teknologia berriak edo eskanerrak diseinatzen lagundu lezake, “klikek” barneratzeko duten gaitasun handiaz baliatuko direnak.
